3568 SAYILI SERBEST MUHASEBECİLİK, SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLİK VE YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK KANUNU
Odalar, kuruluş amaçları dışında faaliyette ODALAR, NİTELİKLERİ VE FAALİYET SINIRI Serbest muhasebeci malî müşavirler ve yeminli malî müşavirlerin odaları ayrı ayrı kurulur. “Serbest Muhasebeci Malî Müşavirler Odası “ve Yeminli Malî Müşavirler Odası”, ünvanını taşırlar. Odalar meslek mensuplarının ihtiyaçlarını karşılamak, meslekî faaliyetlerini kolaylaştırmak, bu mesleklerin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleriyle ve iş sahipleri ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hakim kılmak üzere meslek disiplini ve ahlakını korumak maksadıyla kurulan, tüzelkişiliğe sahip, kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşlarıdır. Odalar, kuruluş amaçları dışında faaliyette bulunamazlar. 3568
Odaların organları Odaların organları aşağıda gösterilmiştir. a) Genel Kurul, b) Yönetim Kurulu, c) Disiplin Kurulu, d) Denetleme Kurulu. 3568
Birliğin merkezi Ankara’dadır. Birlik kuruluş amaçları dışında Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği (TÜRMOB) Serbest muhasebeci mali müşavirler ve yeminli mali müşavirlere ait bütün Odaların katılacağı Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği kuruludur. Birlik, tüzelkişiliğe sahip kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşudur. Birliğin merkezi Ankara’dadır. Birlik kuruluş amaçları dışında faaliyette bulunamaz 3568
BİRLİĞİN GÖREVLERİ Birliğin görevleri aşağıda gösterilmiştir. a) Mesleğin geliştirilmesi ile ilgili çalışmalar yapmak. b) Meslek mensuplarının menfaatlerini, mesleki ahlak, düzen ve geleneklerini korumak. c) Odaları ilgilendiren konularda yetkili mercilere görüş bildirmek. d) Odalar arasında çıkacak mesleki anlaşmazlıkları kesin olarak çözümlemek, uyulması zorunlu meslek kurallarını belirlemek. e) Bu kanuna göre çıkarılacak yönetmelikleri hazırlamak. f) Milli ve milletlerarası mesleki kuruluşlara üye olmak, milletlerarası mesleki toplantılara katılmak. g) Maliye ve Gümrük Bakanlığınca verilecek görevleri yerine getirmek. h) Kanunlarla verilen diğer görevleri yapmak ve mesleki konularda resmi makamlarca istenen bilgi ve görüşleri vermek. 3568
BİRLİĞİN ORGANLARI Birliğin organları aşağıda gösterilmiştir. a) Genel Kurul, b) Yönetim Kurulu, c) Disiplin Kurulu, d) Denetleme Kurulu, 3568
TEMEL EĞİTİM VE STAJ MERKEZİ (TESMER) TÜRKİYE SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLER VE YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLER ODALARI BİRLİĞİ STAJ PROGRAMLARININ HAZIRLANMASI, UYGULANMASI VE DENETLENMESİ İLE GÖREVLİ BİR " TEMEL EĞİTİM VE STAJ MERKEZİ" KURAR. BU MERKEZ; STAJ PROGRAMLARININ HER YIL YENİLENMESİNE, STAJLARIN DÜZENLİ VE DİSİPLİNLİ YAPILMASINA VE STAJLARIN DENETLENMESİNE YÖNELİK TEDBİRLERİ HAZIRLAR VE ODALARA BİLDİRİR. 3568
Bu Kanun hükümlerine göre meslek icrasına hak kazananlara “Serbest Muhasebeci”, “Serbest Muhasebeci Malî Müşavir”, “Yeminli Malî Müşavir” denir. 3568
serbest muhasebeci malî müşavir denir MESLEĞİN KONUSU A) Muhasebecilik ve malî müşavirlik mesleğinin konusu : Gerçek ve tüzelkişilere ait teşebbüs ve işletmelerin; a) Genel kabul görmüş muhasebe prensipleri ve ilgili mevzuat hükümleri gereğince, defterlerini tutmak, bilanço, kâr-zarar tablosu ve beyannameleri ile diğer belgelerini düzenlemek ve benzeri işleri yapmak. b) Muhasebe sistemlerini kurmak, geliştirmek, işletmecilik, muhasebe, finans, malî mevzuat ve bunların uygulamaları ile ilgili işlerini düzenlemek veya bu konularda müşavirlik yapmak. c) Yukarıdaki bentte yazılı konularda, belgelerine dayanılarak, inceleme, tahlil, denetim yapmak, malî tablo ve beyannamelerle ilgili konularda yazılı görüş vermek, rapor ve benzerlerini düzenlemek, tahkim, bilirkişilik ve benzeri işleri yapmak. Yukarıda sayılan işleri; bir işyerine bağlı olmaksızın yapanlara serbest muhasebeci malî müşavir denir
MESLEĞİN KONUSU B) Yeminli malî müşavirlik mesleğinin konusu Gerçek ve tüzelkişilere ait teşebbüs ve işletmelerin; a) Muhasebe sistemlerini kurmak, geliştirmek, işletmecilik, muhasebe, finans, malî mevzuat ve bunların uygulamaları ile ilgili işlerini düzenlemek veya bu konularda müşavirlik yapmak. b) Yukarıdaki bentte yazılı konularda, belgelerine dayanılarak, inceleme, tahlil, denetim yapmak, malî tablo ve beyannamelerle ilgili konularda yazılı görüş vermek, rapor ve benzerlerini düzenlemek, tahkim, bilirkişilik ve benzeri işleri yapmak. C) Mali tablolarının ve beyannamelerinin mevzuat hükümleri, muhasebe prensipleri ile muhasebe standartlarına uygunluğunu ve hesapların denetim standartlarına göre incelediğini tasdik ederler. Yeminli malî müşavirler muhasebe ile ilgili defter tutamazlar, muhasebe bürosu açamazlar ve muhasebe bürolarına ortak olamazlar.
MESLEK MENSUBU OLABİLMENİN GENEL ŞARTLARI a) T. C MESLEK MENSUBU OLABİLMENİN GENEL ŞARTLARI a) T.C. vatandaşı olmak (yabancı serbest muhasebeci malî müşavirler hakkındaki hüküm saklıdır). b) Medenî hakları kullanma ehliyetine sahip bulunmak. c) Kamu haklarından mahrum bulunmamak. d) Taksirli suçlar hariç olmak üzere; affa uğramış olsalar dahi ağır hapis veya 5 yıldan fazla hapis yahut zimmet, ihtilas, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı suçlar ile istimal ve istihlak kaçakçılığı dışında kalan kaçakçılık suçları, resmî ihale ve alım satımlara fesat karıştırma veya Devlet sırlarını açığa vurma, vergi kaçakçılığı veya vergi kaçakçılığına teşebbüs suçlarından dolayı hüküm giymiş bulunmamak. e) Ceza veya disiplin soruşturması sonucunda memuriyetten çıkarılmış olmamak. f) Meslek şeref ve haysiyetine uymayan durumları bulunmamak. 3568
SERBEST MUHASEBECİ MALÎ MÜŞAVİR OLABİLMENİN ÖZEL ŞARTLARI A) Serbest muhasebeci malî müşavir olabilmek için aşağıdaki özel şartlar aranır. a) Hukuk, iktisat, maliye, işletme, muhasebe, bankacılık, kamu yönetimi ve siyasal bilimler dallarında eğitim veren fakülte ve yüksekokullardan veya denkliği Yükseköğretim Kurumunca tasdik edilmiş yabancı yükseköğretim kurumlarından en az lisans seviyesinde mezun olmak veya diğer öğretim kurumlarından lisans seviyesinde mezun olmakla beraber bu fıkrada belirtilen bilim dallarından lisansüstü seviyesinde diploma almış olmak. b) Staj amacıyla serbest muhasebeci malî müşavir veya yeminli malî müşavir yanında iki yıl çalışmış olmak. 3568
d) Serbest muhasebeci malî müşavirlik ruhsatını almış olmak. SERBEST MUHASEBECİ MALÎ MÜŞAVİR OLABİLMENİN ÖZEL ŞARTLARI c) Serbest muhasebeci malî müşavirlik sınavını kazanmış olmak. Türkiye genelinde malî denetim yapan kamu bankalarının müfettişleri ile kanunları uyarınca vergi inceleme yetkisi almış olanlardan, bu yetkilerini aldıkları tarihten itibaren kamu kurum ve kuruluşlarında 8 yıllık hizmet süresini dolduranlar ile (a) bendinde sayılan konularda en az 8 yıl öğretim üyesi veya görevlisi olarak çalışmış bulunanlar için sınav şartı aranmaz. d) Serbest muhasebeci malî müşavirlik ruhsatını almış olmak. 3568
SERBEST MUHASEBECİ MALÎ MÜŞAVİRLİK SINAVI Staj Değerlendirme notu 60 Puanın altında olanlar sınava kabul edilmez ve stajları iptal edilir. 3568
SERBEST MUHASEBECİ MALÎ MÜŞAVİRLİK SINAVI Lisans ve Lisanüstü mezunu Serbest Muhasebeci Mali Müşavir Stajyerlerinin iki yıllık staj sürelerinin sonunda girmeleri gereken bir yeterlik sınavıdır. Bağımsız oluşturulmuş sınav komisyonu tarafından hazırlanan ve TÜRMOB tarafından gerçekleştirilen Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik Mesleki Yeterlilik Sınavlarına staj koşullarını yerine getirmiş olan tüm Serbest Muhasebeci Mali Müşavir Stajyerleri katılmak zorundadırlar. Meslek ünvanının elde edilmesi için bu sınavlarda başarılı olmak esastır. 3568
GENEL MUHASEBE 1 Prof. Dr. İsmail BEKCİ
İŞLETME Kişi veya kurumların ihtiyaçlarını karşılamak üzere, üretim faktörlerini bir araya getirerek mal veya hizmet üreten/pazarlayan sonunda maddi veya manevi kâr elde etmeyi amaçlayan iktisadi, teknik ve hukuki birimlerdir.
İşletmenin Amaçları A- Geleneksel Amaçlar 1- Kâr elde etmek 2- Topluma Hizmet B- Çağdaş Amaçlar 1- Sosyal Kâr 2- Tüketiciye Hizmet 3- İşletmenin Yaşamını Sürekli Kılma
İşletmenin Sınıflandırılması Mülkiyetine Göre Sınıflandırma A- Özel İşletmeler B- Karma İşletmeler C- Kamu İşletmeleri Yasalar Açısından Sınıflandırma A- Tek Kişi İşletmeleri B- Şirketler Şahıs Şirketleri Adi Şirketler Kollektif Şirket Komandit Şirket Sermaye Şirketleri Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirket Limited Şirket Anonim Şirket C- Kooperatifler
İşletmenin Finansal Yapısı A- Öz sermaye İşletmelerin sahip-veya ortaklarının, kendi kişisel varlıklarından ayırarak işletmeye koydukları maddi ve maddi olmayan iktisadi değerlere işletme öz kaynakları yada öz sermaye denir. B- Dış Kaynaklı Sermaye İşletmenin belirli bir faiz karşılığında, işletme dışındaki kişi ve kurumlardan temin ettiği kaynaklardan oluşur.
İşletmenin Finansman Yöntemleri İşletme sermayesi elde ediliş kaynağına göre; öz kaynak, yabancı (dış) kaynaklar ve oto finansmandan sağlanan kaynak olmak üzere üç grupta incelenebilir. Öz Kaynaklardan Sağlanan Finansman İşletmenin sahip veya ortaklarınca, işletmenin gerek kuruluş sırasında, gerekse kurulduktan sonra konulan sermayeye özkaynaklardan sağlanan sermaye denilmektedir. Dış Kaynaklardan Sağlanan Finansman İşletmenin mal aldığı kişi veya kuruluşlar ile fon temin ettiği kredi kuruluşlarından aldığı kaynaklar bir işletmenin dış kaynaklarını oluşturur. Bu tür kaynaklar kısa ve uzun süreli kaynaklar olarak ikiye ayrılır. Kısa süreli kaynakların süresi bir yıldan az iken, uzun süreliler bir yıldan fazla süreye sahiptir. Oto Finansman İşletmede oluşan kârın, dağıtılmayarak işletme bünyesinde bırakılmasına denir.
İşletme Muhasebe İlişkisi Başarılı bir işletme yöneticisi, yeterli bir alanda kontrol yapmak amacıyla muhasebe verilerine ihtiyaç duyar. Muhasebe bilgileri olmaksızın plânların ne ölçüde yerine getirildiğini belirlemek imkansız olduğu gibi; ayrıca, işletmenin eylemlerini kontrol etmekte (gerekli değişiklikleri yapmak, plânlarda bazı düzeltmelerin yapılması, beklenilmeyen olayların göz önünde bulundurulması vb.) mümkün değildir.
Muhasebe Mali nitelikteki işlemleri ve olayları para ile ifade edilmiş şekilde kaydetme, sınıflandırma, özetleme, analiz etme, yorumlama ve raporlama sürecidir.
Muhasebe; a. Bilgi aracıdır: Geçmiş işlemleri kaydederek yazılı bellek görevini yerine getirir. b. Kontrol aracıdır: Bütçe ve standartlarla fiili durumu karşılaştırıp sapmaları ortaya çıkarır. c. Tahmin aracıdır : Üretilen bilgilerle geleceğe ait tahminlerde bulunmaya ve planlamaya yardımcı olur.
Muhasebenin Temel Kavramları 1- Sosyal Sorumluluk Kavramı, 2- Kişilik Kavramı, 3- İşletmenin Sürekliliği Kavramı, 4- Dönemsellik Kavramı, 5- Parayla Ölçülme Kavramı, 6- Maliyet Esası Kavramı, 7- Tarafsızlık ve Belgelendirme Kavramı, 8- Tutarlılık Kavramı, 9- Tam Açıklama Kavramı, 10- İhtiyatlılık Kavramı, 11- Önemlilik Kavramı, 12- Özün Önceliği Kavramı.
Sosyal Sorumluluk Kavramı Muhasebenin organizasyonunda, muhasebe uygulamalarının yürütülmesinde ve mali tabloların düzenlenmesi ve sunulmasında; belirli kişi veya grupların değil, tüm toplumun çıkarlarının gözetilmesi ve dolayısıyla bilgi üretiminde gerçeğe uygun, tarafsız ve dürüst davranılması gereğini ifade eder.
Kişilik Kavramı : Bu kavram; işletmenin sahip veya sahiplerinden, yöneticilerinden, personelinden ve diğer ilgililerden ayrı bir kişiliğe sahip olduğunu ve o işletmenin muhasebe işlemlerinin sadece bu kişilik adına yürütülmesi gerektiğini öngörür.
İşletmenin Sürekliliği Kavramı: Bu kavram, işletmelerin faaliyetlerini bir süreye bağlı olmaksızın sürdüreceğini ifade eder. Dönemsellik Kavramı: Dönemsellik kavramı; işletmenin sürekliliği kavramı uyarınca sınırsız kabul edilen ömrünün, belli dönemlere bölünmesi ve her dönemin faaliyet sonuçlarının diğer dönemlerden bağımsız olarak saptanmasıdır. Gelir ve giderlerin tahakkuk esasına göre muhasebeleştirilmesi, hasılat, gelir ve kârların aynı döneme ait maliyet, gider ve zararlarla karşılaştırılması bu kavramın gereğidir.
Parayla Ölçülme Kavramı: Parayla ölçülme kavramı, parayla ölçülebilen iktisadi olay ve işlemlerin muhasebeye ortak bir ölçüt olarak para birimiyle yansıtılmasını ifade eder. Muhasebe işlemleri ulusal para birimine göre yapılır.
Maliyet Esası Kavramı: Maliyet esası kavramı; para mevcudu, alacaklar ve maliyetinin belirlenmesi mümkün veya uygun olmayan diğer kalemler hariç işletme tarafından edinilen varlık ve hizmetlerin muhasebeleştirilmesinde, bunların elde edilme maliyetlerinin esas alınması gereğini ifade eder.
Tarafsızlık ve Belgelendirme Kavramı: Bu kavram, muhasebe kayıtlarının gerçek durumu yansıtan ve usulüne uygun olarak düzenlenmiş objektif belgelere dayandırılması ve muhasebe kayıtlarına esas alınacak yöntemlerin seçilmesinde tarafsız ve ön yargısız davranılması gereğini ifade eder. Tutarlılık Kavramı: Tutarlılık kavramı; muhasebe uygulamaları için seçilen muhasebe politikalarının, birbirini izleyen dönemlerde değiştirilmeden uygulanması gereğini ifade eder. İşletmelerin mali durumunun, faaliyet sonuçlarının ve bunlara ilişkin yorumların karşılaştırılabilir olması, bu kavramın amacını oluşturur.
Tam Açıklama Kavramı : Tam açıklama kavramı; mali tabloların, bu tablolardan yararlanacak kişi ve kuruluşların doğru karar vermelerine yardımcı olacak ölçüde yeterli, açık ve anlaşılır olmasını ifade eder. İhtiyatlılık Kavramı: Bu kavram, muhasebe olaylarında temkinli davranılması ve işletmenin karşılaşabileceği risklerin göz önüne alınması gereğini ifade eder. Bu kavramın sonucu olarak, işletmeler, muhtemel giderleri ve zararları için karşılık ayırırlar, muhtemel gelir ve kârları için ise gerçekleşme dönemlerine kadar herhangi bir muhasebe işlemi yapmazlar.
Özün Önceliği Kavramı : Özün önceliği kavramı işlemlerin muhasebeye yansıtılmasında ve onlara ilişkin değerlendirmelerin yapılmasında biçimlerinden çok özlerinin esas alınması gereğini ifade eder. Önemlilik Kavramı : Önemlilik kavramı, bir hesap kalemi veya mali bir olayın nisbi ağırlık ve değerinin, mali tablolara dayanılarak yapılacak değerlemeleri veya alınacak kararları etkileyebilecek düzeyde olmasını ifade eder.
Genel Kabul Görmüş Muhasebe İlkeleri 1 sıra nolu Muhasebe Uygulama Genel tebliği ve TMS 1’in 42. maddesinde yer alan genel kabul görmüş muhasebe ilkeleri şunlardır: 1- Gelir Tablosu İlkeleri, 2- Bilanço İlkeleri, a) Varlıklara İlişkin İlkeler, b) Yabancı Kaynaklara İlişkin İlkeler, c) Özkaynaklara İlişkin İlkeler.
Türkiye Muhasebe Standartları Muhasebe çalışmalarının yöntemini belirleyen düzenlemeler durumundaki standartlar muhasebe kuramının önemli kaynaklarından birini oluşturur. Muhasebe standartları ulusal ve uluslararası kuruluşlar tarafından yayımlamaktadır. Muhasebe ilkeleri, muhasebe standartları yardımıyla uygulamaya konulur. Muhasebe standartları, gerek muhasebe işlemlerinde, gerekse mali tabloların hazırlanmasında, işletmeler tarafından yapılan muhasebe uygulamalarındaki farklılıkları en aza indiren düzenlemelerdir.
İşletmelerin Faaliyetlerinde Kullanılan Belgeler
Fatura VUK'nun 229. maddesinde "fatura, satılan mal veya yapılan hizmet karşılığında malı satan veya hizmeti yapan tarafından düzenlenerek müşteriye verilen ticari vesikadır", şeklinde ifade edilmiştir VUK'nun 230 ve 231. maddeleri, faturada aşağıdaki bilgilerin bulunmasını zorunlu kılmaktadır. Faturanın düzenleme tarihi, seri ve sıra numarası. Faturayı düzenleyenin adı, ticaret unvanı, iş adresi, bağlı bulunduğu vergi dairesi ve hesap numarası. Müşterinin adı, ticaret unvanı, adresi, bağlı bulunduğu vergi dairesi ve hesap numarası (faturayı düzenlemekte olanlar yukarıdaki bilgilerin doğruluğundan sorumludurlar. VUK. 231/6 mad.) Malın veya işin nevi, miktarı, birim fiyatı ve toplam tutar. Satılan malların teslim tarihi ve irsaliye numarası.
Fatura Nizamı: VUK'ununa göre, faturanın düzenlenmesinde aşağıdaki kaidelere uyulması zorunludur. Faturalar müteselsil sıra numaralı olmalıdır. Aynı işletmenin farklı şube ve kısımlarında her biri aynı numara ile başlamak üzere ayrı ayrı fatura kullanıldığı durumda, bu faturalara şube ve kısımlarına göre şube veya kısım isimlerinin yazılması veya özel işaretle seri ayırımı yapılması zorunludur, Faturalar mürekkeple, makina ile veya kopya kurşun kalem ile doldurulur, Faturalar en az bir asıl bir örnek olarak düzenlenir. Birden fazla örnek düzenlendiği taktirde kaçıncı örnek olduğu belirtilmelidir, Faturaların boş tarafında iş sahibinin veya namına imzaya yetkili olanların imzası bulunur, Fatura malın teslimi veya hizmetin yapıldığı tarihten itibaren yedi gün içinde düzenlenir. Bu süre içerisinde düzenlenmeyen faturalar hiç düzenlenmemiş sayılır
Fatura Fatura kullanma Zorunluluğu VUK'nun 232. maddesine göre, birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak zorunda olan çiftçiler, Birinci ve ikinci sınıf tüccarlara, Serbest meslek erbabına, Kazançtan basit usulde tespit edilen tüccarlara, Defter tutmak zorunda olan çiftçilere, Vergiden muaf esnafa sattıktan mal veya yaptıktan işler için fatura vermek ve bunlar da fatura istemek ve almak mecburiyetindedirler.
Yukarıdakiler dışında kalanların birinci ve ikinci sınıf tüccarlar ile kazancı basit usulde tesbit edilenlerden ve defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilerden satın aldıktan mal veya onlara yaptırdıktan iş bedeli 670 lirayı geçmesi veya bedelin 670 liradan az olması halinde dahi istemeleri halinde malı satanın veya işi yapanın fatura vermesi zorunludur
Fatura
Sevk İrsaliyesi Sevk irsaliyesi, ticari mal hareketinde fatura bulunsun ve bulunmasın malın cinsini, miktarını ve nereden nereye gittiğini gösteren ve Maliye Bakanlığınca kullanılması zorunlu tutulan bir belgedir. Sevk İrsaliyesi, en az üç nüsha olarak düzenlenir ve iki nüshası sevk edilen mal ile birlikte taşıyanda bulundurulmalıdır.
Sevk irsaliyesinde mutlaka bulunması gerekli bilgiler Sevk irsaliyesinde, irsaliyenin düzenleme tarihi ve fiili sevk tarihi, sevk irsaliyeleri üzerinde ayrı ayrı yer almalıdır. Tanzim tarihi ile, sevk tarihi aynı gün olsa dahi bu tarihler ayrı ayrı kayıt edilmelidir, Sevk edilen malın nevi ve miktarı ile malın nereye ve kime gön-derileceği irsaliyelerde belirtilir, ancak fiyat ve bedel kayıt edilmez, Sevk irsaliyesini düzenleyenin adı - soyadı, varsa ticaret unvanı, iş adresi, bağlı bulunduğu vergi dairesi ile hesap numarası eksiksiz yazılmalıdır, Müşterinin adı - soyadı, varsa ticaret unvanı, vergi dairesi ve hesap numarası (mükellefin diğer iş yerine veya satılmak üzere bir alıcıya gönderildiği hallerde malın nereye ve kime gönderildiği) belirtilmelidir, Sevk irsaliyesinde seri ve sıra numarası ile sevk edenin imzası bulunmalıdır, Sevk irsaliyesinin irsaliye numarası ile tarihi satış faturasına kayıt edilmelidir.
Sevk İrsaliyesi
İrsaliyeli Fatura VUK'nuna satılan bir mal için ayrı ayrı fatura ve sevk irsaliyesi düzenlemek zorundadır. Böyle bir durumda, mükelleflerin iş yükü çoğalacak, faaliyetlerin aksa-mamasına neden olacaktır. Bu durumu dikkate alan ilgililer, 21.9.1991 ve 20899 sayılı Resmi Gazete'de yayınladıkları bir tebliğ ile fatura ve sevk irsaliyesinin aynı zamanda düzenlenebileceğini belirtmişlerdir. Taşınan veya taşıtılan mallar ile birlikte irsaliydi faturanın bulunması durumunda sevk irsaliyesine gerek yoktur. İrsaliyeli fatura en az üç örnek olarak düzenlenir. İrsaliyeli faturanın üç örnekten az düzenlenmesi durumunda, irsaliyeli fatura düzenlenmemiş sayılır. Düzenlenen irsaliydi faturanın iki örneği mutlaka malı taşıyan araçta bulundurulacaktır.
Tebliğ'de "irsaliydi Fatura" olarak adlandırılan bu belge, daha önce anla-tılan fatura düzenlemesine ilişkin şartların yanısıra; Malın nereye ve kime gönderildiği, Düzenleme tarihlerini taşıması gerekir İrsaliyeli fatura uygulamasına kesinlikle dönem başında geçilmesi gerekir. Dönem içinde irsaliyeli fatura düzenlenemez. Ancak, faaliyetlerine dönem içeri-sinde başlayan mükellefler bu sisteme işe başladıkları tarihten itibaren geçebilirler
İrsaliyeli Fatura
Perakende Satış Vesikaları Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar ile defter tutmak zorunda olan çiftçilerin fatura vermek zorunda olmadıkları satışlar ve yaptıkları işlerin bedelleri perakende satış vesikalarından biri ile tevsik olunur.
(VUK m. 233) Mükelleflerin fatura vermek zorunda olmadıkları satışları ve yaptıkları işler ile ifade edilmek istenen, mükellefin son tüketiciye yaptıkları satışların ve iş bedelinin 670 TL’yi aşmamalıdır. Perakende satış vesikaları; Perakende satış fişleri, Makineli kasaların kayıt ruloları, Giriş ve yolcu taşıma biletleridir
Perakende satış vesikalarında bulunması gereken unsular; Düzenleme tarihi. Alınan Paranın tutarı. Perakende satış fişi yolcu taşıma biletleri seri ve sıra numarası dahilinde tevesül ettirilir. Kopyalı ve iki nüsha olarak düzenlenir ve bir nüshası müşteriye verilir
Perakende Satış Vesikaları
Gider Pusulası Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar ile kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak zorunda olan serbest meslek erbabının vergiden muaf esnafa yaptırdıkları işler ve onlardan satın aldıkları emtiayı satana imza ettirecekleri belgedir. Ayrıca, gider pusulası birinci ve ikinci sınıf tüccarların zati eşyalarını satan kişilerden satın aldıktan altın, mücevher gibi kıymetli eşyalar içinde tanzim edilir.
Gider pusulasında bulunması gereken unsurlar şöyledir. (VUK.325) Yapılan işin mahiyeti veya satın alman malın cinsi ve nevi ile miktarı, Yapılan işin ücreti veya satın alman malın bedeli, İşi yapanın veya malı satanın adı soyadı ve adresi, Tarih, Sıra ve seri numarası Düzenlenen gider pusulasının ilk örneği işi yapana veya malı satın alana verilir. İkinci öreği ise pusulayı düzenleyende kalır.
Gider Pusulası
Örnek 1: Musluk tamirciliği yapan ve vergiden muaf olan Zeki Yavuz, Lokantacı Ahmet Çalık’ın musluklarını 50.- TL 'ye onarmıştır. Bu durumda Ahmet Çalık, bay Zeki Yavuz'a ödeme yaparken bir gider pusulası terdip edecektir. Zeki Yavuz'un hak edişi =50.- Vergi Tevkifatı;50.- x %10 = 5.- Ödenecek Tutar 45 Diğer bir ifade ile, Ali Çalık, musluk tamirciliği yapan Zeki Yavuz'a gerekli kesintileri yaptıktan sonra 45 TL ödeyecektir.
Serbest Meslek Makbuzu Serbest meslek erbabının, mesleki faaliyetine ilişkin her türlü tahsilat için düzenlemek zorunda olduğu belgedir.
Serbest meslek erbabı tarafından iki örnek olarak düzenlenen ve imzalanan serbest meslek makbuzunun bir örneğinin müşteriye verilmesi gerekir. Serbest meslek makbuzunda aşağıdaki unsurların bulunması gerekir. Serbest meslek erbabının adı-soyadı, varsa ticaret unvanı, Serbest meslek erbabının işyeri ve adresi, Serbest meslek erbabının vergi dairesi ve hesap numarası, Alınan paranın tutan ve alınma tarihi, Serbest meslek makbuzu olduğunu gösteren ibare, Makbuzun seri ve sıra numarası, Serbest meslek erbabının imzası, Yapılan kesintiler tutan ve toplamının bulunması zorunludur.
Serbest Meslek Makbuzu
Avukat Ahmet Yıldız takip ettiği bir dava için Ali Yılmazdan 100 TL ücret almıştır. Dava Bedeli: 100 Katma Değer Vergisi 18 Toplam 118 Kesintiler Gelir Vergisi Stopajı 100 * %22 22 Net Alınacak Ücret 96
Müstahsil Makbuzu Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar ile defter tutmak zorunda olan çiftçiler ve kazancı basit usulde tespit edilenler; gerçek usulde vergiye tabi olmayan çiftçilerden satın aldıkları malların bedelini ödedikleri sırada iki örnek makbuz düzenlemeye ve bunları imzalatarak bunlardan bir nüshasını satıcı çiftçiye vermeye, diğerini de alıp dosyalamak mecburiyetindedir. Düzenlenen bu belgeye "Müstahsil Makbuzu" denir.
Müstahsil makbuzunda bulunması gereken asgari bilgiler şunlardır. (VUK Makbuzun tarihi, Malın satın alan tüccar veya çiftçinin adı-soyadı veya unvanı ve adresi, Malı satan çiftçinin adı-soyadı ve ikametgah adresi, Satın alınan malın cinsi, miktarı ve bedeli, Makbuzun seri ve sıra numarası
Isparta merkeze bağlı Direkli köyünde hayvancılık yaparak geçimini sağlayan SSK'dan emekli Kemal Demircioğlu, tanesi 200 TL'den 10 adet kuzuyu, yine Isparta’da kasaplık yapan Melih Yılmaz'a satmış ve bedelini peşin olarak almıştır. Ayrıca, Kemal Demircioğlu'nun satmış olduğu kuzular borsaya kayıtlı değildir. Kasap Melih Yılmaz satın almış olduğu bu hayvanlar için bir müstahsil makbuzu düzenlemiştir: 10 adet Kuzu*200: 2.000.- Kesintiler:Zirai stopaj: (2.000*0,02): 40.-Ödenecek Para:2.000-40= 1.960.-
Müstahsil Makbuzu
Taşıma İrsaliyesi Ücret karşılığında eşya nakleden bütün gerçek ve tüzel kişiler naklettikleri eşya için irsaliye kullanmak zorundadırlar. Üç nüsha olarak düzenlenen taşıma irsaliyesinin bir örneği eşyayı taşıttırana, bir örneği eşyayı taşıyan aracın sürücüsüne veya kaptanına, bir örneği de taşımayı yapan tarafından saklanır.
Taşıma irsaliyesinde bulunması gereken unsurlar şunlardır. (VUK Sürücünün adı-soyadı, Aracın plaka numarası, İrsaliyenin seri ve sıra numarası, İrsaliyenin düzenlenme tarihi, Maun yüklenme tarihi, Malın cinsi, malın miktarı, Malın nereye ve kime gönderileceği, Alınan nakliye ücreti ve satıcının imzası.
Taşıma İrsaliyesi
Yolcu Listesi Şehirlerarası yolcu taşıma işi yapan ve VUK'nun 233. maddesi gereği yolcu taşıma bileti kesmek zorunda olan mükellefler, taşıtlarının her seferi için müteselsil sıra ve seri numaralı ve oturma yerlerini planlı bir şekilde gösteren üç örnek yolcu Üstesi düzenlemek zorundadırlar. Bu listenin iki örneği, sefer sonuna kadar taşıtta, diğer örneği de işyerinde bulundurulmalıdır.
Yolcu listelerinde aşağıdaki bilgilerin bulunması gerekir. (VUK 240) Yolcu listesini düzenleyen işletmenin adı veya unvanı ile adresi, Taşıtı işleten mükellefin adı-soyadı, varsa unvanı, adresi, vergi dairesi ve hesap numarası Taşıtın plaka numarası, sefer tarihi ve hareket saati, Bilet numaraları işaretlenmek suretiyle yolcu sayısı ve toplam hasılat tutarı.
Yolcu Listesi
Günlük Müşteri Listesi Otel, motel ve pansiyon gibi konaklama yerleri, odalar, bölmeler ve yatak planlarına uygun olarak müteselsil seri ve sıra numaralı günlük müşteri listeleri düzenlemek ve işletmede bulundurmak zorundadırlar.
Günlük Müşteri Listesi