Beynəlxalq birja və bazarlar Dİ-4 qrupu Aygün Qarayeva

ƏRZAQ VƏ İSTEHLAK MALLARI BAZARI QİDA MƏHSULLARI ƏRZAQ TƏHLÜKƏSİZLİYİ ƏRZAQ İSTEHSALI VƏ SATIŞI ÖLKƏLƏR ÜZRƏ ƏSAS ƏRZAQ İSTEHSALÇILARI DÜNYA ƏRZAQ BAZARINDA SON MEYLLƏR

QİDA MƏHSULLARI Qida məhsulları orqanizmin ətraf mühitdən əldə etdiyi üzvi və qeyri-üzvi maddələr yığımıdır. Qidalar, adətən, bitki və ya heyvan mənşəli olur. Tarixən insanlar ərzağı ovçuluq, yığıcılıq və kənd təsərrüfatı vasitəsilə əldə etmişlər.

ƏRZAQ TƏHLÜKƏSİZLİYİ Dünyada ərzaq təhlükəsizliyi bir sıra beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən təmin olunur. Qida hüququ İqtisadi, Sosial və Mədəni Hüquqlara dair Beynəlxalq Paktda (ICESCR) öz əksini tapmışdır.

ƏRZAQ İSTEHSALI Müasir dövrdə müxtəlif TMK-ların aqrobiznes sahəsinə maraqları getdikcə daha çox artmaqdadır. Onlar genetik cəhətdən modifikasiya olunmuş qida məhsullarına olan patentlər vasitəsilə artıq dünya ərzaq təklifinin əksər hissəsinə nəzarət edirlər. Bundan başqa, bir sıra qərb ölkələrində ətraf mühitin mühafizəsi məsələlərinin gündəmə gəlməsi ilə əlaqədar əhalinin bitki mənşəli qidalar və xüsusi pəhrizlərə meyli nəzərə çarpır.

ƏRZAQ İSTEHSALI Yeyinti sənayesi – dünya əhalisi tərəfindən istehlak olunan ərzağın əksər hissəsini təklif edən müxtəlif bizneslərin qlobal kollektivi, kompeksidir. Ərzaq və Kənd təsərrüfatı Təşkilatı (FAO) tərəfindən əsas ərzaq məhsullarının siyahısı hazırlanmışdır ki, buraya taxıl, süd məhsulları, ət məhsulları, tərəvəzlər, meyvələr, qərzəkli meyvələr və s. aiddir.

ƏRZAQ İSTEHSALI 2010-cu ilin göstəricilərinə əsasən: Əsas taxıl istehsalçıları – Çin, Hindistan, ABŞ, Fransa, Rusiya; Əsas süd məhsulları istehsalçıları – ABŞ, Hindistan, Çin, Braziliya, Almaniya; Əsas ət istehsalçıları – ABŞ, Braziliya, Çin, Argentina, Avstraliya, Yeni Zelandiya, Sudan, İran; Əsas tərəvəz istehsalçıları – Çin, Hindistan, Vyetnam, Nigeriya, Filippin, Yaponiya, Koreya.

Kanada ABŞ Birləşmiş Krallıq Yaponiya Dan-D Foods Maple Leaf Foods McCain Foods Limited ABŞ Atkins Nutritionals ConAgra Foods Auntie Anne's Blackjack Pizza PepsiCo The Hershey Company Birləşmiş Krallıq Premier Foods United Biscuits Yaponiya Ajinomoto Toyo Suisan Nissin Foods Morinaga

Türkiyə Avropa Çin Hindistan Efes Beverage Group Tekel Birasi Ülker Avropa Bakkavör Nestlé Unilever Danone Çin Amoy Food Hindistan Amul Brittania İndustries Marico Hindustan Unilever Mother Dairy

Dünya üzrə emal olunmuş ərzaq məhsullarının satışı təxminən 3,2 trilyon dollar (2004-cu il) təşkil edir. ABŞ-da istehlakçılar ildə təxminən 1 trilyon dollar və ya ÜDM-in 10%-ni ərzağa xərcləyirlər. Birləmiş Krallığın yeyinti sənayesi isə ekstensiv xarakter daşıyır. Bu sahədə yarım milyondan artıq insan işləyir, dövriyyəsi isə 70 mlrd funt sterliqdən artıqdır. Burada istehsal sahəsində çalışanların 13%-i məhz yeyinti sənayesindədir.

Yeyinti sənayesinin müxtəlif hissələrini əlaqələndirmək üçün geniş qlobal nəqliyyat şəbəkəsi tələb olunur. İqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf Təşkilatına (OECD) daxil olan ölkələrdə, həmçinin Latın Amerikası və bəzi Asiya ölkələrində supermarketlərin inkişafı ilə əlaqədar olaraq topdansatış bazarlarının əhəmiyyəti azalır.

ƏRZAQ QİYMƏTLƏRİNİN DƏYİŞMƏSİ (2000-2008)