SPİNAL ORTEZLER

Kullanım Amaçları Deformiteyi düzeltmek Deformiteyi önlemek Aksiyal yüklenmeyi azaltmak Vertebral segmentin stabilizasyonunu sağlamak

Kullanım Amaçları Ağrıyı azaltmak Hareketi kısıtlamak Fonksiyonu kısıtlamak Spinal fonksiyonu düzeltmek Gelişmekte olan çocuklarda anormal eğrilikleri düzeltmek

Komplikasyonları Basınç yarası olma ihtimalinin artması Para-vertebral kasların zayıflaması Yumuşak dokuda kısalmalar olması Hareketsiz segmentin dışında kalan segmentte hareketin artması Fiziksel bağımlılık Psikolojik bağımlılık

SPİNAL ORTEZLERİN MEKANİK PRENSİPLERİ Yatay kuvvetlerin dengelenmesi: 3 nokta prensibi Ortezlerde yatay kuvvetler eğriliklerin ve rotasyonel deformitelerin düzeltilmesinde ve immobilizasyonda kullanılır Bu kuvvetlerden iki tanesi bir yönden bir tanesi bunlara zıt yönde uygulanır.

SPİNAL ORTEZLERİN MEKANİK PRENSİPLERİ Sıvı kompresyonu: Kas, fasya, tendon, yağ gibi yumuşak dokuları ortezin kompresif etkisini arttırmada kullanabiliriz. Distraksiyon: Germe ile omurgada istirahat ve stabilite sağlanır. İskelete sabit hareket kontrolü sağlar

Ortez verirken dikkat edilecek noktalar: Omurganın torakal, torakolomber ve üst lomber bölgelerinde etkili olan ortezlerin iki amacı vardır: 1) İmmobilize etmek 2) Desteklemek

Endikasyonlar: Siyatalji, dejeneratif disk hastalığı, disk hernisi, radikülopati, spondiloz Spondilolistezis Travmatik kırık, kompresyon kırığı, dislokasyon Osteoporoz, kifoz Spinal füzyon, laminektomi, İnflamatuar artritler, RA, AS Paralizi, tetrapleji, parapleji Skolyoz

Spinal Ortezlerin Tipleri Servikal Bölge Yakalıklar (Collar) Yumuşak Sert Philadelphia Posterli ortezler

Spinal Ortezlerin Tipleri Servikal Bölge SOMİ (Sterno-Occipito-Mandibular İmmobilizer) Yale ortez Halo ortez Minerva alçı ceketi

Spinal Ortezlerin Tipleri Dorsal ve Lumbosakral Bölge Taylor korse Plastik total kontakt torakolomber ceket (Plastik ceket) Hiperekstansiyon korsesi Knight korse Çelik balenli bez korse Yün elastik korseler

Servikal Ortezler Omurganın en hareketli bölümü En fazla flex/ext C5-6 Tam hareketsizlik: Boyun baş ve göğüs birlikte kavranmalıdır

AMAÇLAR Ağrıyı azaltmak Fonksiyonu arttırmak Başın yükünü azaltmak Boynu stabilize etmek

Mekanik boyun ağrılarının geleneksel tedavisinde istirahat önemlidir. Ağrının giderilmesine, analjezik ihtiyacının azalmasına katkıda bulunur Servikal boyunluklarla kısmen sağlanır

Eğer korse kullanmada amaç ağrıyı azaltmak ise kısmi harekete izin veren yumuşak veya sert korseler tercih edilir

Tehlikeli bir instabilite veya önemli nörolojik defisit varsa tam immobilizasyon gerekir. Bu amaçla kullanılan korseler çene, oksiput, göğüs ve sırt bölgesi ile temas edecek şekilde olmalıdır.

Servikal kırık

(kullanmamaya bağlı kas gücü kaybı+ağrı) Bazı çalışmalarda servikal korselemenin omurgayı stabilize etmede çok az rolü olduğu bulunmuştur ve sadece boyun hareketlerini en aza indirme amaçlanmıştır Servikal omurga immobilize olunca fonksiyon kaybına oldukça duyarlıdır (kullanmamaya bağlı kas gücü kaybı+ağrı) Bu nedenle korselemenin süresi kısa tutulmalı Hemen egzersiz programına geçilmeli

Yakalıklar Yumuşak Yakalık En az destekleyen korse Basit yaralanmalarda Hastaya biofeedback’le hareketin kısıtlanmasını hatırlatır Yumuşak dokuları ısıtır, istirahat ettirir Hastanın psikolojik olarak rahatlamasını sağlar

Yakalıklar Sert Yakalık Çeneliksiz/çenelikli Plastik materyalden yapılmıştır Bant şeklinde Üst ve alt kenarı yumuşak materyalle destekli Çeneliksiz flek / ext %75’ini kısıtlar

Çeneliksiz korse Disk hernileri Nadiren osteoartritte kullanılır

Çenelikli korse Kırıklarda Disk hernilerinde Operasyon sonrası kullanılır.

NELSON TİPİ KORSE Yumuşak doku hasarı Osteoartrit Disk hernilerinde kullanılır. Yarı sert destek sağlar Delikleri ile hava almayı sağlanır

Yakalıklar Philadelphia Yakalık İki parçadır Plastik materyalden yapılmıştır Fleks kontrolü yetersizdir Servikal lig yırtığı ve stabil fraktürlerden sonra kullanılır

Daha fazla destek sağlar ve ekstansiyonu engeller Kullanım alanları: Acil hasta naklinde Boyun kırıklarında Yumuşak doku hasarı Operasyon sonrası kullanılır

Miami J sert boyunluk Kullanımı philadelphia korseden daha kolaydır. Ön ve arka parçalar kemik yapıdaki bireysel farklılıkları hesaba katarak çene ve oksiput etrafında açı ayarına izin verir.

Miami J sert boyunluk Kullanım alanları: Acil hasta naklinde Boyun kırıklarında Yumuşak doku hasarı Operasyon sonrası kullanılır Spinal stenoz Spondilolistezis

Cihazın kontrolü: Hastanın yüzüne bakılarak çenenin ön parça içinde merkezde yer alıp almadığı belirlenir. Eğer çene boyunluk kenarının dışına çıkıyorsa çok küçüktür. Çene boyunluk içinde kalıyorsa çok büyüktür.

SOMİ (Sterno-Oksipito-Mandibuler İmmobilizer Mandibula ve oksiput altı destekleri Göğüs ve sırt petleri Bunları birleştiren dikey metal barlar Kullanımı kolay ve rahat Atlanto aksiyal, C2-C3 fleksiyon kontrolünde diğerlerinden daha etkilidir

Yale Ortez Serviko-torasik bir ortez Plastik materyalden yapılmıştır Ön pet mandibula altından sternuma Arka pet oksiput altından dorsal bölgeye Petler metal barlarla desteklenir İyi bir stabilizasyon sağlar

HALO Ortez En iyi stabilizasyon sağlayan ortez Halo kısmı çelikten oluşan sirküler bir bant Metal vidalarla kafatasına tutturulur Baş çevresinde kafatası dış tabulasına tesbit edilmiş metal halka Göğüs çevresinde içi yumuşak materyalle kaplı plastik ceket Bunları birleştiren dikey metal barlar

HALO Ortez Hastanın erken dönemde rehabilitasyon programına başlamasını sağlar Dezavantajları: Ağırlığı Ceket altında oluşan bası yaralarının gözden kaçması Solunum güçlüğü

Minerva Alçı Ceket Alın, oksiput, boyun ve göğüsü sararak arkus kosta düzeyine uzanır Rotasyon ve lateral fleksiyonu en iyi kısıtlayan ortez Dezavantajları: Ağırlık Bası yaraları Solunum güçlüğü

TORAKAL ORTEZLER 1- Hafif derecede kontrol sağlayan ortezler: Uzun torasik bez korseler 2- Orta derecede kontrol sağlayan ortezler: Jewett ortezi, hiper ekstansiyon ortezi osteoporotik kırıklar omurgaya binen yükü azaltmada kullanılır 3- Etkili kontrol sağlayan ortezler: Milwaukee ortezi. Tüm yönlerde hareketi kısıtlar

Torakal ortezlerin özellikleri En çok kısıtlamayı torakal bölgede sağlar Pelvis ve omuzlar arasında fiksasyon Gövde ve intervertebral hareketi kısıtlar Omurgayı destekler Abdominal kompresyon ile kavite içindeki basıncı arttırarak lomber lordozu azaltır Vertebralar ve intervertebral diskler üzerine binen yükü azaltır 35

1- Hafif derecede kontrol sağlayan ortezler: Uzun torasik bez korseler Torakolumbar çelik balenli bez korse Posturex

Thorako Lomber Çelik Balenli Bez Korse (Dorsocare) Endikasyonlar Vertebra kırıkları Kifoz Postoperatif immobilizasyon

POSTUREKS KORSE Postür korsesi Endikasyonlar postür desteği olarak postür bozuklukları omuz kaslarının zayıflığı

2- Orta derecede kontrol sağlayan torakal ortezler Jewett CASH Taylor Taylor-knight

Kontrol ettikleri hareketin yönüne göre sınıflandırılırlar: Fleksiyon Fleksiyon-ekstansiyon Fleksiyon-ekstansiyon-lateral fleksiyon Fleksiyon-ekstansiyon-lateral –rotasyon kontrol ortezi Lateral fleksiyon Rotasyon

FLEKSİYON KONTROL ORTEZİ Torakolomber bölgeyi ekstansiyonda tutar Jewett ve CASH (Cruciform Anterior Spinal Hiperekstansiyon) Abdominal kompresyon olmadan 3 nokta basınç sistemini kullanır Kompresyon fraktürlerinde kullanılır Önde sternum üstü Altta pubis Arkada sırt ortası petler Hafif ancak kullanımı zordur CASH JEWETT

için dizayn edilmiştir Osteoporoz ve ant kompresyon Fleksiyonu önlemek için dizayn edilmiştir Osteoporoz ve ant kompresyon kırığı tedavilerinde Kifozu azalttıkları saptanmamıştır stabil olmayan kırıklarda önerilmez ANT. KOMP KIRIĞI

Jewett (hiperekstansiyon korsesi) Metal bir anterior ve lateral çerçeveden oluşur. Çerçevelere bağlı iki lateral, 1 sternal, 1 suprapubik, 1 posterior torakolomber ped bulunur

JEWETT Torakal bölge vertebra travmalarında fleksiyon-ekstansiyon hareketlerinin 3 nokta prensibine göre sternum, pubis, abdominal ve dorsalden torakolomber destekle orta derecede kontrol eder.

CASH ORTEZİ (Cruciform Anterior Spinal Hiperekstansiyon) Uçlarında pedleri bulunan artı (cruciform) şeklindeki tek bir anterior metal çerçeveden oluşur. Giyip çıkarma jewettten daha kolaydır.

FLEKSİYON-EKSTANSİYON KONTROL ORTEZİ Taylor breysi en sık Orta-alt torakal ve üst lomber bölgede gövde ekstansiyonunu kısıtlar Lomber bölge üzerine etkisi daha azdır Altta iliak krista Üstte skapula alt düzeyinde yatay rijid barlar Sağ ve sol ikişer adet paraspinal dikey barlar Lomber bölgede etkisi azdır Kifoz için verilir

TAYLOR KORSE Torasik ve torakolomber vertebra travmalarında ve postop dönemde gövdenin fleksiyon ve özellikle ekstansiyon kontrolünü sağlar.

FLEKSİYON-EKSTANSİYON-LATERAL HAREKET KONTROL ORTEZİ KNİGHT-TAYLOR KORSE Knight ve Taylor korselerinin birleşimidir. Torakolomber hareketi kısıtlar Lateral gövde hareketini kısıtlamak için dizaynına bir çift lateral dikey bar eklenmiştir.

Knight Taylor Korse Knight Korse

FLEKSİYON-EKSTANSİYON-LATERAL HAREKET-ROTASYON KONTROL ORTEZİ COWHORN KORSE İnterskapular bandın öne ve yukarıya uzanması ve eklenen subklavikular pedler dışında Knight-Taylora benzer Torakal ve üst lomber omurgada gövde rotasyonu ve fleks kısıtlar

3- Etkili kontrol sağlayan ortezler: Tüm yönlerde hareketi kısıtlar Milwaukee ortezi TLSO ortez (polietilen mold tipi)

Plastik Mold Ceket Sert plastik materyal kullanılır İçi yumuşak plastik materyalle kaplı Terlemeyi önlemek için delikler açılır Vücuda tam temas eder Basıncı eşit olarak dağıtır Çok iyi stabilizasyon Yapımı güç, maliyeti yüksek

Milwaukee Ortez Skolyoz tedavisinde kullanılır Torakolumbosakral ortezdir Pelvik kısmı plastikten Arkada iki, önde bir çubuk ve boyun halkası Skolyoz bölgesindeki petler transvers yönde kuvvet uygulayarak skolyozu düzeltir Basınç ve rahatsızlık hissi kullanımını kısıtlar

Milwaukee Ortez

SKOLYOZ KORSE (MİLWAUKE) Skolyozda kullanılır

57

LOMBER BÖLGE ORTEZLERİ Abdominal bası uygulayarak omurgaya binen yükü azaltırlar Lomber lordozu azaltırlar Fleksibl veya rijid olabilir

Lumbosakral Korseler Etki mek: Üç nokta prensibi Korseler lomber hareketleri çok az kısıtlar Ani hareketlerden kaçınma sağlar

Fleksible Lumbo Sakral Ortezler (LSO) Korseler, kemerler ve kuşaklar Hareketi belirgin olarak kısıtlamazlar İntraabdominal basıncı arttırır vertebra ve destek dokulardaki yüklenmeyi azaltır Isı etkisi vardır

Lomber bez-yün korse Çelik balenli bez korse

Rijit Lumbo Sakral Ortezler TLSO gibi kontrol ettikleri harekete göre sınıflandırılırlar Fleksiyon-ekstansiyon Fleks-ekst-lat fleks Ekst-lateral hareket kontrolü

Fleksiyon- ekstansiyon kontrol ortezi CHAIRBACK BREYSİ Altta pelvik banda, üstte torasik banda bağlı 2 arka dikey bar ve arka barlara bantlarla bağlı bir abdominal destekten oluşur.

Fleksiyon-ekstansiyon lateral hareket kontrol ortezi KNIGHT BRACE Chairback breyse lateral dikey barlar eklenerek oluşturulan Knight breysi hareketi daha fazla kısıtlar

Ekstansiyon-lateral hareket kontrol ortezi WİLLİAMS ORTEZİ Ekstansiyon ve lateral hareketi kısıtlar ancak fleks teşvik eder 65

Lombo Sakral Çelik Balenli Bez Korse Endikasyonlar Akut bel ağrısı Dejenerative disk Paravertebral adale spazmı Spondilolizis, listezis Dorsal kas zayıflıkları Propriosepsiyonun arttırılması gereken durumlar Postoperatif immobilizasyon Kompresyon fraktürleri

Lomber Yün Korse (Lumbostat Korse) Endikasyonlar Romatizmal hastalıklar Siyatik Post-travmatik durumlar

SAKROİLİAK ORTEZLER Sİ eklemi stabilize etmekte Pelvik kırıkları ve travmatik SI eklem separasyonu desteklemeye SI eklem ağrısında etkili

Taylor Knight Knight- Taylor korse

Çelik balenli bez korse Lomber bez-yün korse

Polietilen-plastik TLSO (Thorako Lumbo Sakral Ortez)

1- Hafif derecede kontrol sağlayan ortezler: Uzun torasik bez korseler Torakolumbar çelik balenli bez korse Posturex