Finansal Kurumlar Arasındaki Rekabetçilik Açısından Katılım Bankacılığının Rekabet Durumu

Dünya İslami Finans sektöründe Türkiye’nin yeri Ajanda Dünya İslami Finans sektöründe Türkiye’nin yeri Türkiye Finansal Sektörü genel yapısı Türkiye Finansal Sektöründe Katılım Bankacılığı Bankacılık Dışı alanlarda İslami Finans

Dünyada İslami Finans Toplam 1,143 1,814,086 436 1,345,891 1 Malezya Ülke İslami Finansal Kuruluş sayısı İslami Finansal Varlık toplamı (milyar $) Katılım Bankası veya pencere sayısı Katılım Bankacılığı aktif toplamı (milyar $)   Toplam 1,143 1,814,086 436 1,345,891 1 Malezya 77 415,418 38 173,956 2 Suudi Arabistan 105 412,955 16 325,394 3 İran 82 345,447 39 328,777 4 BAE 85 161,443 24 127,281 5 Kuveyt 100 97,576 9 87,749 6 Katar 86,524 8 71,620 7 Bahreyn 59 72,825 32 68,367 Türkiye 53,883 44,597 Endonezya 145 40,396 33 21,711 10 Bangladeş 42 23,150 26 22,471 11 Pakistan 57 18,279 23 12,563 12 Mısır 13,487 12,869 13 Sudan 44 10,651 28 14 Ürdün 8,219 7,872 15 İsviçre 6,885

Bankacılık sektörü ağırlıklı Finans Sistemi > 90% Kamu Mevduat Bankaları 1,013,944 Kalkınma ve Yatırım Bankaları 175,002 Özel Mevduat Bankaları 1,908,759 Katılım Bankaları 160,136 Finansal Kiralama 58,124 Faktoring 43,712 Finansman şirketleri 39,113 Sigorta 55,003 Bireysel Emeklilik 80,048 Toplam 3,533,792.15 PYŞ/GDP, Sigorta/GDP gibi metriklerde çok gerideyiz diğer bir ifadeyle çok büyüme potansiyeli var

Türkiye'deki Katılım Bankaları Kuruluş Tarihi Albaraka Türk Katılım Bankası 22.11.1984 Kuveyt Türk Katılım Bankası 22.01.1988 Türkiye Finans Katılım Bankası (Anadolu Finans ve Family Finans'ın birleşmesi sonucu) 28.12.2005 Ziraat Katılım Bankası 29.05.2015 Vakıf Katılım Bankası 11.02.2016

Türk Bankacılık sektörü içerisinde Katılım Bankacılığının yeri Yıl Bankacılık Sektörü Katılım Bankaları Büyüme Oranı Pay (%) 2000 106,549,000 2,266,000 Bankacılık Katılım 2.13 2001 218,873,000 2,365,000 105.42 4.37 1.08 2002 216,637,000 3,962,000 -1.02 67.53 1.83 2003 254,863,000 5,112,934 17.65 29.05 2.01 2004 313,751,000 7,298,601 23.11 42.75 2.33 2005 406,915,000 9,945,431 29.69 36.26 2.44 2006 498,587,000 13,729,720 22.53 38.05 2.75 2007 580,607,000 19,435,082 16.45 41.55 3.35 2008 731,640,000 25,769,427 26.01 32.59 3.52 2009 833,968,000 33,628,038 13.99 30.50 4.03 2010 1,006,672,000 43,339,000 20.71 28.88 4.31 2011 1,217,711,000 56,076,929 20.96 29.39 4.61 2012 1,370,614,000 70,279,000 12.56 25.33 5.13 2013 1,732,413,000 96,086,000 26.40 36.72 5.55 2014 1,994,329,000 104,319,000 15.12 8.56 5.23 2015 2,347,715,000 119,719,000 17.72 14.76 5.10 2016 2,731,036,697 132,873,839 16.33 10.56 4.87 2017 3,257,842,402 160,136,495 19.29 20.52 4.92 Bu 3 yıl dışında Katılım Bankacılığı hep daha hızlı büyüyor

Büyüme Beklentileri 2015’te Katılım Bankaları Birliği’nin hazırlamış olduğu Stratejik Planda Katılım Bankaları kendilerine 2025 yılında bankacılık sektöründen %15 pay alma hedefini belirlemişlerdir. Ekonomi Bakanlığı bünyesinde Faizsiz Finans Koordinasyon Kurulu kurulmuştur ve BDDK konuya daha aktif şekilde sahip çıkmaktadır. Kamu sermayesi ile kurulan katılım bankaları hedefin gerçekleşmesi adına önemli adımlardır. Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün Vakıfbank’ta yer alan 58% hissesinin Hazineye devri ile beraber Vakıf Katılıma aktarılacak sermayenin büyümeyi hızlandırması beklenmektedir. (Katılım bankaları toplam ödenmiş sermayesi şu an 8.75 milyar TL) PTT’nin katılım bankacılığında faaliyet göstermesi an meselesidir.

BDDK görüşleri Faizsiz Finans İlkelerinden Uzaklaşma Algı Problemi Ürün Kısıtlılığı Kaynak Sıkıntısı Yetişmiş İnsan Gücü Eksikliği Temsil Sorunu 1. Merkezi Danışma Kurulu TKBB bünyesinde kurulmak üzere 4. Kamu sermayesi kısmen çözüm oldu 5. Üniversitelerde bölüm ve programlarda artış var ancak, nitelikte eksiklik var 6. Hükümet desteği kısmen çözüm oldu

Algı Problemi %99’u Müslüman olan bir ülkede bankacılık aktiflerinin 95%’i faizli sistemde Katılım hesabı getirileri hemen her zaman mevduat faizinin altında ancak kredi maliyetleri birbirine çok yakın (haksız rekabet, ürün eksikliği, operasyonel verimsizlik, ölçek ekonomisinden yoksunluk, yüksek faiz ortamı (Arabistan’daki cari hesapların oranı 90%)) Daha fazla risk alıp, bu riskleri iyi yöneterek daha fazla getiri üretmek mecburiyetindeyiz!

Sn. Mehmet Şimşek’in görüşleri Aman borç almayın ortak alın, sermaye piyasalarına açılın. Borç bu dönemde büyük bir sorun Şu an dünyada bol para var, faizler düşük ama bu küresel senkronize büyüme devam etmeyecek. Bankacılık sektörünün finans piyasalarındaki payı çok yüksek. Her bankanın bir aracı kuruluşu var ama gerçek anlamda neden yatırım bankası olmuyorsunuz? Start up’lara yatırım yapın, gelecek orada. (Hackaton, Lonca ve KT Portföy GSYF) TL kredi/mevduat oranı tarihte hiç görülmemiş şekilde yüzde 150’ye ulaştı. Bankalar dışardan borç bulabildikleri oranda kısa vadeli kredi veriyorlar. Şirketler de küresel rekabet ligine tek ayakla çıktı, fonlamayı tek ayak üzerinden yürüttü (borç) ve bu haliyle sınırlı rekabet gücüyle kaldılar. Sorunun bir tarafı sermaye piyasası ise diğer ayağı şirketlerin bu işe gönülsüz olmalarıdır.

Murabaha dışındaki yöntemlerin kullanımının önündeki engeller Yerleşik bankacılık düzeni nedeniyle reel sektör fonlamasının risk paylaşımı yerine risk transferi yolu ile yapılması alışkanlığı (teminata kredi verilmesi) Bu durumun fon talep edenlerde de alışkanlığa dönüşmesi ve borçlu olmanın ortak olmaya tercih edilmesi Türkiye’de İslami finansmanın, bankacılığın kalıpları içerisine sıkıştırılmaya çalışılması ve zimmet vb kavramların risk paylaşımının önünü kapaması. İslami finansman sadece mudilerin parası ile değil, katılım bankasının kendi özkaynakları veya başka yerlerden sağladığı fonlarla da yapılabilmektedir (kalkınma ve yatırım bankacılığı) Faiz hassasiyeti olmayan kesimlerin geliştirip kullandığı finansman yöntemlerinin (PE/VC) faiz hassasiyeti olan kesimlerce takip dahi edilemeyip geride kalınmasıdır

FAİZSİZ FİNANS EKOSİSTEMİ   FAİZSİZ FİNANS EKOSİSTEMİ KREDİ PİYASALARI   SERMAYE PİYASALARI (Sukuk, Hisse senedi ve Endeksler, Yatırım fonları, PE/VC) KATILIM BANKALARI İSLAMİ SİGORTA (TEKAFUL) FAİZSİZ KALKINMA VE YATIRIM BANKALARI FAİZSİZ LEASİNG ÜRETİCİ FİNANSMAN TÜKETİCİ FİNANSMAN İSLAMİ FİNANSAL KOOPERATİF ULUSAL ÜRÜN İHTİSAS BORSASI + KIYMETLİ MADEN (METAL) BORSASI

Bankacılık dışındaki İslami Finansal sektör Katılım Sigortacılığı (Tekafül) Şirketleri: Neova Sigorta Bereket Sigorta (Pencere Usulü) Ziraat Sigorta (Pencere Usulü) Doğa Sigorta (Pencere Usulü) HDI Sigorta (Pencere Usulü) Portföy Yönetim Şirketleri: KT Portföy Albaraka Portföy Ziraat Portföy (Pencere Usulü) Qinvest (Pencere Usulü) Faizsiz Yatırım ve Emeklilik Fonları (60/40 Faizsiz tercihine rağmen): Katılım Emeklikik Vakıf Emeklilik (Pencere Usulü) Ziraat Emeklilik (Pencere Usulü) Bereket Emeklilik (Pencere Usulü)

Teşekkürler