 FOSFORİK ASİT ÜRETİMİ

 Fosfor ve fosforik asit ilk olarak kalsine edilmiş kemiğin sülfirik asit ile reaksiyona sokulması ile elde edilmiştir.  Elementel fosfor üretimi günümüzde de benzer şekilde üretilmektedir. Bu yöntemin günümüze kadar yalnızca ayrıntılarında ve üretim miktarında değişiklikler olmuştur.

 Yaş yöntem, fosfat kayasının sülfirik asit veya hidroklorik asit ile çözünürleşirilmesi esasına dayanmaktadır.  Termik yöntemde fosfat kayası, kok kömürü ile indirgenerek önce elementel fosfor yakılarak fosfor elde edilmekte, daha sonra fosfor pentoksit oluşturulmaktadır. Fosfor pentoksit su ile reaksiyone sokularak oldukça saf ve yüksek konsantrasyonlu fosforik asit elde edilmektedir.

Kullanım Alanları GÜBRE SAĞLIK DİĞER GIDA

 Gıda sanayinde en çok kullanılan asitlik düzenleyiciler arasında ikinci sırayı alan fosforik asittir.  Kola ve benzeri yumuşak içeceklerin asitlendirilmesi  Cottage proses peynirin, katı yağın ve shorteninglerin üretilmesi

 İmitasyon jölelerin üretilmesinde pH düzenlenmesi  Maya üretiminde besiyeri bileşeni  Seçili işlenmiş gıda ürünlerinde bakteri gelişiminin dengelenmesi  Kireçleme sonrası şeker özsularının berraklaştırılmasında çökeltici ajan

 Metal sanayinde metal yüzey temizleme amaçlı fosforik asit kullanılır.  Deri üretiminde fosforik asit kullanılır.  Kozmetik sektöründe fosforik asit kullanılır.  Elektro polisaj banyolarında fosforik asit kullanılır.  Yapı kimyasalları sektöründe fosforik asit kullanır.

 Fosfat kayaları, 70 milyon yıl önce bitki ve hayvanların çürümesiyle metamorfik ve jeolojik oluşumlarla meydana gelmiştir.  Atom numarası 15, atom ağırlığı olan fosfor, periyodik tablonun 5. Grubunda bulunmaktadır. C,H,O,N gibi canlı bünyelerinde önemli bir yapı elementi olması nedeniyle biyolojik önemi vardır.

TERİMTERİMİN AÇIK ADITERİMİN AÇIK ADI: BPLBone Phosphate Of LimeKireç Kemik Fosfatı TPLTriphosphate Of LimeKirecin trifosfatı Phosphorus PentaoxideFosfor pentaoksit PPhosphorusElementel fosfor

 Dünya’da en büyük fosfat yatakları ABD, Rusya, Fas, Tunus, Cezayir, Ürdün, İsrail, Senegal, Togo, Gabon, Güney Afrika, Hint adaları ve Pasifik adalarına dağılmış bulunmaktadırlar. Bölgelere göre baktığımızda en fazla üretim Afrika, Kuzey Amerika ve Asya’da yapılmaktadır.

 Ülkemizde, 1961 yılından itibaren hızlanan fosfat arama çalışmaları ile önemli sayılabilecek fosfat potansiyeli bulunmuştur. Ülkemizin bilinen fosfat potansiyelinin hemen hepsi, Güneydoğu Anadolu Bölgesinde olmak üzere başlıca 3 alt bölgede toplanmaktadır.  Mardin - Mazıdağı Alt Bölgesi  Bingöl - Bitlis Alt Bölgesi  Aşağı Fırat Alt Bölgesi

 Termik yöntemle elde edilen fosforik asit, yaş yönteme göre genellikle daha saf ve daha derişik bir çözelti halinde elde edilir.  Her iki reaksiyon da ekzotermiktir.  P 4 +5O 2  2P 2 O kJ  2P 2 O 5 +6H 2 O  4H 3 PO kJ

 Termik yöntemle fosforik asit üretimi için iki yöntem bulunmaktadır.

Piesteritz Yöntemi İle Fosforik Asit Üretimi 1-Fosfor Yakma Kulesi; 2- Dıştan Yıkamalı Soğutucu ;3 Elektrofiltre; 4. Atık Gaz Aspiratörü

T.V.A. Metodu 1-Fosfor Yakma Fırını; 2- Hava Körüğü;Soğutucu ;3 Adsorpsiyon Kulesi; 4. Elektrofiltre;5. Su pompası; 6. Asit Pompası; 7.Atık GazAspiratörü

 Bu yöntemde elektrik fırınında oluşan elementel fosforu,üretimden çekmeye gerek kalmadan doğrudan doğruya yüksek konsantrasyonlu fosforik asit üretiminde kullanmak mümkündür.

FOSFORİK ASİT ÜRETİMİNİN ÇEVRE, GÜVENLİK VE SAĞLIK AÇISINDAN İNCELENMESİ

 Fosfat ve türevlerinin üretim tesislerinde;  Hava emisyonu  Tehlikeli maddeler  Atıklar gibi çevresel etkileri vardır.

 Proses emisyonları gaz halindeki florürleri (HF) ve silika tetraflorür içerir, fosfat kayaçlarının asit ile sindirimi sırasında %2-4 arasında gaz halindeki flor serbest bırakılır.

 Fosfor kayalarında istenmeyen elementler bulunmaktadır. Bu elementler arsenik, kadminyum, krom, kurşun,selenyum, uranyum, cıva, vanadyum bulunmaktadır. Bu elementlerin giderilmesi gerekmektedir.

 Fosfojips yığınlarının çevrede meydana getirdiği olumsuz etkileri 5 ana başlıkta sıralayabiliriz;  1. Florür (F- ) veya diğer zehirli elementler ile atmosferik kirlenme,  2. Fosfojips yığınlarındaki hareketli anyonlar (F ve sülfat) nedeniyle yeraltı suları kirliliği, asidite, eser elementler veya radyonüklidler,  3. Radon gazı,  4. Radyoaktif tozların solunumu  5. Gamma radyasyonuna doğrudan maruz kalma.

 Fosforik asit üretildikten sonra; su, hava, asitler, bazlar, oksitleyiciler veya tehlikeli asitten uzak tutunuz. Su,asit temas halinde, toksik gaz oluşur.  Ürün inert gaz altında stabildir. Atmosferik nem ile temas halinde son derece toksik fosfin gazı oluşur.

 Oksitleyici, oksijen açısından zengin malzemeden uzak tutunuz. Eğer bunlardan biriyle temas haline girerse Fosfor hidrid, fosfor pentoksit gibi zararlı bozunma ürünlerine dönüşür.  Tehlikeli tepkimelere neden olabilecek sıcaklık basınç, ışık,şok (çarpma) ve benzeri sakınılması gereken şartlarlar altında kaçınılması gereken durumlardır.

 Özel uygulamalar sebebiyle(gıda katkı maddesi, içecekler) fosforik asitte bulunan arsenik katkıları ortadan kaldırılmalıdır.  İçerdiği safsızlıklar giderilmelidir.

 Fosforik asit, ciltte ve gözlerde yanıklara neden olabilecek aşındırıcı bir sıvıdır.  Temas ve solunum sistemindeki tahrişe neden olabilir. Bazı kişiler cildin yanması veya tahriş olduğunu fark eder.

 BİZİ DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİZ.