RUSYA EĞİTİM SİSTEMİ

Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği 1922-1991 Rusya İmparatorluğu 1721-1917

21 Cumhuriyet, 46 İl (Oblast), 9 Eyalet (Krai) 4 Özerk yöre (Avtonomnıy Okrug) 2 Federal statüye sahip şehir (Moskova ve St. Petersburg), 1 Özerk il (Avtonomnaya Oblast- Yahudi Özerk İli) 83 idari birimli bir federasyondur.

%77,71  Rus %3,72  Tatar %1,35  Ukraynalı %1,11  Başkurt %1,01  Çuvaş %1,00  Çeçen %10,16 Diğer Etnik Gruplar %3,94 Milliyetini Belirtmeyen

%63 Ortodoks   %6 Müslüman   %1 Budist, Katolik, Protestan ve Yahudi  %12 Deist %16 Ateist

1992 Rusya Federasyonu Eğitim Kanunu'na göre eğitimin amaçları • Bireylerin zihinsel , ahlaki, duygusal ve fiziksel yönden gelişmeleri için en uygun ortamı sağlamak, • Bireylere bilimsel bakış açısı kazandırmak, • Evrensel değerlere, insan yaşamı ve sağlığına, bireylerin kişiliklerinin bağımsız gelişimine öncelik tanıyarak çalışkan, insan haklarına saygılı, doğayı, ailesini ve vatanını seven yurttaşlar yetiştirmek,

• Etnik kültürleri ve bölgenin kültürel geleneklerini korumak ve geliştirmek, • Eğitim sistemini, bireysel özellikleri ve bireylerin kendilerini gerçekleştirebilecekleri şekilde yapılandırmak, • Eğitim de evrensel düzeyde başarıyı yakalamak.

Rusya eğitim sisteminin amaçları arasında ; • bireylerin çok yönlü gelişimi, • bilimsel bakış açısı, • iyi bir yurttaş, • kültürel değerler, • bireysel gereksinimler, • evrensel başarı kavramları ön plana çıkmaktadır.

Rus Eğitim Sisteminin Genel Özellikleri 6/7-15 yaş arasındaki tüm çocuklara temel eğitim zorunludur. Ülkedeki eğitim sistemi şöyledir; Okulöncesi eğitim İlköğretim (4+5 yıl) Ortaöğretim (2 yıl) Yükseköğretim(4/5 yıl) Ülkede eğitim dili Rusçadır ancak öğrenciler zorunlu eğitimi kendi dillerinde alabilme hakkına sahiplerdir. Rusça dışında eğitim veren devlet tarafından tanınan tüm okullarda Rus dilinin öğretilmesi zorunludur. Devlet eğitim kurumlarında eğitim ücretsizdir.

Dersler 1 Eylülde başlayıp 30 Haziranda sona erer. Türkiye’de buna ilişkin kesin bir tarih yoktur. Dünyada en uzun okul yılına sahiptir. Eğitim haftanın 6 günü verilir. Öğrenciler yılda toplam 210/230 gün okula gitmektedir. Türkiye’de haftanın 5 günü eğitim verilir. Yılda ortalama 175 gün okula gidilir. İlk ve ortaöğretimde değerlendirmede 5lik not sistemi uygulanır ve geçme notu 3tür. Yükseköğretim kurumlarına öğrenciler üniversitenin yaptığı yazılı ve sözlü 4 sınavda başarılı olarak alınırlar. ilk sınavda başarısız olan öğrenciler diğer sınavlara giremezler. Yükseköğretim kurumlarında tüm öğrencilere burs verilir fakat bu burs öğrencilerin başarı durumlarına göre değişmektedir. Türkiye’de verilen burs öğrencinin ekonomik durumuna göre değişmektedir.

Okul Öncesi Eğitim Okul öncesi eğitim kreşlerde ve anaokullarında verilmektedir. 2-3 aylık ve 3 yaş arasındaki çocuklar kreşlere alınır. Kreşleri yönetenler sağlık personelleridir. Türkiye’de devlete ait bu kadar küçük yaş grubuna hizmet veren bir kurum yoktur. 3-6 yaş arasındaki çocuklar anaokullarına gönderilmektedir. Türkiye’de bu yaş 3-5 arasıdır. Bu kurumlarda haftanın 5 günü sabah saat 07.00 – 19.00 arasında hizmet verilmektedir. Türkiye’de daha geç açılıp daha geç kapanmaktadır. Okul öncesi kurumlarının başlıca görevleri şunlardır; Çocuklara sağlıklı bir şekilde günlük bakım vermek Çocukların fiziksel entelektüel ve kişilik gelişimlerini sağlamak Çocuğun gelişimindeki olumsuzlukları düzeltmek Çocuklara insanlığın ortak değerlerini tanıtmak Zorunlu değildir fakat katılım yüksektir.

Zorunlu Eğitim Rusya’da zorunlu eğitim kesintisiz 9 yıldır. İlkokul (4 yıl) ve ortaokul (5 yıl) olarak ikiye ayrılır. Türkiye’de zorunlu eğitim 12 yıldır. 4 yıl ilkokul 4 yıl ortaokul ve 4 yıl ortaöğretim olarak ayrılır İlkokul çağındaki öğrencilerin büyük çoğunluğu devlet okullarına devam etse de özel okullardaki öğrenci oranı %1i oluşturmaktadır. İlkokul eğitim programında; Rus dili ve edebiyatı Sosyal bilgiler Fen bilgisi Yabancı dil Resim Bilgisayar Müzik Matematik Rusya ve Sovyet tarihi Beden eğitimi dersleri yer almaktadır.

Yabancı dil öğretimi 2. Sınıftan itibaren verilmektedir. İlkokuldan sonra 5 sene ortaokula devam etmek zorunludur. Türkiye’de bu 8 senedir. Ortaokul programında; Rus dili Rus edebiyatı Yabancı dil Matematik Fizik Kimya Biyoloji Rus tarihi Genel tarih Coğrafya İş eğitimi Resim Müzik Dünya sanat kültürü Bilgisayar Beden eğitimi dersleri yer almaktadır.

Mesleki ve Teknik Eğitim Programında; Eğitim süresi ilköğretim okullarından mezun olanlar için 3-4 yıl ortaöğretim okullarından mezun olanlar için ise 2 yıldır. Mesleki öğretim programlarına katılmak için herhangi bir sınav gerekli değildir. Zorunlu öğretimden mezun olan öğrencilerin yaklaşık olarak %35i bu okullara yönelmektedir. 1997’den bu yana özellikle mesleki ve teknik eğitime ağırlık verilmesi eğitim kalitesini ve okullaşma oranını arttırmıştır. Rusya Eğitim Bakanlığı 2000 yılı verilerine göre toplam 4166 eğitim kurumunda 1.700.000 öğrenci mesleki eğitim programlarına kayıtlıdır. Ücretsiz olan bu okullarda öğrencilere burs verilmektedir.

Mesleki ve teknik eğitim okulları; Hemşire, dişçi, veteriner, operatör yetiştiren okullar, Okulöncesi eğitimi öğretmenleri, ilköğretim okullarında görev yapacak resim,müzik,beden eğitimi ve sınıf öğretmenlerini yetiştiren okullar, Tarım okulları olarak sınıflandırılır.

Yükseköğretim Programları Rusya’da yükseköğretim, üniversiteler, akademiler ve enstitüler aracılığıyla sağlanmaktadır. Yüksek öğretim kurumlarının amacı temel ve uygulamalı araştırmalar yapmak, sosyal bilimlerin her alanında lisans ve lisansüstü eğitim vermek, bilim ve kültürde gelişmeyi sağlamaktır. Ortaöğretim mezunlarının ortalama %30u yükseköğretime kayıt olur. Meslek okulu mezunlarının oranı ise daha azdır.

Rusya’da yükseköğretim basamakları iki türe ayrılmaktadır; Üniversite seviyesinde olmayan yükseköğretim Üniversite seviyesinde olan yükseköğretim Üniversite seviyesinde olmayan yükseköğretim kurumları; Kolejler, teknik kolejler ve belli konularda uzmanlaşmış enstitülerdir. Mezunlar ya mesleki faaliyetlere devam etmeye ya da dikey geçiş hakkı kazanmaya çalışmaktadır.

Üniversite seviyesinde yükseköğretimden mezun olanlara aşağıdaki diploma ve dereceler verilmektedir; Ara Diploma (en az iki yıllık çalışma) Lisans Diploması (en az 4 yıllık çalışma) Uzmanlık Diploması (5-6 yıllık bir çalışma) Yüksek lisans Derecesi (6 yıllık bir çalışma) Bilim Adayı Derecesi Bilim Doktoru derecesi Lisans Rusya’da 655 devlet, 384 tane de özel yükseköğretim kurumu vardır. Bilim merkezi olan üniversiteler fen ve sosyal bilimler alanında çalışacak kişiler yetiştirmektedir. Akademiler özellikle fen bilimleri teknoloji ve kültür alanlarında yükseköğrenim kurumları sağlayan kurumlardır. Enstitüler çeşitli profesyonel eğitim programları sunan kurumlardır. Tek bir alanda derinleşirler.

1977 USSR Komünist Anayasa 1978 RSFSR Anayasası 1992 Federal Anayasa

YENİLİKLER Merkeziden yerel yönetime geçildi. Komünizmin izleri silinmiştir. Terminoloji ve bazı unsurlar kaldırılmıştır. Yaratıcı yetenekler ve beceriler ön plandadır. (Madde 57) Rekabet ortamı yaratılmaya çalışılmıştır. Anadilde eğitim (Zorunlu eğitimde) Her bireye, belli bir döneme kadar parasız eğitim garantisi Zorunlu eğitim. Anne-babalara yaptırım uygulanmakta. (Madde 46-67)

Eğitim Bakanlığı Bakan başyardımcısı (2 tane) Bakan Yardımcısı(7 tane) Yükseköğretim kurumlarının yönetimi Genel eğitim Mesleki eğitim Bölgesel eğitim politikalarının belirlenmesi Okul öncesi Eğitim Eğitim Sisteminin Teftişi Bakan Yardımcısı(7 tane) Her düzeydeki eğitim politikalarının hazırlanması Beden eğitimi ve spor bölümü Ders kitaplarının hazırlanması Çocuklara sosyal ve pedagojik destek sağlanması ve rehabilitasyon çalışmaları Sivil savunma çalışmaları Eğitim ekonomisi ve yönetimi Uluslar arası işbirliği çalışmaları Bilimsel araştırmalar ve yönetimi Halkla ilişkiler bölümü Maliye işlerinin yönetimi Yurt dışına öğrenci gönderme çalışmaları

Okul Yönetimi Rusya’da okul yönetimi ile ilgili işlerden «pedagoji konseyleri» sorumludur. Bu konseyler okulun başlıca eğitim ve öğretim problemlerini tartışmak ve çözmek amacı ile çalışmaktadır. Bu konseylerde okul müdürü, program bölüm şefi, mesleki ve teknik konularda öğretim yapan öğretmenler, kütüphane memuru, öğrenci derneği başkanı, okul doktoru, okul aile birliği başkanı ve okulun bağlı bulunduğu dairenin temsilcisi bulunmaktadır. Pedagoji konseyi; okul ile hayat arasındaki ilişkileri, öğretim standartlarını, öğretim yöntemlerini tartışmaktadır. Okul müdürü ve program bölümü tarafından hazırlanan değerlendirme ve geliştirme raporunu onaylamakta; öğrencilerin sınıf geçme ve okulu bitirme problemlerini ve buna ilişkin tüm raporları incelemekte ve değerlendirmektedir.

Türkiye’de ise eğitim kurumlarının yönetim kademeleri vardır; Kademe: eğitim kurulu müdür yardımcılığı Kademe: eğitim kurumu müdür yardımcılığı, C tipi eğitim kurumu müdürlüğü. Kademe: B tipi eğitim kurumu müdürlüğü. Kademe: A tipi eğitim kurumu müdürlüğü.

Eğitimin Finansmanı 1992 Eğitim Kanunu, Rusya federasyonu içerisindeki cumhuriyetlere, eyaletlere ve yerel eğitim otoritelerine programlar, ders kitapları, öğretim yöntemleri, bütçe ve teçhizat konularında sorumluluk alma yetkisi sağlamıştır. 1990 yılına kadar sadece devlet tarafından finanse edilen Rus eğitim sisteminde «kamu finansmanı» yaklaşımı yerine 1990 sonrası dönemde «karma finansman yaklaşımı» na bırakmıştır. 2000 yılından itibaren eğitime bütçeden ayrılan pay arttırılsa da bu eğitimin temel ihtiyaçlarını karşılayamamaktadır. Bu yüzden «Eğitimi Destekleme ve Geliştirme Formu» kurulmuştur.

Rusya’da eğitimin gelişmesi için ayrılan para, eğitimin normal fonksiyonlarını yerine getirmek için bile yeterli değildir. 1992 yılında kabul edilen «Eğitim Kanunu» devlete her yıl ulusal gelirin %10’unu eğitime ayırma yükümlülüğünü getirse de, uygulamada sağlanan finansman eğitim için gereken toplam paranın %60’ını hiçbir zaman geçmemiştir. Devlet, eğitim harcamalarını genel olarak vatandaşların anayasal haklarını gerçekleştirmek amacıyla ücretsiz genel, orta ve temel meslek eğitimi ve yükseköğretime yönlendirmiştir. 2001 yılında Federal bütçeye ayrılan harcamalar yükselmiştir. Federal bütçenin 2001 yılında eğitime ayırdığı toplam para 1998 yılına göre 3.5 kat, 2000 yılına göre 1.52 kat daha artarak 48.8 milyar rubbeye ulaşmıştır.

Türkiye’de Eğitim Bakanlığı ve YÖK, katkı payı ve bağışlarla finansmanı karşılamaktadır. Konsolide bütçeden ayrılan paylar, Eğitime katkı payı, Öğrenci katkı payı, Çıraklık ve Mesleki Teknik Eğitim Geliştirme ve Yaygınlaştırma fonu gelirinden ayrılan paylar, Döner sermaye işletmelerinden sağlanan gelirler, Dernek gelirleri, İl özel idareleri bütçesinden ayrılan paylar, Halk katkıları-bağışlar, Dış ülke ve kuruluşlardan sağlanan krediler, burslar ve bağışlar.

Eğitim ve Araştırma Denetimi Federal Bürosu’nun görevleri: Eğitimin Teftişi Eğitim ve Araştırma Denetimi Federal Bürosu’nun görevleri: Eğitim, araştırma ve teknoloji, gençlik politikalarındaki uygulamaların yasalara uygunluğunu denetlemek Araştırmacı-eğitimci personeli değerlendirmek Doktora sonrası ve diploma sonrası alanlardaki araştırma kurumlarına ruhsat ve onayı belgesi vermek, Rusya Federasyonu içerisinde ve ülke dışından alınmış diplomaların onayı, tanınması ve denklik işlemlerini yapmak Profesör ve doçent unvanlarını vermek, bu unvanları geri almak ve sahibine iade etmek, bilim uzmanlığı ve doktora derecelerini vermek gibi…

Öğretmen Yetiştirme Rusya eğitim sisteminde öğretmenler 3 ayrı alanda pedagoji okulları, enstitüleri ve üniversitelerinde yetiştirilmektedir.

287 pedagoji okulu, 75 pedagoji koleji, 97 yüksek öğretim pedagoji kurumu, 32 devlet ve bölge üniversitesi vardır.

Pedagoji Okulları Bu okullarda eğitim süresi, ilköğretim mezunları için 4, lise mezunları için 2 yıldır. Pedagoji okulları, okul öncesi, 5-9 yaş sınıflarda sanat, müzik ve beden eğitimi öğretmenleriyle sınıf öğretmenlerini yetiştirmektedir.

Pedagoji Enstitüleri Orta öğretim kurumlarında öğretmen olabilmek için bu enstitülerden mezun olmak gerekmektedir. Sadece öğretmen yetiştirmeye yönelik kurumun eğitim süresi 5 yıldır. Bu kurumlara girebilmek için pedagoji okullarından mezun olmak gerekmektedir.

Üniversiteler Enstitüler haricinde öğretmenlerin yalnızca %20’si üniversitelerden mezundur. Öğretmenlik ve okul deneyimi için ayrılan süre diğerlerinden daha azdır.

Yapılan bir araştırma, okul müdürlerinin pedagoji okulları mezunlarının daha iyi görev yaptıklarına inandıklarını göstermiştir Deneyim kazanmaya yoğunlaşılmıştır. Enstitülerde derslerin soyut olması, Gündelik hayatla bağdaşmaması eleştirilere yol açmıştırç.

Rusya’da öğretmenlik saygın bir meslek olarak görülmez, Geleceği olmayanların tercihidir, Akademik anlamda düşük başarıya sahiptirler, Maaş düşüklüğü öğretmenlerin iki iş yapmalarıyla sonuçlanmaktadır, Okulların fiziki şartları da oldukça zorlayıcıdır.

HELİN BULGA BAHAR AŞKAR ELİF BEYZA CANDEMİR SEDA ELİF ŞATIR ERMAN TAĞARCK