HEPATOBİLİER HASTALIKLAR Prof.Dr. Aslan KALINBACAK

Kaynak Darcy H. Shaw ve Sherri L. Ihle. Small animal internal medicine

I – KLİNİK DEĞERLENDİRME

Predispozisyon Bazı ırklarda daha sık olsa da tüm köpek ve kedilerde oluşabilir. Kedilerde bilier hastalıklar, hepatik parenşimal hastalıklardan daha sıktır. Genç hayvanlarda konjenital bozukluklar (portosistemik şantlar) sık iken, orta ve ileri yaştakilerde neoplaziler yaygındır Serbest dolaşan ve toksik maddelere maruz kalma ihtimali yüksek olan aşısız hayvanlarda ev veya sınırlı çevrelerde yaşayan düzenli aşılananlara göre daha yaygındır.

Anamnez Glukokortikoidler, antikonvulzan ilaçlar dahil birçok ilaç hepatitise yol açabilir. ilaçlara karşı duyarlılık durumu sahibinden sorulur Hastalık akut veya kronik seyreder

Klinik belirtiler Sinirsel belirtiler, hepatik ensefalopati Anormal davranışlar, depresyon, koma, anoreksia, agresyon, sentral körlük, bayılma.

Sinirsel belirtilerin sebepleri nörotoksinlerin vücutta birikmesi Nörotransmitter dengesinin değişmesi beyin metabolizması değişikliği Diğer bozukluklar

2. Sarılık Prehepatik, hepatik ve post hepatik sarılık gelişebilir.

Bilirubin metabolizması Hemoglobin ve çeşitli hemoproteinlerin metabolize edilmesi sonucu oluşur. bilirubin İndirekt (unkonjuge) İndirekt bilirubin. Konjuge edildikten sonra (direk bilirübin) safra kanallarına sekrete edilir, barsağa atılır. Bakteri faaliyeti Sterkobilinojen sterkobiline çevrilir dışkıya rengini verir

Bilirubin metabolizmasını değerlendirirken Kan serumunda 1. indirek (unkonjuge)bilirubin 2. Direk (konjuge)bilirubin 3. Total bilirubinden(ikisinin toplamı) bahsedilir. İndirek bilirubin artışı hemoliz Hematom emilimi eritrosit transfüzyonu karaciğer hasarı.

Direk bilirubin Bilier obstrüksiyon Karaciğer hasarı

Bilirubinin tanısal değeri Köpeklerde böbreklerde bilirubin eşiği düşük olduğundan bilirubin idrara kolay geçer. Kedilerde eşik köpeklerden 9 kat fazladır. Bu nedenle kedilerde normalde idrarda bilirubin gözlenmez, saptanması durumunda plazma bilirubini çok yükselmiş demektir. ÜROBİLİNOJEN

3. Gastrointestinal belirtiler Kusma (kanlı olabilir) ve melena, anoreksia 4. pityalizm 5. Asites 6. Akolik dışkı, 7. Koyu veya turuncu renkli idrar, idrarda bilirubin, hemoglobin veya myoglobin artışında 8. poliüri, polidipsi 9. Ateş

11. Anoreksi, kilo kaybı , büyüme geriliği 12. Hepatomegali 10. Hemoraji, peteşi, pıhtılaşma faktörlerinin azalması Dissemine intravasküler koagulasyon (DIC) Platelet disfonksiyonu Vit.K emiliminin azalması 11. Anoreksi, kilo kaybı , büyüme geriliği 12. Hepatomegali Konjesyon, yangı, lipidoz, neoplazi, kist, apse nedeniyle.

Laboratuar bulgular HEMOGRAM, kronik karaciğer hastalıklarında non regeneratif, diğer olaylarda regeneratif anemi, enfeksiyonlarda lökositoz SERUM PARAMETRELERİ 1. Bilirubin 2. Albumin ( hipo veya hiper albuminemi) 3. Glukoz, çoğunlukla hipoglisemi, nadiren hiperglisemi

4. ALT(Alanin aminotransferaz) ve AST (Aspartat aminotransferaz) Bunlar hücre içinde bulunan ALBUMİN metabolizmasında görev yapan enzimlerdir Hasara uğramış hepatositlerden seruma sızar. ALT aktivitesindeki artış hasarın derecesi ile değil, hasara uğramış hücre sayısı ile ilişkilidir ALT, aktivitesi kalpte karaciğerin 1/4 böbrekte 1/10 oranındadır AST, Karaciğer, myokart ve kaslarda YÜKSEK AST artışları YUMUŞAK DOKU HASARININ bir göstergesi olarak görülür. Karaciğerde ALT, kas hastalıklarında CK ile birlikte değerlendirilmesi uygundur.

5.ALP ( Alkalen fosfataz) Karaciğer, kemik, böbrek, barsak ve plasentadan köken alabilir. Son üçünün yarı ömrü çok kısa olduğundan pratikte KARACİĞER VE KEMİK dokularına özel enzim olarak tanımlanabilir ALP nin yararı kolestazistedir.(intrahepatik veya ekstra hepatik olabilir) Kemikler ALP yi etkiler Köpeklerde steroid kullanımında üst sınırın 200 katına kadar( steroid ALP izoenzimi) artabilir. Bu izoenzim kedilerde yoktur.

6.GGT (Gammaglutamil transpeptitaz) Köpek ve kedilerde en yüksek GGT aktivitesi Karaciğerde (bilier endotel hücreleri, hepatositler) Böbreklerde ( tubuler hücrelerde) GGT plazma ve idrarda ölçülebilir Plazma GGT sinin en önemli göstergesi bilier obstrüksiyon ve karaciğer hastalıklarıdır. GGT, Karaciğer hasarlarında ALT ile Bilier tıkanmalarda ALP ile paralel yükselmeler gösterir. İdrar GGT si tubuler hasarın göstergesidir. Böbrek hastalıklarında plazma GGT si yükselmez.

7. BUN ( Üre ), Aslında artan üre değerleri böbreklerin değerlendirilmesinde kullanılır. Karaciğerde Amonyaktan BUN sentezlenir, bu nedenle karaciğer yetmezliklerinde BUN seviyeleri DÜŞER, Kan Amonyak konsantrasyonları yükselir. İDRAR PARAMETRELERİ a. İdrar bilirubini, köpeklerin bilirubin böbrek eşiği düşük olduğundan bir miktar saptanması normaldir yüksek miktarlari hiperbilirubinemiyi gösterir Kedilerde normalde bulunmaz, az miktarları dahi tanıda önemlidir b. İdrar ürobilinojeni, Normal olarak idrarda bulunur, İkterik hastalarda idrarda ürobilinojen yokluğu tam safra yolları tıkanmalarını gösterir c. Ürat kristalleri, köpek ve kedilerde kronik hepatik bozukluklarda görülür. Dalmaçyalı köpek ırkında normaldir. Özellikle portosistemik şantlar akla gelmelidir.

ULTRASONOGRAFİ RADYOGRAFİ ANGİOGRAFİ KARACİĞER FONKSİYON TESTLERİ BİOPSİ Kullanılabilecek diğer tanı teknikleridir.

II – ETYOLOJİK DEĞERLENDİRME

1. Enfeksiyonlar 2. Toksik maddeler ve ilaçlar

3. Hepatik lipidozis Sekunder hepatik lipidozis : İdiopatik hepatik lipidoz:

4. Vasküler anomaliler Portosistemik şantlar: Arteriovenöz fistüller kalp anomalileri

5. Hepatobilier neoplaziler 6.Ekstrahepatik safra tıkanmaları: 7. safra kesesi yangısı ve taş oluşumu.

Tedavi Neden ortadan kaldırılmalı, toksik madde ve ilaç uygulamaları engellenir Dehidrasyon, elektrolıt ve asit baz düzensizlikleri giderilir. Agressif olmayan İzotonik salin ve dekstroz uygulamaları veya %2.5 dekstroz +%0.45 NaCl Hepatik ensefalopati ye karşı gıdayı kesmek amonyak üretimini azaltır. Povidon iyot veya neomisin ilave edilmiş salin solüsyonu ile lavman Laktuloz oral yolla Oral yolla neomisin veya metronidazol verilerek barsak bakteri sayısı azaltılır Tedaviye rağmen sinirsel semp. Devam ediyorsa beyin ödemi oluşabilir

Pıhtılaşma bozuklukları varsa Enfeksiyon, riskine karşı Metronidazol, enrofloksasin yada aminoglikozid ile kombine penisillin; sefalosporin Pıhtılaşma bozuklukları varsa Dıc varsa sıvı tedavisi, aze kan transfüzyonu, düşük doz heparin ve aspirin K vitamini Hepatik lipidoz durumunda i.v sıvı elektrolid uygulaması,

Şantlar, safra yolları tıkanıklıkları ve safra kesesi taşlarına operatif olarak müdahale edilir.