Üst Ekstremite Ortezleri

... konulu sunumlar: "Üst Ekstremite Ortezleri"— Sunum transkripti:

1 Üst Ekstremite Ortezleri

2 Ortez Fonksiyonları ve Amaçları
1-İmmobilizasyon Kırık ve çıkıklar Aktif artrit ağrılı dönemde 2

3 2-Deformitelerin Önlenmesi:
Yanık Paralizi Skolyoz 3

4 3-Fonksiyonların arttırılması veya zayıf segmentlere yardım
4

5 Zayıf segmentlere yardım: Yaylar, lastikler yardımıyla
5

6 4- Ağrının önlenmesi: Karpal Tünel sendromu Gonartroz 6

7 5-Hareketin kontrolü 7

8 6-Yardımcı cihaz kullanımı: Fonksiyonel ortez
8

9 ORTEZ MALZEMELERİ 1. Metaller (alüminyum, titanyum, çelik gibi)
2. Metal olmayanlar Polimerler ( termoset plastikler, elastomerler, termoplastikler) Seramikler Camlar Diğerleri (alçı, deri,lastik vs) Teknolojik gelişmelere paralel olarak ortez yapımında plastik kullanımı ağırlık kazanmıştır

10 ÜST EKSTEMİTE ORTEZİNİN HEDEFLERİ
Üst ekstremite ortezlenirken ekstremitenin ulaşma, kavrama, taşıma, bırakma gibi ana fonksiyonları dikkate alınmalıdır Ağrı ve ödemi önlemek Eli fonksiyonel pozisyonda tutmak Kontraktür ve deformiteleri önlemek, oluşmuş olanları düzeltmek Subluksasyonu önlemek Kolu fonksiyonel aktiviteler için desteklemek Diğer yardımcı cihazların üzerine yerleştirilmesine olanak sağlamak 10

11 ÜST EKSTREMİTE ORTEZ SINIFLAMASI
Tüm üst ekstremite ortezleri statik, dinamik ve hibrid olarak sınıflandırılır 1- Statik ortez: Segmentin sadece bir yönde hareketine izin veren diğer yönde hareketine izin vermeden rijid destek sağlar. Kontraksiyon gelişimine engel olur. İmmobilizasyon, ağrı ve inflamasyonu azaltmak, istenmeyen hareketi korumak, kalıcı traksiyon sağlamak için kullanılır.

12 2- Dinamik ortez: Hareketi sınırlandırabilen, traksiyon yapabilen ve zayıf kaslara yardım edebilen oynar eklemlere sahiptirler Kontrollü eklem hareketine izin verirler Eklemdeki kontraktürün açılmasında traksiyon etkisi sağlar Kısıtlı olan EHA arttırmak amacıyla uygulanır.

13 3- Hibrid ortez: Aynı cihazda hem statik hem dinamik ortezlerin özelliklerini barındırırlar Bu tip ortezler birden fazla eklemi çaprazlarlar

14 BİYOMEKANİK İLKELER Üç nokta kontrol konsepti
Dokunun sıkıştırma ve makaslama kuvvetlerine karşı dayanıklılığı Güçlerin ve kaldıraç kollarının biyomekaniği Malzeme seçimi Statiğe karşı dinamik kontrolün bilinmesi ortezden beklenen optimum beklenen fonksiyonel son durumu sağlar.

15 ÜÇ NOKTA PRENSİBİ Tüm ortezler için temel ilkedir
Ekleme bir yönde güç uygulanırken eklemin distali ve proksimaline karşı yönde güçler uygulanır Eklemi kontrol etme hedefine ulaşmakta güç ve karşı güçlerin uygulama yerlerinin ve büyüklüklerinin kritik önemi vardır.

16 ÜÇ NOKTA PRENSİBİ

17 ANATOMİK İLKELER-1 El bileği hafif ekstansiyon ve nötral pozisyon/supinasyon pozisyonunda immobilize edilmelidir. Bu pozisyon elin kavrama yeteneğini artırır, el orta hatta ulaştığında GYA yapılmasını kolaylaştırır. IF eklemler ekstansiyonda, MKF eklemler fleksiyonda immobilize edilir. Baş parmak palmar abduksiyon ve ekstansiyonda immobilize edilir.

18 ANATOMİK İLKELER-2 Başparmak ve diğer parmaklar arasında kalan boşluk kaba kavrama ve ince becerilerin yapılabilmesi için maksimumda tutulmalıdır Uygun parmak pozisyonu için önemlidir

19 EL-ELBİLEĞİ ORTEZLERİ

20 Volar el bileği istirahat ortezi
MKF hareketine izin verir, bilek hareketini engeller El bileğini 0-15 derece ekstansiyonda tutar Kullanıldığı durumlar: Radius ve ulna kırıkları Karpal tünel sendromu Sinir yaralanmaları Hemipleji C5-6 tetrapleji El bileği ve parmakları fonksiyonel pozisyonda tutmak amacıyla kullanılır

21 Statik el-el bileği pozisyon ortezi
El bileği, el ve parmakların fonksiyonel pozisyonda desteklenmesi gerektiği durumlarda ve kontraktürlerin oluşmasını önlemede kullanılır.

22 Uzun opponens ortezi Bileği 20 derece dorsifleksiyonda tutan, yan barlarla radial ve ulnar deviasyonu kontrol eden, baş parmağı işaret ve orta parmaklar karşısında abduksiyonda tutan el-el bileği ortezidir Ele pozisyon vermek için, tendinitlerde, kollateral lig zedelenmelerinde kullanılır.

23 Kısa opponens splint Uzuna benzer, ancak bilek desteği yoktur
Amaç başparmağı oppozisyonda tutmak, adduksiyonu önlemek, transvers palmar arkı korumak, başparmağı stabilize etmek Karpometakarpal eklem stabilize edilir Travma, De Quervain tendinitinde kullanılır

24 el-el bileği inhibitör splint (spastisite için)

25 Statik MKP Ekstansiyon Stoplu-Lumbrikal Barlı El Ortezi
Proksimal falanksların hemen arkasına yerleştirilen bir bar içerir MKP eklemin daha fazla ekstansiyona gitmesini engelleyerek, parmakların fonksiyonlarını yapabildikleri pozisyonda kalmalarını sağlar

26 Bilek Kontrollü Fleksör Menteşeli El Ortezi
Tenodezis ortezi de denir Bilek fleksiyonunu sırasında parmaklar ekstansiyona gelerek bırakma, bilek ekstansiyonu sırasında parmaklar flaksiyona gelerek kavrama hareketi yapılır

27 El Bilek Hareketli ve Ekstansiyon Yardımlı Uzun Oppenens Ortezi
Elin dorsal yüzüne takılan bir ortezdir Başparmağı destekler ve üst ucundan el sırtına uzanan lastik bantla el bileği ekstansiyonuna yardım eder Zayıf elbileği ekstansörlerini destekler ve kuvvetlendirilmesine yardım eder.

28 Parmak Kontrollü Fleksör Menteşeli El Ortezi
4. ve 5. parmağı aktif fleksiyon yapabilen hastalarda kullanılabilir 2. parmaktan 4. ve 5. parmağa uzanan bir barı var Bir cisim yakalanmak istendiğinde, 4. ve 5. parmak fleksiyona getirilip, bar sayesinde kuvvet 2. ve 3. parmaklara taşınır

29 Çengelli MKP Fleksiyon Ortezi
IP tutturuculu ortez, lastik bantla volar yüzdeki bir çengele bağlanıp MKP eklemi fleksiyonda tutar MKP eklemin fleksiyon limitasyonunu engellemek ve pasif fleksiyonu artırmak için kullanılır

30 Lumbrikal Barlı IF Ekstansiyon Ortezi
Parmak halkalarında başlayan lastik bant 90 derecelik açı yaparak el sırtındaki çengele bağlanır Böylece IF eklemleri ekstansiyonda tutulur

31 PARMAK ORTEZLERİ İF eklemlerde fleksiyon-ekstansiyon kontrolünü ve mediolateral stabiliteyi sağlarlar. Özellikle Romatoid artrite bağlı deformitelerde kullanılırlar

32 PARMAK ORTEZLERİ İF eklemlerde fleksiyon-ekstansiyon kontrolünü ve mediolateral stabiliteyi sağlarlar. Özellikle Romatoid artrite bağlı deformitelerde kullanılırlar

33 Baş parmak bandajı Baş parmağı oppozisyonda sabitlemek için başparmağın çevresini dolanan el destekli el-parmak ortezidir En sık kullanım alanları RA gibi başparmağın inflamatuar durumları Osteoartritte De Quervein tenosinoviti

34 Diğer statik el-parmak ortezleri RA’da MKF subluksasyonunu ve ulnar deviasyonu önlemek için sıklıkla kullanılır

35 Dinamik ortezler Dinamik el-parmak ortezleri en sık MKF eklemlerde fleksiyon ve ekstansiyon kontraktürü olduğunda kullanılır. 35

36 Dinamik ortezler

37 Dinamik ortezler 37

38 Fleksör tendon yaralanmaları
Ortez ön kol ve parmakları içine alacak şekilde yapılır. Bilek 40 derece fleksiyonda, MKF eklem 45 derece, PİF eklem 90 derece DİF eklem tam fleksiyonda tutulur Ön kol tabanına elastik bant yardımıyla tutturulan parmak kancası yerleştirilir Elastik bant pasif fleksör olarak görev yapar, ekstansiyon sınırlanır.

39 Pasif fleksör lastikler: Aktif fleks yasak Aktif ekstansiyon serbest
Bilek 40 derece fleksi, MKF eklem 45 derece fleks PİF eklem 90 derece fleks DİF eklem tam fleksiyonda tutulur Pasif fleksör lastikler: Aktif fleks yasak Aktif ekstansiyon serbest

40 40

41 Ekstansör tendon yaralanmaları
Kontrollü pasif ekstansiyon (aktif ekst yasak) ve parsiyel aktif fleksiyona izin verecek şekilde el bileği derece ekstansiyonda dorsal el bileği ortezi uygulanır.

42 ÜST EKSTREMİTE ORTEZİ KULLANILAN KLİNİK ALANLAR
Bilek sprainlerinde bileği hafif ekstansiyonda tutan splintler Hafif yaralanmalarda metal barı olmayan bir miktar harekete izin veren eklem katılığını önleyen splintler kullanılır

43 Ulnar kollateral ligamanın 1MKF eklemdeki yaralanmalarında ele oturan başparmak spica splint kullanılır

44 ROMATOİD EL Ulnar deviasyon splintleri: MKP eklemleri radiale çeker elin fonksiyonunu artırır

45 RA’de kullanılan ortezler (Ulnar deviasyon için):
45

46 ROMATOİD EL Kuğu boynu splinti:
PIP hiperekstansiyonu kısıtlarken fleksiyona izin verir

47 ROMATOİD EL Düğme iliği splinti: PIF eklemleri ekstansiyonda tutar

48 Statik Parmak Ortezleri
48

49 1. KMK eklem osteoartriti
Önkola ya da ele oturan başparmak spica splint Özellikle bir ve ikinci parmakla yapılan tutma hareketinde ağrıyı azaltır

50 Sinir Yaralanmaları Distal median sinir hasarı:
Maymun eli , başparmak abduksiyonu opozisyonu bozulur MKF eklemi hafif fleksiyonda tutup ekstansiyona izin veren ,tüm MKF eklemlerde fleksiyona ve baş parmakta da palmar abduksiyona yardımcı olan splint kullanılr

51

52 Radial sinir yaralanmaları
Düşük el ve parmaklar Amaç el bileği ve parmaklarda ekstansiyonu artırmak Önkola oturan, bilek, parmaklar ve başparmağı ekstansiyonda tutan, parmak fleksiyonuna ise müsaade eden splint

53 Ulnar sinir hasarı Dört ve beşinci parmaklarda MKF eklemde hiperekstansiyon PIF eklemde fleksiyon Amaç kalıcı deformiteyi önlemek, diğer el fonksionlarına izin vermek Ulnar sinir hasarı ortezi 4 ve 5.MKF eklemi hafif fleksiyonda tutan, ekstansiyona izin verip, hiperekstansiyonu engelleyen yaylı sistem

54 Karpal tünel sendromu Kompresyona bağlı inkomplet median sinir hasarıdır. El bileğindeki fleksor tendonların aşırı kullanımına bağlı etraflarını saran sinovyumda inflamasyon olup median sinir kanlanmasını azalmasıdır Bilek immobilize edilerek bileği strese sokacak hareketlerden kaçınıp splinti tüm gece kullanmalıdır Termoplastik mataryelden yapılan bileği 20 derece ekstansiyonda tutan splint

55

56 De quarvain splinti (baş parmak abduksiyon ortezi)

57 Baş parmak spika splinti kullanılan durumlar:
De quervain tenosinoviti CMC eklem osteoartriti 1MKF ulnar kollat lig yaralanması

58 Serebrovasküler olay (SVO)- Hemipleji
Amaç: spastisitenin GYA için en uygun pozisyonda gelişmesini sağlamak ve kontraktürleri önlemek El bileği 20-30° dorsifleksiyonda MKF 70° fleksiyonda Baş parmak abduksiyon ve oppozisyonda Parmaklar hemifleksiyonda

59 Hemiplejide Paralizik kaslar Spastisite Kontraktür DEFORMİTE
Omuz subluksasyonu Omuz ağrısı-Mobilizasyon kısıtlaması 59

60 Kol askısı: SVO’ya bağlı azalmış tonus nedeniyle ortaya çıkan omuz subluksasyonunda kullanılır

61 Spinal Kord Yaralanmaları
Tenodez splinti RIC (Rehabilitation Institude of Chicago) tenodezis splint C6 kavrama ortezi C6 seviyesi spinal kord yaralanmasında korunmuş ise hasta el bileği ekstansiyonu yapabilir ama parmak fleks yapamaz

62 Başparmak desteği parmağı palmar abduksiyonda tutar
Volar önkol parçasına statik telle bağlanmış dorsal parmak parçası iki ve üçüncü parmak PİF’leri hafif fleksiyonda tutar Hasta bileğini ekstansiyona getirince tel parmakları başparmak desteğine doğru çeker, üç noktalı kavrama olur Hasta bileğini fleksiyona getirince parmaklar pasif olarak ekstansiyona gelir, cismi bırakır

63 Yanıklar Hasta istemli olarak EHA’nı sağlayamıyor ya da deri altındaki yumuşak dokuda hasar varsa kontraktür ve deformiteleri önlemek için splint kullanımı önem kazanır Elin dorsal yanıklarında: Elbileği hafif ekstansiyon MKF 60-70°fleksiyon PİF veDİF tam ekstansiyonda Başparmak radial abduksiyon ve ekstansiyon arasında 63

64 DİRSEK ORTEZLERİ

65 DİRSEK ORTEZLERİ Deformitelerin düzeltilmesi ve hareketin kontrolü için kullanılır. Statik ortezler: Fleks ve ekst kısıtlanır Dinamik ortezler: İmmobilizasyona bağlı gelişen kontraktürlerde Biceps, triceps kası güçsüzlüklerinde

66 Epikondilit Ortezi Epikondilitlerde (medial/lateral) fleksör/ekstansörlerin orijinlerini istirahate alarak mikrotravmaları azaltır. Epikondilin iki parmak distaline yerleştirilir

67 Dinamik dirsek ortezleri

68 68

69 Postop. EHA kısıtlılığı için:
69

70 OMUZ ORTEZLERİ

71 OMUZ ORTEZLERİ Statik omuz desteği omuz ve kolu saran bir kumaş askı ile sağlanır. Kol adduksiyonda, dirsek fleksiyonda tutar Ancak kontraktür gelişmemesi için eklem hareket açıklığı egzersizi yapılmalıdır.

72 Brakial pleksus, hemipleji,
hemiparezi sonrası subluksasyonu önlemek amacıyla kullanılır Travma sonrası Hemiplejilere omuzu abduksiyonda tutan Bobath tipi ortez de kullanılır.

73 Fleksible Omuz Ortezi Akromiyoklaviküler eklem yaralanması
Klavikula kırığı Proksimal humerus kırığı Hemipareziye bağlı omuz subluksasyonu

74 Yumuşak doku travmaları için:
74

75 Kol Askıları Kolu adduksiyonda, dirseği fleksiyonda tutar Glenohumaral
bütünlüğü sağlamak Akromiyoklaviküler ve glenohumaral eklem hareketini kısıtlamak

76 Kol askıları (30° abduksiyon)

77 UÇAK ORTEZ Omuzu 90 derece abduksiyonda
Dirseği 90 derece fleksiyonda tutar. Kullanım alanları: Omuz dislokasyonu Omuz cerrahisi sonrası (rotator manşet onarımı) Aksilla yanıkları Bazı proksimal kırıklarda Adheziv kapsüliti engellemek için glenohumeral eklem hareketlerinin bir an önce başlatılmasına dikkat edilmelidir

78 Uçak Ortez Pelvik destekle yük krista iliaka üzerinde taşınır

79 Bobath tipi kol askıları Kolu abduksiyonda tutar Hemiplejilerde kullanılır
79

80 Omuz füzyonu, dislokasyonu, rekonstriksiyonu veya yumuşak doku lezyonları için:
80

81 Skapular fiksasyon ortezi
Tek veya iki taraflı olabilir Skapula alt-arka kısmına basınç uygulanır Hastanın göğsünden ve belinden geçen bantlar vardır Skapulada kanatlaşmayı önler

82 Skapuler Fraktür 82

83 GENEL TEKRAR

84 ÖNEMLİ NOKTALAR1 Materyalin kalınlığı: Parmaklar için ince, önkol ve dirsekler için daha kalın. Sert materyaller atmış tonuslu hastalarda kullanılır Kemik çıkıntıların çevresi basıyı önlemek için düzeltilmeli Kenarlar ve eklem yerleri deri hasarını önlemek için yumuşak materyalle kaplanmalı, splint altına giyilen alçı çorabı da kullanılabilir

85 ÖNEMLİ NOKTALAR2 Parmaklarda mavilik kızarıklık olması splintin sıktığını gösterir Splint reçetesi tanıyı ve hedefi açıklamalıdır 85

86 ÖNEMLİ NOKTALAR3 Statik üst ekstremite ortezleri aralıklı olarak takılmalı ve bu zaman aralığı hekim tarafından kararlaştırılmalı Eklemlerin hareket etmesi için gün içinde sık sık çıkartılmalıdır Ortezle birlikte hastaya egzersiz programı da uygulanmalıdır

87 ÜÇ NOKTA PRENSİBİ

88 Statik el bileği splinti Statik el- elbileği splinti (polietilen mold)
88

89 Statik el-el bileği pozisyon ortezi
El bileği, el ve parmakların fonksiyonel pozisyonda desteklenmesi gerektiği durumlarda ve kontraktürlerin oluşmasını önlemede kullanılır. El bileği hafif ekstansiyon ve nötral pozisyon/supinasyon IF eklemler ekstansiyonda MKF eklemler fleksiyonda Baş parmak palmar abduksiyon ve ekstansiyonda

90 -el-el bileği inhibitör splint (spastisite için)

91 Pasif fleksör lastikler: Aktif fleks yasak Aktif ekstansiyon serbest
FLEKSÖR TENDON YARALANMASI Bilek 40 derece fleks MKF eklem 45 derece fleks PİF eklem 90 derece fleks DİF eklem tam fleksiyonda tutulur Pasif fleksör lastikler: Aktif fleks yasak Aktif ekstansiyon serbest

92 EKSTANSÖR TENDON YARALANMALARI
Kontrollü pasif ekstansiyon (aktif ekst yasak) ve parsiyel aktif fleksiyona izin verecek şekilde el bileği derece ekstansiyonda dorsal el bileği ortezi uygulanır.

93 Baş parmak spika splinti kullanılan durumlar:
De quervain tenosinoviti CMC eklem osteoartriti 1MKF ulnar kollat lig yaralanması

94 Sinir Yaralanmaları Median Ulnar Radial

95 Tenodez splinti

96 Epikondilit Ortezi

97 Derece Ayarlı Ortez 97

98