TÜRKLERİN İLK YURDU Türklerin ilk ana yurdu Orta Asya’dır. Bu bölge batıda Hazar Denizi’nden doğuda Kingan Dağlarına, kuzeyde Altay Dağları ve Baykal Gölü civarından güneyde Hindikuş ve Karanlık dağlarına kadar uzanır.

Yapılan kazılar sonucunda ortaya çıkan buluntulardan Orta Asya’da yaşayan Türklerin köklü bir uygarlığa sahip oldukları, hayvanları evcilleştirmeyi ve maden işlemeciliğini (özellikle demircilik) eskiden beri bildikleri anlaşılmıştır.

Bulundukları yerin iklimi, Bitki örtüsü, Yeryüzü şekilleri belirlemiştir.

At önemliydi. Türkler, göçebe bir toplum ve savaşçı bir yapıya sahip olduklarından ata büyük önem vermişlerdir.

Türkler askerliğe ve silah yapımına önem vermişlerdir. Orta Asya’nın korumasız bir yapıda olması, Türklerin her zaman dış tehlikelere karşı karşıya kalması, Varlıklarını korumak istemesi

Orta Asya Türk Göçleri: Otlakların yetersizliği, Yabancı kavimlerle yapılan mücadeleler, Boylar arasındaki mücadeleler, Kuraklığın görülmesi ve toprağın verimsizleşmesi, Aşırı nüfus artışı nedenleriyle Orta Asya’dan göç etmişler.

Orta Asya göçlerinin en önemli nedeni ekonomik sıkıntılardır. Ayrıca, Türklerin atı ehlileştirmiş olmaları, onların çok kısa zamanda uzak yerlere gitmelerini kolaylaştırmıştır.

GÖÇLERİN SONUÇLARI Orta Asya’dan yapılan göçler sonucunda Türkler, gittikleri yerlerde Eski Taş Çağını yaşayan topluluklara maden işlemesini öğrettiler. Toprakları ekip biçmeyi ve hayvanları evcilleştirmeyi öğrettiler. Gittikleri yerlerde yerli kültürlerle kaynaştılar. Yeni kültürlerin doğmasına neden oldular. Göç ettikleri yerlerde nüfus arttı. Yeni merkezler ortaya çıktı. Göçler sonucunda Orta Asya ıssızlaştı.

Bütün Türk Orta Asya’dan göç etmediler. Türklerin bir kısmı, Orta Asya’nın elverişli bölgelerinde yaşamaya devam ettiler ve büyük devletler kurdular (Hun, Göktürk, Uygur vs.)

Büyük (Asya) Hun Devleti

İLK TÜRK DEVLETLERİ Büyük (Asya) Hun Devleti Orta Asya’da kurulan ilk Türk devleti Merkezi: Ötüken Bilinen ilk hükümdarı “Teoman”dır. Çinliler Türk akınlarını durdurmak için “Çin Seddi” ni yapmışlardır.

Çin Seddi

Büyük (Asya) Hun Devleti En parlak dönemi “Mete Han” dönemidir. Mete Han Orta Asya’da yaşayan bütün Türk boylarını tek bir bayrak altında toplayarak ilk kez siyasi birliği sağlamıştır. İlk defa “onlu sistemi” getirmiştir. Çinlilerle İpek Yolu’na hakim olma mücadelesi vermiştir.

Büyük (Asya) Hun Devleti Çinliler Türkleri savaşla yenemeyeceklerini anlayınca; Çinli prensesleri kullanarak hükümdar ailesi içerisinde karışıklık çıkarıp Hunları içten zayıflattılar. Prenseslerin hizmetçileri casusluk görevi görmüşlerdi. Türkler, Çinlilerin tatlı sözüne yumuşak ipeğine kanmışlardı.

KAVİMLER GÖÇÜ (375) Kuzey Hunları’nın Balamir komutasında Doğu Avrupa’ya girmesiyle meydana gelen göç hareketine “Kavimler Göçü” denir.

Kavimler Göçü ile; Avrupa’da toplumlar kaynaşarak bugünkü Avrupa milletleri ortaya çıkmış Roma İmp. İkiye ayrılmış ve Batı Roma. yıkılmış. İlkçağ sona erdi Ortaçağ başladı. Avrupa Hun Devleti kuruldu.

Avrupa Hun Devleti

Avrupa’da kurulan ilk Türk Devletidir. Avrupa’ya daha sonra gelecek olan Türk boylarına öncülük etmiştir. Avrupa’ya Türk kültür ve uygarlığını tanıtmıştır.

GÖKTÜRK DEVLETİ

Türk adıyla kurulan ilk Türk Devletidir. Kurucusu: Bumin Kağan’dır. Merkezi: Ötüken’dir. Hunlardan sonra Orta Asya’da Türkleri bir bayrak altında toplayan ikinci devlettir. Kendine özgü alfabe geliştirmişlerdir. Türk tarihinin ilk yazılı belgelerini (Orhun Abideleri) bıraktılar

UYGURLAR

Kurucusu: Kutluk Bilge Kül Kağan Merkezi: Karabalgasun Yerleşik hayata geçen ilk Türk devleti Kağıt ve matbaayı kullanmışlardır Mani ve Buda dinlerini kullanışlardır Kendilerine ait Uygur alfabesini kullanmışlardır.

İLK TÜRK DEVLETLERİNDE KÜLTÜR VE UYGARLIK Devlet Yönetimi Din ve İnanış Sosyal ve Ekonomik Hayat Yazı, Dil ve Edebiyat Bilim ve Sanat

DEVLET YÖNETİMİ Hükümdara verilen unvanlar: Hakan Kağan Han Hükümdarın eşine “hatun” denir.

Devlet Yönetimi; Kut: Hükümdara devleti yönetme yetkisi tanrı tarafından verilmesi anlayışına denir. Hükümdarlık babadan oğula geçer. Töre: Türk geleneklerinden meydana gelen sözlü hukuk kurallarına denir. Hükümdar ve halk töreye uymak zorundadır. Kurultay: Devlet işlerinin görüşüldüğü yerdir. Devlet yönetiminde hatunlarında söz hakkı vardır.

ASKERLİK Eli silah tutan herkes askerdir. Bu yüzden Türklere “ordu-millet” denmiştir. Mete ilk düzenli orduyu kurmuştur. (M.Ö 209) aynı zamanda Türk silahlı kuvvetlerinin kuruluş yılıdır. Mete onlu sistemi getirmiştir. Başlıca silahları, ok, yay, kılıç

DİN VE İNANIŞ “Gök Tanrı inancı” Türklerde “Gök Tanrı inancı” vardı. Yuğ: Ölüler için yapılan törenlere denir. Ahiret inancı: Ölümden sonra da bir hayatın var olduğuna inanıldığından ölülerini eşyalarıyla atıyla beraber gömerlerdi.

DİN VE İNANIŞ Balbal: Ölen kişinin mezarının başına hayatta iken öldürdüğü düşman sayısınca dikilen heykellerdir. Türklerin kabul ettikleri diğer dinler: Şamanizm, Uygurlarda Mani ve Buda dinleri, Yahudilik ve Hıristiyanlık yayılmıştı.

Sosyal ve Ekonomik Hayat Önceleri göçebe yaşayarak hayvancılık yaparlardı. Uygurlarla yerleşik hayata geçerek, tarım ve ticaret yapmaya başladılar. Aile toplumun temeli kabul edilirdi. Tek eşle evlilik vardı. Nevruz Bayramı: Baharın gelişinin kutlanıldığı bayramdır.

KARŞILAŞTIRMA GÖÇEBE HAYAT Çadırlarda yaşarlar. Hayvancılık Taşınabilir eşya Savaşçıdırlar Kalıcı eser yoktur Hunlar, Göktürkler… YERLEŞİK HAYAT Evlerde yaşarlar. Tarım ve ticaret Taşınamaz eşya Savaşçılık gelişmemiş Kalıcı eser vardır. İlk defa Uygurlar

Yazı, Dil ve Edebiyat Göktürkler, yazıyı ilk kullanan Türk devletidir. Göktürk alfabesini kullanmışlardır. Türk tarihinin ilk yazılı belgelerini bırakmışlar. (Orhun Yazıtları)

ORHUN KİTABELERİ

Kültegin Kitabesi Güney Yüz Batı Yüzü

ORHUN KİTABELERİ ( Göktürk Yazıtları ) Tarihte Türk adının geçtiği ilk Türkçe kitabedir. Bilge Kağan, Kültegin, Tonyukuk Orhun Kitabeleri Orhun Kitabeleri devlet adamları adına dikilmiştir.

Göktürk Alfabesi 38 harflidir. Dördü sesli, diğerleri sessizdir. Sağdan sola yazılır. (Kutluk Devleti kullandı.) Göktürk Alfabesi ile yazılmış TÜRK adı

Göktürk Alfabesi

Uygur Alfabesi

Yazı, Dil ve Edebiyat Uygurlar, “Uygur alfabesi”ni kullandılar. Uygurlar, matbaayı ve kağıdı kullanmışlardır. Destanlar; Oğuz Kağan Destanı Asya Hun Devleti Ergenekon Destanı Göktürkler Göç Destanı Uygur Devleti Türeyiş Destanı Uygur Devleti

Bilim ve Sanat Sanat eserleri göçebe oldukları için taşınabilir eşyalardır. Göçebe iken Göçebe iken; Kemerler, at koşumları, kılıçlar…… Yerleşik hayata geçtiklerinde ise; Yerleşik hayata geçtiklerinde ise; evler, saraylar, tapınaklar yapmışlar. Dokumacılık, demircilik, halıcılık yapmışlardır.