Finansallaşma ve sektöre bakış 2018 R. Hakan ÖZYILDIZ Web sitesi: www.hozyildiz.com Blog: www.hakanozyildiz.com E-posta adresi: hakanozyildiz@gmail.com
Nasıl bir bakış açısı? Ders, mikro konulardan çok makro bir bakış açısını içermektedir. Ekonomi istihdam demektir. İstihdam üretim ve büyüme ile sağlanır. Üretim; emek, sermaye ve teknolojinin bir araya gelmesiyle mümkündür. Sermaye ve girişimcilik bir araya gelmezse? www.hakanozyildiz.com
Bankacılığın önemi Yatırımlar=Tasarruflar Tasarrufçu ile yatırımcının birbirini tanıması/güvenmesi her zaman mümkün mü? Reel yatırımcının her zaman yeteri kadar nakit parası olmayabilir. Kim aracılık yapacak? Yer ve zaman bir araya gelemeyenlere aracılık yapmak Kamu neden bankacılık yapar? (Sonraki ders!) www.hakanozyildiz.com
Finansal değişkenler Yapısal değişkenler Kur oynaklığı Varlık (menkul, gayrimenkul) fiyatlarında balon Reel sektör endekslerindeki gelişmeler Bankalar arası piyasalardaki oynaklık Yapısal değişkenler Kredi/mevduat oranı Sermaye yeterliliği www.hakanozyildiz.com
Para politikası açısından Merkez Bankası işlemlerinin hemen hemen hepsi bankalar üzerindendir. Hem para yaratma fonksiyonu hem de ekonomide karar alıcıları yönlendirmesinin aracı olan faiz kararlarını bankaların bilanço kalemlerini etkileyerek almaya çalışır. Etkin ve verimli çalışan bir bankacılık sistemi olmadan MB’nın uyguladığı önlemler hedefine ulaşmaz. www.hakanozyildiz.com
Bankaların Fon Aktarım Mekanizması Yurtiçi Fon Fazlası Olanlar Yurtiçi Fon Açığı Olanlar Kredi Hazine Firmalar Bankalar Kredi Mevduat Kişiler Kredi Yurtdışı Fon Fazlası Olanlar Bankaların Fon Aktarım Mekanizması www.hakanozyildiz.com
Sigorta şirketlerinin Ekonomide fonlar Dünyada emeklilik fonlarının toplam varlıkları; 2001 de 17 iken, 2012 de 34 trilyon dolar oldu. Ağırlık ABD, İngiltere ve Japonya’da. Hane halkının Tasarrufları Bireysel emeklilik Fonları Sigorta şirketlerinin biriktirdiği fonlar Şirket karları Bankalar Sigorta Şirketleri Leasing, faktöring Katılım bankaları Sermaye Piyasaları Emptia Borsaları Türev piyasaları Kredi talep edenler www.hakanozyildiz.com
Finansallaşma Küreselleşme ve neo-liberalizmin sonucu 1970’lerden sonra dünyada büyüme hızlarında önemli düşüşler görüldü. Reel sektör bunu önce finansal getirilere yönelmekle, 1990 sonrası da fabrikaları ucuz emeğe taşımakla çözmeye çalıştı. Yatırım kararları verilirken kar/faiz oranları arasındaki fark olmaya başladı. Ülkeler arasındaki ekonomik (özellikle finansal) işlemler sürekli büyüdü, Özellikle 2009 Küresel Krizinden sonra finansallaşma çok hızlandı. Büyük merkez bankaları piyasaları bol ve ucuz dövize boğdu. Örneğin, 2007 yılında milli gelirin yüzde 6’ kadar olan FED’in bilançosu, 2015 sonunda yüzde 25’e çıktı. Aynı şekilde, AMB’nin bilanço büyüklüğünün milli gelire oranı, 2007’deki yüzde 13 iken bu yıl içinde yüzde 38’e tırmandı. İki merkez bankasının bilançosu 7 trilyon dolardan fazla büyüdü. www.hakanozyildiz.com
Devam Ekonomilerde finansal piyasaların rolü arttı, Finansal aktörler ve kurumların etkinliği ve etkisi çoğaldı, Finansal piyasalarda hükümetlerin rolü azaldı, piyasaların etkisi arttı, Klasik bankacılık –özellikle Anglo-Sakson ekonomilerde- önemini kaybetti. Gözetim ve denetimden kaçmak için gölge bankacılık öne çıktı. Paralel piyasaların etkinliği büyüdü. Kredilerin yerini şirket tahvil ihraçları aldı. Hisse senedi piyasalarının serbestleşmesi, yanı sıra diğer finansal piyasalara önem verilmesi ve en önemlisi Sermaye hareketlerinin serbestliği, dışa bağımlılığı ve yabancı sermayenin payını büyüttü, EM’ler dış şoklara daha açık hale geldi. www.hakanozyildiz.com
Kaynak: Sermaye Birikimi ve Finansallaşma Türkiye Örneği, I Kaynak: Sermaye Birikimi ve Finansallaşma Türkiye Örneği, I. Tellalbaşı, 2011 www.hakanozyildiz.com
Faiz politikasının önemi Kur istikrarı ve finansal istikrar, fiyat istikrarının yerine geçti. Sıcak parayı memnun edecek faiz politikası olmazsa olmaz oldu. Faiz politikası, mevduat/kredi gelişmelerini etkilemekten çok, kur oynaklığını azaltmak için kullanılır oldu. Böylelikle, faizler yatırımları ve istihdamı artırmanın aracı olmaktan çıktı. İşsizlik ve ithalata bağımlılık arttı. www.hakanozyildiz.com
Dünyada mal ve para hareketleri DTÖ verilerine göre dünyada yıllık mal ticareti toplamı 2016 yılında 66,7 trilyon $ iken 2017 yılında 73,8 trilyon $’a çıkmış. Buna karşılık BIS verileri bize Nisan 2016 itibariyle dünyada günlük döviz işlemi toplamının 5,1 trilyon $ olduğunu gösteriyor. Bunu yaklaşık işgünü sayısı ile çarparsak (250*5,1=) yıllık 1,3 katrilyon $ eder. Anlayacağınız dünya artık mal ticareti ile değil para hareketi ile sömürülüyor. www.hakanozyildiz.com
Dünyada kimde para var? www.hakanozyildiz.com
Günlük döviz işlemlerinin % 88 dolarla, %73’ü İngiltere ve ABD’de yapılıyor. Bu arada DİKKAT 2001 Krizinden sonra ilk azalma işlemlerdeki 2016 ‘da. www.hakanozyildiz.com
Hem ben yandım hem kendi www.hakanozyildiz.com
www.hakanozyildiz.com
www.hakanozyildiz.com
1995 önemli bir başarı. Reel sektörün ve genel olarak borçluluğun dönüşü 2009 ve 2013’teki tercihler www.hakanozyildiz.com
www.hakanozyildiz.com
www.hakanozyildiz.com
Hanehalkı borçları için diğer bir gösterim www.hakanozyildiz.com
www.hakanozyildiz.com
Banka Sayısı 2014 2015 2016 2017 2018 Mart Mevduat Bankaları 34 Kamusal Sermayeli 3 Özel Sermayeli 11 9 Yabancı Sermayeli 19 21 Tas.Mevd.Sig.Fonu. Devr. 1 Kalkınma ve Yatırım Bankaları 13 Katılım Bankaları 4 5 Toplam 51 52 Kaynak: BDDK, TBB
Bankacılık sektöründeki gelişmeler, Şubat 2017
Şube Sayısı* (Bin) *Katılım bankaları dahil edilmiştir. Kaynak: BDDK
www.hakanozyildiz.com
Personel Sayısı* (Bin kişi) *Katılım bankaları dahil edilmiştir. Kaynak: BDDK
www.hakanozyildiz.com
ATM, POS, Banka Kartı ve Kredi Kartı Sayısı (Bin adet) 2014 2015 2016 2017 2018 Mart ATM 46 48 49 50 POS 2.191 2.158 1.746 1.700 1.613 Banka Kartı 105.513 112.384 117.011 131.593 134.581 Kredi Kartı 57.005 58.215 58.795 62.454 63.428 Kaynak: BKM
(Ödenmiş sermaye bazında, Aralık 2017 itibariyle, yüzde) Sermaye Yapısı* (Ödenmiş sermaye bazında, Aralık 2017 itibariyle, yüzde) Halka Arz Edilen Halka Arz Edilmeyen Yerleşik Yerleşik Olmayan Sektör Toplamı 11,9 53,2 34,9 Mevduat Bankaları 15,3 35,5 49,1 Kamusal Sermayeli Bankalar 13,3 86,7 0,0 Özel Sermayeli Bankalar 25,9 55,5 18,5 Yabancı Bankalar 100,0 Tas.Mevd.Sig.Fon.Devr. Bankalar 8,7 0,7 90,6 Kalkınma ve Yatırım Bankaları 4,2 93,1 2,7 * Halka arz edilen bölümünde sahiplik dağılımı dikkate alınmamıştır. ** Sermaye yapısı, ödenmiş sermaye payları ile ağırlıklandırılarak hesaplanmıştır. ***BİST’de işlem gören hisselerdeki dağılım dahil edilmemiştir. Kaynak: TBB
Toplam Aktifler Kaynak: BDDK
www.hakanozyildiz.com
www.hakanozyildiz.com
www.hakanozyildiz.com
www.hakanozyildiz.com
www.hakanozyildiz.com
www.hakanozyildiz.com
www.hakanozyildiz.com
www.hakanozyildiz.com
www.hakanozyildiz.com
www.hakanozyildiz.com
www.hozyildiz.com
www.hakanozyildiz.com