Özlem Aslan1, Canan Yaranoğlu2, Betül Tosun2, Gülcan Bağcivan2 Palyatif bakım alan kanser hastalarının bakım vericilerinde Yaşam Sonu Konfor Ölçeği (Aile)’nin Türkçe geçerlik güvenilirlik çalışması Özlem Aslan1, Canan Yaranoğlu2, Betül Tosun2, Gülcan Bağcivan2 1 Ufuk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu, Ankara 2 Gülhane Eğitim ve Araştırma Hastanesi , Ankara

Giriş Kanser uzun süreli tedavi gerektiren ve tedavinin yan etkilerinden dolayı hem hasta hem de bakım vericiler için zorlu bir süreçtir. Bakım vericiler her ne kadar bu süreçte yaşamdan anlam bulma, sabır, hasta ile olan bağların ve sevginin artması, şevkat gibi olumlu özelliklerini geliştirseler de; Fiziksel, sosyo-ekonomik , psikolojik, ailesel problemler yaşarlar. Tosun AS. et al. (2015) Radyoterapi uygulanan kanser hastalarının bakım vericilerinin bakım verme yükü ve yaşam kalitesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 18(1): 10-15 28.11.2018

Giriş Bakım vericiler kendi ihtiyaçları ile bakım rolünü sorumlulukları arasında bocalayabilirler. Özellikle hastanede geçirilen sürede kendi ihtiyaçlarını göz ardı etseler de hastanın ihtiyaçları ve kendi ihtiyaçları arasında belirli bir denge kuramazlar ise tükenebilirler. Yapılan çalışmalar bakım vericilerin bakım yükü arttıkça yaşam kalitesinin azaldığını göstermektedir. Al-Jauissy MS (2010) Health care needs of Jordanian caregivers of patients with cancer receiving chemotherapy on an outpatient basis. East Mediterr Health J. 16(10):1091-7. 28.11.2018

Giriş Hastanın ve bakım vericinin konforunun artması yaşam kalitesinin de artmasına neden olacaktır. Bakım vericinin konforu çoğu zaman hem kendisi hem de sağlık profesyonelleri tarafından göz ardı edilmektedir. 28.11.2018

Giriş Ağrının, sıkıntının, üzüntünün, tedirginliğin olmaması durumunu tanımlayan konfor kavramı, Katharine Kolcaba tarafından hemşirelik teorisi olarak sunulmuştur. 28.11.2018

Tablo 1. Konforun Taksonomik Yapısı Giriş Konfor, ferahlama, huzura kavuşma ve sorunların üstesinden gelebilmek için temel insan gereksinimlerini karşılamanın o andaki deneyimidir. Tablo 1. Konforun Taksonomik Yapısı Konfor Boyutları Konfor Düzeyleri Ferahlama Rahatlama Üstünlük Fiziksel Psiko-spirituel Çevresel Sosyo-kültürel Konfor bütüncül bakımın bir parçasıdır. Kolcaba K. (2003) Comfort Theory and Practice: a vision for holistic health care and research. 28.11.2018

Amaç Bu araştırmanın amacı, palyatif tedavi alan kanser hastalarının aile bireyi olan bakım vericilerinde Yaşam Sonu Konfor Ölçeği (Aile)’nin Türkçe geçerlik ve güvenirliğini belirlemektir. 28.11.2018

Gereç ve Yöntem Metodolojik tipte olan bu araştırmanın örneklemini Mayıs 2016- Mayıs 2017 tarihleri arasında bir eğitim ve araştırma hastanesinin tıbbi onkoloji servisinde yatarak tedavi gören ve Kornofsky Performans Skalası’na göre; özel bakım ve yardım gerektiren kanser hastalarının, araştırmaya katılmayı kabul eden 196 bakım vericisi (aile bireyi) oluşturmuştur. Araştırmanın evrenini 1 yıl içinde onkoloji kliniğinde yatarak tedavi gören ….. Hasta örneklemini ise Kornofsky Performans Skalası’na göre; özel bakım ve yardım gerektiren kanser hastalarının, 18 yaşını doldurmuş, türkçe iletişim kurabilen, en az 1 aydır primer bakım veren, araştırmaya katılmayı kabul eden 196 bakım vericisi (aile bireyi) oluşturmuştur. 28.11.2018

Gereç ve Yöntem - Araştırmaya başlamadan önce ölçeği geliştiren Katharine Kolcaba’dan e-mail yoluyla izin alınmıştır. - Kurum izni ve Etik kurul onayı alınmıştır. - Verilerin toplanmasında, katılımcı ve hasta bilgi formu, Yaşam Sonu Konfor Ölçeği (Aile) ve geçerliğini test etmek amacıyla Görsel Analog Skala kullanılmıştır. 28.11.2018

Gereç ve Yöntem Yaşam Sonu Konfor Ölçeği (Aile) dörtlü likert tipinde, tek boyutlu ve 49 sorudan oluşmaktadır. 2001 yılında Kolcaba ve ark. tarafından geliştirililen ölçeğin olumlu ve olumsuz maddeleri bulunmaktadır. Ölçekten alınan toplam puan en az 49, en çok 196 olup yüksek puanlar konforun arttığını göstermektedir. 28.11.2018

Gereç ve Yöntem Ölçeğin geçerlik analizlerinde: - Dil ve kapsam geçerliliği (uzman görüşü), - Yapı geçerliği (faktör analizi) (Verilerin faktör analizi için uygunluğu Kaiser-Meyer-Olkin ölçümü ve Bartlett'in küresellik testiyle değerlendirilmiştir). - Uyum geçerliliği (Görsel Analog Skaladan aldığı puanlar ile Yaşam Sonu Konfor Ölçeği (Aile)’nden aldığı puanların korelasyonu değerlendirildi.) Araştırmadan elde edilen veriler SPSS for Windows 23.00 paket programı ile analiz edilmiş, tanımlayıcı istatistikler frekans, yüzde, aritmetik ortalama ve standart sapma olarak verilmiştir. p≤0.05 istatistiksel olarak anlamlı kabul edilmiştir. 28.11.2018

Gereç ve Yöntem Ölçeğin güvenirlik analizlerinde: - İç tutarlılık analizi (Cronbach's Alpha Katsayısı) - Zamana göre değişmezlik (test-tekrar test) analizi Araştırmadan elde edilen veriler SPSS for Windows 23.00 paket programı ile analiz edilmiş, tanımlayıcı istatistikler frekans, yüzde, aritmetik ortalama ve standart sapma olarak verilmiştir. p≤0.05 istatistiksel olarak anlamlı kabul edilmiştir. Araştırmadan elde edilen veriler SPSS for Windows 23.00 paket programı ile analiz edilmiş, tanımlayıcı istatistikler frekans, yüzde, aritmetik ortalama ve standart sapma olarak verilmiştir. p≤0.05 istatistiksel olarak anlamlı kabul edilmiştir. 28.11.2018

Bulgular Bakım vericilerin; % 65.8’i kadın, yaş ortalaması 44.2±12.67, bakım verme süresi ortalaması 9.29±21.68 aydır. Ölçekten alınan toplam puan ortalaması, 134.57±13.25 olarak hesaplanmıştır. (min:49; max:196) 28.11.2018

Bulgular Yapılan açıklayıcı faktör analizinde ölçeğin orijinaline uygun olarak ölçeğin tüm maddelerinin bir bütün olarak tek bir faktörde birleştiği saptanmıştır. 28.11.2018

Bulgular Ölçeğin kriter (uyum) geçerliliğinin incelenmesi amacıyla yapılan korelasyon analizinde Yaşam Sonu Konfor Ölçeği (Aile)’den elde edilen puanlar ile Görsel Analog Skaladan elde edilen puan ortalamaları arasında pozitif yönde yüksek düzeyde anlamlı bir ilişki olduğu bulunmuştur (r=0.60, p<0.001) 28.11.2018

Bulgular Ölçeğin Türkçe formunun için Cronbach’s Alfa güvenirlik katsayısı α=0.80 olarak hesaplanmıştır. Test tekrar test güvenilirliği için ölçek 86 katılımcıya tekrar uygulanmış olup test tekrar test güvenilirlik katsayısı r=0.79, p<0.001 olarak bulunmuştur. Konfor diğer durumlar gibi uzun bir süreci kapsamadığı ve ölçeği geliştiren Kolcaba ve arkadaşlarının da belirttği gibi dinamik bir süreç olduğu için için tekrar test bakım vericilere 2 saat sonra tekrar yapılmıştır. Ölçeği geliştirenler yaklaşık 20 dk. Sonra tekrar etmişlerdir. 28.11.2018

Sonuç Bu araştırmadan elde edilen bulgular, palyatif tedavi alan kanser hastalarının bakım vericilerinde Yaşam Sonu Konfor Ölçeği (Aile)’nin Türkçe formunun geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğunu göstermektedir. 28.11.2018

Sonuç İleride yapılacak olan araştırmalarda, özellikle aile bireylerinin konforunun hastaları ve bakım vericileri nasıl etkilediğini ortaya koymak ve hemşirelik uygulamalarına bu konuda getirilecek olan yeniliklerin etkilerini ölçmek adına değerli bir ölçek olarak kullanılacağı değerlendirilmektedir. 28.11.2018

Yaşam Sonu Konfor Ölçeği (Aile) Ölçeği kullanmak isteyen meslektaşlarımızın ve arkadaşlarımızın mail yoluyla veya şahsen iletişime geçmeleri durumunda ölçeğin olumlu ve olumsuz maddeleri ve diğer ayrıntıları hakkında seve seve bilgilendireceğimizi belirtmek isterim. Şu an çalışmamız yayın aşamasındadır. cananyaranoglu66@gmail.com; tosunbetul@gmail.com 28.11.2018