KYM342 ENTRUMENTAL ANALİZ KROMATOGRAFİK YÖNTEMLER SIVI KROMATOGRAFİ (HPLC) - I
KROMATOGRAFİ NEDİR? Kromatografi, bir karışımdaki iki ya da daha fazla bileşenin, kendilerini iki faz arasında dağıtarak fiziksel olarak ayırılmaları ve bu sayede kalitatif ve kantitatif analizlerinin yapıldığı yöntemlerin genel adıdır. İKİ FAZ 1.Durgun faz *katı *sıvı (katı yüzeyine kaplı) 2. Haraketli/Taşıyıcı faz'dır. *gaz GAZ KROMATOGRAFİ *sıvı SIVI KROMATOGRAFİ
1. Sıvı/Katı Kromatografisi (LSC) SIVI KROMATOGRAFİ TÜRLERİ Dört temel sıvı kromatografisi mekanizmalarına göre şöyle sıralanabilir: 1. Sıvı/Katı Kromatografisi (LSC) (Liquid/Solid Chromatography (adsorption chromatography)) A. Normal Faz (Normal Phase LSC) B. Ters Faz (Reverse Phase LSC) 2. Sıvı/Sıvı Kromatografisi (LLC) (Liquid/Liquid Chromatography (partition chromatography)) A. Normal Faz (Normal Phase LLC) B. Ters Faz (Reverse Phase LLC) 3. İyon Değişim Kromatografisi (Ion Exchange Chromatography, IEC) 4. Jel Geçirgenlik Kromatografisi (Gel Permeation Chromatography, GPC (exclusion chromatography))
Ayrışmayı Karakterize Eden Tanımlar Kapasite faktörü, k‘ Bir bileşenin kolonda kalma süresi büyüklüğünün (alıkonma derecesinin) göstergesidir. .Kapasite faktörü, bir bileşenin durgun fazdaki mol sayısının (Ni,d) haraketli fazdaki mol sayısına (Ni,h) oranı olarak verilir: Ni,d k'i = (1) Ni,h .
Li: i bileşeni pikinin tepe noktasına kadar olan kağıt mesafesi Li - Lh k'i = Lh Li: i bileşeni pikinin tepe noktasına kadar olan kağıt mesafesi Lh :kolonla etkileşmeyen madde ( hareketli faz) pikinin tepe noktasına kadar olan kağıt mesafesi, Li t=0
Seçimlilik faktörü, "Ayrışma faktörü", "kimya faktörü" ya da "bağıl kalma süresi" olarak da adlandırılabilen seçimlilik faktörü iki bileşenin birbirine göre kolonda kalma derecesinin göstergesidir ve aşağıdaki eşitlikle tanımlanır: k'2 t2 - th L2 - Lh = = = k'1 t1 - th L1 - Lh
Kolon etkinliği; kuramsal kademe sayısı, N Pik yayvanlığının bir ölçüsüdür. Li,r N = 16 ( )2 W4 Li W3 W4 t=0 N pik yayvanlığı ayırmanın iyi olma şansı
Teorik plaka eşdeğer yüksekliği, H Kolon boyu, Lk ve kuramsal kademe sayısı, N'ye bağlı olan teorik plaka eşdeğer yüksekliği, H, aşağıdaki gibi tanımlanır: Lk H = N Kolon dolgu maddesi performansının göstergesidir.
Ayrışma, A İki pikin birbirinden ayrılma derecesinin göstergesi olan "Ayrışma", A (Resolution, R), aşağıdaki gibi tanımlanır: L2 - L1 A = A>1 olmalıdır ½ (W2 + W1)
AMAÇ: Anlamlı bir sürede iyi bir ayırma elde etmek PROBLEM: Hangi Parametre nasıl değiştirilmeli ÇÖZÜM İÇİN GEREKEN: Bilgi Deneyim
* Kolon ile ilgili olanlar . türü . Boyutları Ayrışmayı Etkileyen Parametreler * Kolon ile ilgili olanlar . türü . Boyutları * Haraketli faz ile ilgili olanlar . bileşimi . akış hızı * Ölçüm ile ilgili olanlar . dedektör türü . dalga boyu vb * örnek ile ilgili olanlar . örnek derişimi . örnek hacmı
BİLGİ Bileşen A - COOH R - ArOH Bağlı NH2 T - CNH2 Metanol A - OH Fonksiyonlu Grup/ Çözücü (Haraketli Faz) Kolon Bileşen - NH3 Su Silika A - COOH R - ArOH Bağlı NH2 T - CNH2 Metanol A - OH İsopropanol N Asetonitril - CN P - OCCH3 THF O Bağlı CN - CH3 L Etil asetat - N(P)2 A -NO2 Kloroform R -OR Aromatik İ Bağlı fenil -Clx T Petrol eteri CxHy E CxFy Hekzan Bağlı C18