MERİTOKRASİ

“Bir kunduracının elinde kuyumcunun aleti, kuma ekilmiş dane gibidir.” Mevlana "Eksik olmam ehillerden, Kaça görün cahillerden Çalap bizar bahillerden, Bahil didar görür değil." Yunus Emre

Platon, "Devlet (Politeia)" adlı eserinde liyakatın önemini vurgulamıştır. Ona göre ideal devlet düzeninde yöneticiler, liyakat esasına göre seçilmelidir. Burada yöneticilerin bilgili ve yetenekli olması gereklidir.

LİYAKAT Meritokrasi, liyakatin hakim olduğu bir yönetim sisteminin adıdır. Liyakat, herhangi bir organizasyonda işe uygun ehil kişinin seçilmesini ifade eder.

Liyakat, kamu yönetiminin çeşitli kademesinde yapılan atama ve yükselmelerde, siyasal sadakat yerine, yeteneğin ve bilginin esas alınmasıdır. Özetle, liyakat esas itibariyle işin layıkına, hak edenine verilmesidir.

LİYAKAT yetenek, kapasite yeterlilik, yeterlik, kifayet tecrübe bilgi şüphesiz akıl, zeka ehliyet, ustalık, beceri

KAMU YÖNETIMI AÇıSıNDAN MERITOKRASI DAR ANLAMDA MERİTOKRASİ GENIŞ ANLAMDA MERİTOKRASİ

DAR ANLAMDA MERITOKRASI Bu kavram kamu yönetiminde personel istihdamında ilk aşama olan “işe alma” (recruiting) sürecinde liyakat sahibi kişilerin seçilmesini ifade eder.

GENİŞ ANLAMIYLA MERİTOKRASİ İnsan kaynakları yönetiminin tüm aşamalarında ve süreçlerinde liyakatin esas alınmasını ifade eder.

İnsan Kaynaklarının Yönetimi organizasyonun amaçlarına ulaşabilmesi için, tüm insan kaynaklarının en doğru, etkin ve verimli bir şekilde kullanılması gerekmektedir.

İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ AŞAMALARI 1. İnsan Kaynaklarının Planlanması 10. İşten Ayrılmaların Düzenlenmesi 9. Çalışma İlişkilerinin Düzenlenmesi 8. Ücret Yönetimi 7. Stres Yönetimi 6.İnsan Kaynaklarında Performans Değerlendirme ve Ölçme 2. Seçme, İşe Alma ve Yerleştirme 3. İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi: Eğitim ve Kariyer Yönetimi 4. İnsan Kaynaklarının Motivasyonu, Takidr ve Ödüllendirme 5. İnsan Kaynaklarının Yönetime Katılımı

İnsan kaynakları yönetiminin temel amaçlarını şu şekilde özetleyebiliriz: İnsan kaynaklarını en etkin ve verimli şekilde kullanmak, Doğru insanları, doğru işlerde istihdam etmek,

İnsanların performanslarına uygun şekilde işte yükselmelerini sağlamak, Çalışanları takdir ve motive etmek,

Çalışanların performans değerlendirilmesini bilimsel esaslar ve standartlar dahilinde yürütmek, Ücret ve maddi teşviklerin takdir edilmesinde adil olmaya çalışmak.

Meritokratik insan kaynakları yönetiminde önem taşıyan unsurlar İşe alınacak kişi liyakat göstergeleri esas alınarak seçilmelidir. Doğru insanı doğru yere yerleştirmelidir İş tanımı ile çalışanın liyakat altyapısı paralellik arz etmelidir.

Performans yönünden “çalışan” ve “çalışmayan”ı ayırd edecek bir sistem oluşturulmalıdır. Motivasyon yönetimi, ödüllendirme ve gerektiğinde cezalandırma ile ilgili kurallar açık ve adil olmalıdır. Çalışanlar arasında mutlaka adil olunmalı, kayırmacılık yapılmamalıdır.

Özetle, geniş anlamda meritokrasi, sadece işe girişte değil, işe yerleştirmede, görevde yükselmede, başka kurumlara nakilde, ücret yönetiminde vs. liyakatin tam ve eksiksiz biçimde uygulanması demektir.

YAZAN:Prof. Dr. COŞKUN CAN AKTAN HAZIRLAYAN:SEÇKİN KESGİN