UZAKTAN EĞİTİM

Uzaktan eğitim nedir? Uzaktan eğitim; farklı mekanlardaki öğrenci, öğretmen ve öğretim materyallerinin iletişim teknolojileri aracılığıyla bir araya getirildiği kurumsal bir eğitim faaliyetidir.

Uzaktan eğitim nedir? Uzaktan eğitim kavramı farklı ortamlarda farklı insanlar için farklı anlamlara gelebilmektedir. Çok geniş bir yelpazeye sahip olan bu eğitimi aktarma ortamları olarak mektupla öğretim, televizyon yayıncılığı, uydu, video konferans ve bilgisayar destekli öğretim karşımıza ilk çıkanlardır.

Uzaktan Eğitimin Temel Özellikleri Eğitmen ve öğrencilerin öğrenme sürecinin bir bölümündeki fiziksel ayrılığı, Düzenlenmiş bir öğretim programı, Bir eğitim kurumunun varlığı (programın derslerinin planlanmasında, materyallerin hazırlanmasında, akademik ve öğrenci destek hizmetlerinin sağlanması), Teknoloji k araçlar (derslerin içeriklerini aktarmak ve etkileşimi sağlamak için basılı materyaller, video, ses ve bilgisayar vb. gibi teknolojilerin ve araçların kullanılması), Çift yönlü etkileşim.

Uzaktan Eğitim İle İlgili Kavramlar Öğrenci ve öğretmenin fiziksel olarak ayrı yerlerde oldukları bir eğitim sürecini tanımlamak için kullanılan kavramlardan bir kaçı; uzaktan eğitim, uzaktan öğretim, uzaktan öğrenme, e-öğrenme, açık öğrenme, dağıtık öğrenme, eşzamanlı öğrenme, tele-öğrenme, esnek öğrenme

Uzaktan Eğitim İle İlgili Kavramlar Uzaktan eğitim alanında çalışan araştırmacılar, öğrenme öğretme yaklaşımları ve kullanılan yolları tanımlarken çok çeşitli kavramlar kullanmışlardır, bu da karşımıza geniş bir terminoloji çıkartmaktadır: Kaynağa dayalı öğrenme (Resource-based learning) Teknoloji tabanlı öğrenme (Technology-based learning) Uzaktan öğrenme (Distance learning) e-öğrenme (e-learning) Bilgisayar tabanlı öğrenme (Computer-based learning) Çevrimiçi öğrenme (Online learning) Internet tabanlı öğrenme (Internet-based learning) Web tabanlı öğrenme (Web-based learning)

Uzaktan Eğitim İle İlgili Kavramlar destekli Bilgisayar destekli eğitim tabanlı Web tabanlı öğrenme

Uzaktan Eğitim İle İlgili Kavramlar Kavramların genel bir haritası aşağıdaki gibidir.

Uzaktan Eğitim İle İlgili Kavramlar Kaynak tabanlı öğrenmede öğrenenler aktiftir ve basılı / elektronik kitaplar, sözlükler, resimler, haritalar, gazeteler, yazılımlar, insanlar ve televizyon gibi kaynaklardan faydalanarak problemlere cevap bulmaya çalışırlar. Her tür kaynağı barındırdığı için terminolojideki en geniş terimdir.

Uzaktan Eğitim İle İlgili Kavramlar Teknoloji tabanlı öğrenme sadece uzaktan eğitimde değil, sınıf ortamı vs.de de kullanılabildiği için uzaktan öğrenmeyi kapsar. Uzaktan öğrenme, öğrenmenin elektronik olmayan (örneğin mektup) boyutlarını da barındırdığı için e-öğrenme terimine göre daha geniş bir terimdir.

Uzaktan Eğitim İle İlgili Kavramlar E-öğrenme için herhangi bir elektronik aracın kullanılması yeterlidir. Bu sebepten araçları belirli ve sınırlı olan çevrimiçi öğrenme ve bilgisayar tabanlı öğrenme (ağsız öğrenme), e-öğrenmenin alt kümeleridir.

Bilgisayar tabanlı öğrenmede ise, bilgisayarın bir ağa bağlı olması gerekmez, öğrenme materyalleri yereldir. Böylelikle bilgisayar tabanlı öğrenme, çevrimiçi öğrenmeden bağımsız bir kavram olup e-öğrenmenin altında yer alır.

Uzaktan Eğitim İle İlgili Kavramlar Çevrimiçi öğrenme herhangi bir ağ aracılığıyla düzenlenebilir. Böylelikle Internet tabanlı öğrenme, çevrimiçi öğrenmenin bir alt kümesi olmuş olur.

Uzaktan Eğitim İle İlgili Kavramlar Internet tabanlı öğrenme kavramı web tabanlı öğrenme kavramına göre daha geniştir, çünkü Internet, birbirine bağlanmış binlerce bilgisayar ağlarından (ulusal, bölgesel, ticari ve örgütsel) oluşan dünyanın en büyük ağıdır ve web servisinin yanı sıra e-posta, dosya transferi gibi daha bir çok servisi barındırır. Bu sebeple öğretim sadece web yoluyla kısıtlı değildir, örneğin e-posta yoluyla da yapılabilir. Bunun yanı sıra Internet'te sadece http protokolü değil, başka özel protokoller de kullanılabilir.

Uzaktan Eğitim İle İlgili Kavramlar Web tabanlı öğrenme Internet tabanlı öğrenmenin altında yer alır; çünkü web Internet hizmetlerinden sadece birisidir, web'de html, web tarayıcı, hiper metin, URL kullanılır ve http protokolüne dayalıdır. Bu nedenle en dar kapsamlı terimdir.

Uzaktan Eğitim İle İlgili Diğer Kavramlar Sanal sınıf: Belli bir içeriği bir ağ üzerinden öğrenmek amacıyla oluşan grup m-Öğrenme (m-Learning): Mobil iletişim araçları yolu ile gerçekleşen öğrenmelerdir. Geleneksel eğitim: Aynı mekan ve zamanda yapılan formal eğitimdir.

Uzaktan Eğitim İle İlgili Diğer Kavramlar Eş zamanlı (Senkron) uzaktan eğitim: Öğrenenlere aynı anda farklı ortamlarda sunulan eğitim Farklı zamanlı (asenkron) uzaktan eğitim: Öğrenenlere hem farklı zamanlarda ve hem de farklı ortamlarda sunulan eğitimdir. Karma / Harmanlanmış (Blended) eğitim : Her türlü teknolojinin kullanılabildiği, geleneksel ve uzaktan eğitimin farklı modellerinin bir araya getirilerek düzenlendiği eğitimdir. 

Neden Uzaktan Eğitim ? Eğitim olanaklarını ve eğitime başlayan sayısını arttırması, Bilgi ve becerileri güncelleme olanağı sağlaması, Eğitim kaynaklarının maddi olarak daha verimli kullanımını sağlaması, Mevcut eğitim yapılarının kalitesini arttırmak için destek sağlaması,

Neden Uzaktan Eğitim ? Eğitim sisteminin kapasitesini geliştirebilmesi, Farklı yaş grupları arasındaki dengesizliği kapatabilmesi, Belirli hedef kullanıcılara eğitim kampanyalarını götürebilmesi, Anahtar gruplar için acil eğitim sağlayabilmesi,

Neden Uzaktan Eğitim ? Yeni konu alanlarındaki eğitimin kapasitesini genişletmesi, Eğitimi iş ve aile hayatının bir kombinasyonu olarak sunabilmesi, Eğitim deneyimine uluslararası bir yan kattırması,

Neden Uzaktan Eğitim ? Bireysel farklılıklara uygun eğitim sağlayabilmesi, Çok geniş öğrenci kitlesine hizmet sunabilmesi, Yaşam boyu öğrenmeyi destekleyen esnek bir yapıya sahip olması uzaktan eğitimin tercih sebeplerindendir.

UZAKTAN EĞİTİMİN TARİHÇESİ

Teknoloji Temelli Yaklaşım

Türkiye’de Uzaktan Eğitimin Tarihçesi Türkiye'de Uzaktan Eğitimde İlkler Türkiye’de uzaktan eğitim ilk olarak 1927’de eğitim sorunlarının görüşüldüğü bir toplantıda gündeme gelmiştir. 1927-1955 yılları, uzaktan eğitimin başlatılıp başlatılmayacağı ile ilgili tartışmalar ile geçmiştir. Türkiye'deki ilk uzaktan eğitim uygulamasını, 1956 yılında Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü başlatmıştır.

Türkiye’de Uzaktan Eğitimin Tarihçesi MEB Mektupla Öğretim Kurumu MEB bünyesindeki uzaktan eğitim uygulamaları ilk kez 1960 yılında Mektupla öğretim adı altında deneme öğretimi olarak başlamıştır. 1966'da Mektupla Öğretim ve Teknik Yayınlar Genel Müdürlüğü kurulmuştur. 1974-1975 öğretim yılında 50 bin öğrenci kayıt yaptırmıştır. 1975 yılında Mektupla Öğretim Kurumu YAYKUR'a bağlanmıştır.

Türkiye’de Uzaktan Eğitimin Tarihçesi Daha sonra 1981 yılından itibaren Anadolu Üniversitesi uzaktan eğitim yapmakla görevlendirilmiştir. 1992 yılında Açık Öğretim fakültesi ve MEB Açık Öğretim Lisesi uygulamasını başlatmıştır. 1996-97 Öğretim Yılında da öğrenci sayısı 90.000'e ulaşmıştır. 1992 yılında Fırat Üniversitesi tarafından yerel televizyonda yayınlanmak üzere eğitsel amaçlı yayınlar yapılmıştır.

Türkiye’de Uzaktan Eğitimin Tarihçesi 1996 yılında New York Üniversitesi işbirliğiyle Bilkent Üniversitesi tarafından bazı derslerin etkileşimli bir şekilde verilmesi amacıyla video konferans sistemi kurulmuştur. 1998 yılında Doğu Anadolu Bölgesi’ndeki üniversiteler arasında video konferans sistemi kurularak televizyon, radyo, kamera ve uydu gibi teknolojilerle uzaktan eğitim sağlanmıştır. Yine 1998 yılında, ODTÜ internete dayalı eğitim veren IDEA sertifika programını başlatmıştır. Bu dönemde, Anadolu Üniversitesinden Kazakistan Ahmet Yesevi Üniversitesine video konferans ile uzaktan ders sunumu gerçekleştirilmiştir. 27 27

Türkiye’de Uzaktan Eğitimin Tarihçesi 1999 yılında Yükseköğretim Kurulu içerisinde yapılanan Enformatik Bilgi Komitesi (EMK) kurulmuş, bu komite internet tabanlı uzaktan eğitim programlarının yönetmeliklerini hazırlamakla görevlendirilmiş ve bu komitenin kurulmasıyla bazı üniversiteler tarafından web tabanlı önlisans, lisans, yüksek lisans ve sertifika programları oluşturulmaya başlanmıştır. Aynı zamanda bazı üniversiteler de bilgisayar, Türk dili ve yabancı dil gibi temel dersleri uzaktan öğrenim yöntemiyle vermeye başlanmıştır. 28 28

Türkiye’de Uzaktan Eğitimin Tarihçesi 2000 yılında Bilgi Üniversitesi uzaktan eğitimle yüksek lisans eğitimi veren e-MBA programını başlatmış, ardından bu program Sakarya Üniversitesi ve Maltepe Üniversitesi gibi diğer üniversitelerde de açılmıştır.

UZAKTAN EĞİTİM TEKNOLOJİLERİ Uzaktan eğitim teknolojileri gelişim dönemlerine göre, erişim zamanlarına göre ya da kullanılan teknolojilere göre farklı şekilde sınıflandırılabilmektedir. Genel olarak eş zamanlı ya da eş zamansız teknolojiler olarak ya da ; Basılı (Mektup, kitap, gazete). Sesli-görsel (radyo, televizyon ve video, elektronik masaüstü teknolojileri) Bilgisayar ve internet tabanlı (e-posta, internet sohbet konferansları, Web, görüntülü konferans –İnternet konferans) olarak sınıflandırılmaktadır.

Öğretmenin UE’deki Rolü Özellikle; Belli bir teknolojik alt yapıyı gerektirdiği, Öğrenci dönütleri direk olarak alınamadığı, Öğrencileri sürece dahil etmek geleneksel sınıfa göre çok daha zor olduğu için öğretmenin rolü uzaktan eğitimde farklılaşmaktadır.

Öğretmenin UE’deki Rolü UE’de öğretmenin belli başlı fonksiyonları: Ders içeriğini sağlamak Tartışmaları idare etmek Bireysel ve grup projelerini idare etmek Değerlendirme yapmak ve dönüt vermek Öğrenci kayıtlarını tutmak Öğrencilerin çalışmalarında yardımcı olmak Öğrencileri motive etmektir.

Öğretmenin UE’deki Rolü Bunların yanı sıra öğretmenler ödevler konusunda özenli davranmalıdır; çünkü ödevler UE’de çok daha fazla önem taşır. Bunun sebebi ödevlerin öğrencilerle öğretmenin, öğrencilerle öğrencilerin ve (şayet aynı kişi değilse) tasarımcıyla öğretmenin bağını kuran anahtar bileşen olmasıdır.

Öğretmenin UE’deki Rolü UE’de bir diğer önemli unsur etkileşimdir ve bunu sağlamak da öğretmenin işidir. Etkileşimi 3 başlıkta toplayabiliriz: 1) Öğrenci – İçerik etkileşimi: Öğrencinin içerikle doğru bir şekilde etkileşimde olup olmadığı önemlidir. Öğrencinin içeriği bilgiye çevirebilmesi için öğretmen yardımcı olur.

Öğretmenin UE’deki Rolü 2) Öğrenci – Öğretmen etkileşimi: Öğretmen öğrenme süresince her bir öğrenciye destek verir, cesaretlendirir ve motivasyon sağlar. 3) Öğrenci – Öğrenci etkileşimi: Bireysel ya da grup çalışmalarında olsun, özellikle öğrenciler arası etkileşim öğrenme sürecinde oldukça pozitif etkiye sahiptir, öğretmen bunu da sağlamalıdır.

Uzaktan Öğrenen Öğrenci Yapılan çalışmalarda, öğrencilerin uzaktan öğrenme ortamlarında sorumluluklarının arttığı, nelere ihtiyaç duyduklarını, nasıl öğreneceklerini ve süreci nasıl değerlendireceklerini önceden tanımlamaları gerektiği süreçte aktif olmaları, kendi kendilerini yönlendirebilmeleri ve motive edebilmeleri gerektiği ifade edilmektedir

Uzaktan öğrenen öğrencilerin sahip olması gereken özellikler 3 ana başlık altında toplanmıştır; 1) Öz Düzenleme Becerileri 2) Teknik Beceriler 3) Sosyal Beceriler

1) Öz Düzenleme Becerileri Motivasyon Özyeterlilik Algısı Zaman Yönetimi Çalışma Alışkanlıkları Kaynak Yönetimi Özdisiplin Yardım Arama

2) Teknik Beceriler İnternet kullanımı Bilgisayar okuryazarlığı Çevrim içi bilgi okuryazarlığı

3) Sosyal Beceriler İşbirlikli Çalışabilme İletişim Becerileri Sosyal Buradalık Kendini İfade Edebilme