Kuramı Dr. Gökçe Karaman Benli Ankara Üniversitesi

... konulu sunumlar: "Kuramı Dr. Gökçe Karaman Benli Ankara Üniversitesi"— Sunum transkripti:

1 Kuramı Dr. Gökçe Karaman Benli Ankara Üniversitesi
Eğitim Bilimleri Fakültesi Temel Eğitim Bölümü Okul Öncesi Eğitimi Anabilim Dalı

2 Bağlanma

3 Bağlanma

4 Bağlanma

5 Bağlanma Kuramı Sosyal Gelişim Kavramı Sadece belli bir toplumsal kültürün değer ve dizgelerine göre değil, aynı zamanda evrensel değer ve ilkelere uygun davranış örüntülerinin edinilmesini de tanımlayan sosyal gelişim, geniş ölçüde bilişsel ve ahlaki gelişim öğeleriyle paralellik gösterir. Bağlanma

6 Yaşamın en erken dönemlerinden itibaren, bebek ile kendisine birinci derecede bakım veren kişi arasında kurulan özel bir ilişkiyle başlayan ve gelecekte kurulacak tüm ilişkilerde belirleyici bir unsur olan, bağlanma ilişkisi belli bir kişiye karşı beslenen uzun süreli, anlamlı, duygusal bağ olarak tanımlanmaktadır. Bağlanma

7 John Bowlby (1973), tüm bebeklerin bağlanma ilişkisi kurmak üzere genetik olarak programlanmış bir şekilde dünyaya geldiklerini belirtmiştir. Bağlanma

8 Tüm bebekler, eğer çevrelerinde kendileriyle sürekli etkileşim içinde bulunan birileri varsa, bu kişilere bağlanmaktadırlar. Bağlanma

9 Bebekler bu kişiyi nasıl seçerler?
Bağlanma

10 Bebekler için kesinlikle önemli olan sıkıntı veya zorlanmışlık işaretlerine olumlu tepki veren kişidir. Ayrıca bu tepkinin kalitesi de önemlidir. Bunlar bağlanma kişisinin seçimini etkiler. Bağlanma

11 Bağlanma Bowlby’e göre dört evrede gerçekleşir.
Doğum / 6 hafta 6 hafta / 6-8 ay 6-8 ay / ay 18-24 ay ve sonrası Bağlanma

12 Bağlanma Güvenli Üs Keşfetme gibi bağlanma Fiziksel Yakınlığın
Sürdürülmesi Yakın durma ve ayrılığa karşı direnç gösterme Güvenli Üs Keşfetme gibi bağlanma dışındaki davranışları gerçekleştirmek için bir anneyi güvenli bir üs olarak görme. Güvenli Sığınak Rahatlatılmak, destek almak ve güvende hissetmek için anneyi güvenli bir sığınak olarak görme. Bağlanma Bağlanma

13 Bağlanma kuramı iki yönlü bir bakış açısı ortaya koymaktadır.
Bağlanma davranışı yaşam boyu etkili bir özelliğe sahiptir Bağlanma kuramı iki yönlü bir bakış açısı ortaya koymaktadır. Çocuklukta kurulan ebeveyn-çocuk ilişkileri yaşamın gelecek dönemlerindeki yetişkin-yetişkin ilişkilerinin niteliğini de şekillendirme özelliğine sahiptir. Bağlanma

14 Ainsworth (1978), laboratuar ortamında gerçekleştirdiği kontrollü gözlemler yoluyla bebek (12-18 aylık) ve anne arasındaki ilişkinin niteliğini tanımlamayı amaçlamıştır. Bu gözlemler, araştırmacılar tarafından “Yabancı Oda Durumu (Strange Situation)” adı verilen suni bir durum yaratılarak yapılmıştır. Bağlanma

15 Güvenli Bağlanma Örüntüsü: Güvenli bağlanma ilişkisi kuran bebeklerin, annesiyle sık sık göz teması kurdukları, oyuncaklarını paylaştıkları, ayrılık durumunda daha az ağlayıp, daha az tedirgin oldukları, ve yabancı birinin kendisini avutmasına ve yaklaşmasına izin vererek ilişki kurdukları gözlenmiştir. Bağlanma

16 Güvenli bağlanma davranışı sergileyen bebeklerin annelerinin bebeğe nasıl davrandıklarını düşünüyorsunuz? Bağlanma

17 Güvensiz Bağlanma Örüntüsü:
2. a. Kaygılı/Kaçınan Bağlanma Örüntüsü: Bu tip bağlanma örüntüsüne sahip bebeklerin, stres yaratan bir durumla karşı karşıya kaldıklarında bile annelerinden uzak durma eğilimi içinde oldukları ve ayrılık durumunda anneleriyle duygusal bir yakınlık kurma ihtiyacı içinde olmadıkları gözlenmiştir. Bağlanma

18 Kaygılı / Kaçınan bağlanma davranışı sergileyen bebeklerin annelerinin bebeğe nasıl davrandıklarını düşünüyorsunuz? Bağlanma

19 2. b. Kaygılı/Kararsız Bağlanma Örüntüsü: Bu bağlanma örüntüsünde bebekler, annelerine karşı bir direnç ve kızgınlık sergilemelerine rağmen, ayrılık durumunda daha fazla tepkide bulunmuşlar ve daha çok ağlamışlardır. Hem yakınlık kurma hem de bu yakınlığa karşı direnme davranışı sergilemişlerdir. Bağlanma

20 Kaygılı/ kararsız bağlanma davranışı sergileyen bebeklerin annelerinin bebeğe nasıl davrandıklarını düşünüyorsunuz? Bağlanma

21 Dezorganize Bağlanma Örüntüsü:
Main ve Solomon (1990) yeni bir bağlanma örüntüsü daha tanımlamışlardır; Dezorganize Bağlanma Örüntüsü: Bu bağlanma örüntüsüne göre bebeklerin, diğer bağlanma örüntülerinde olduğu gibi, bir stres ya da ayrılık durumu ile karşı karşıya kaldıklarında belirli ve tutarlı stratejiler kullanmadıkları ya da bu tip stratejileri kullanmada yetersiz kaldıkları gözlenmiştir. Bağlanma

22 Birincil bağlanma ilişkisi:
Bebeğin birincil bağlanma ilişkisini kurduğu kişi, her ihtiyaç duyduğunda yanında olan ve kendisine birinci derecede bakım veren kişi, yani sıklıkla annedir. Bu kişi her zaman biyolojik anne olmak zorunda değildir; “anne” kavramı birinci derecede bakım veren kişi yerine kullanılmaktadır. Bağlanma

23 İçsel Çalışma Modelleri
Çocuğun kendisine ilişkin algılamalarını ve başkalarıyla kurduğu ilişkileri algılama ve bu ilişkiler içinde tepki verme biçimlerini belirler. Bowlby’e göre birey, dünyaya ve kendisine ilişkin içsel çalışma modellerini kişiler arası etkileşimler yoluyla kazanmaktadır. Bağlanma

24 Ben ve Başkaları Modeli
Bebek “ben” ve “başkaları” modellerini nasıl oluşturur? Bağlanma

25 Bebeklik ve çocukluk dönemindeki bağlanma konusunda yapılan araştırmalar, 12 aylık çocukların bağlanma figürlerine ilişkin doğrudan gözlenebilir beklentilere sahip olduklarını göstermektedir. Benlik ve başkalarına ilişkin zihinsel modeller oluştuktan sonra katılaşırlar ve değişime direnç gösterirler. Özellikle bağlanma figürü ile kurulan ilişkiler genel olarak olumsuz ise zihinsel modeller esnekliklerini göreceli olarak kaybederler ve değişime yüksek düzeyde direnç gösterirler. Bağlanma

26 İkincil bağlanma ilişkisi:
Çocuğun yaşamında önemli yer tutan ikincil bağlanma ilişkilerine olan ilgi de giderek artmaktadır. Özellikle okulöncesi dönemden başlayarak çocukluğun erken dönemlerinde kurulan çocuk-öğretmen ilişkilerinin niteliğinin ileriki dönemlerde farklı öğretmenlerle kurulan ilişkilerde belirleyici olduğu ve akademik başarıya önemli ölçüde katkıda bulunduğu ifade edilmektedir. Bağlanma

27 Anne babalar bebekleri ile etkileşimde bireysel farklar gösterirler:
Eğer bir anne bebeğine uyum sağlamayı reddeder ve bebeğinin ona uymasını isterse sürtüşme çıkabilir. Karşılıklı uyum daha sağlıklıdır. Bağlanma

28 Çocuklarının birinin doğumunda bulunan ve bebeği tutmasına izin verilen babalar, bu bebeğe doğumuna tanık olmadıkları bebekten daha güçlü bir bağlanım göstermişlerdir. Bağlanma

29 Lewis ve Feiring (1989), daha üç aylık bebeklerde çocuğun sosyallik derecesi (bir obje ya da insana tepkisi ile belirlenir) ve bağlanmanın niteliği arasında bir ilişki olduğunu ifade etmişlerdir. Bağlanma

30 Güvenli bağlanma geliştiren bebekler ile 3,5 yaşında iken yöneltilen
toplumsal çekici meraklı liderliğe eğilimli çevresindekilerle etkin biçimde ilgili gibi betimlemeler arasında bir ilişki bulunmuştur. Bağlanma

31 Güvenli bağlılıkları olmayan çocukların bu tür bağlılıkları olan çocuklara kıyasla yetişkinler ile ilişkilerinde daha ısrarlı ancak daha az seçici oldukları bulunmuştur. Bağlanma

32 Güvenli bağlılık ilişkisini yaşamının ilk yıllarında kuramayan çocuklar, böyle bir ilişkiyi daha sonra da kurabilirler. Güvenli bağlılık ilişkisi kurmak için zamanın çok geç olması söz konusu değildir. Bağlanma