ÜNİTE: TÜRK TARİHİNDE YOLCULUK KONU: SINIRLAR GENİŞLİYOR

Şimdide YÜLSELME DÖNEMİNDE tahta geçen Osmanlı Padişahları sayalım… SINIRLAR GENİŞLİYOR… Şimdide YÜLSELME DÖNEMİNDE tahta geçen Osmanlı Padişahları sayalım… PADİŞAH SALTANATI II.Mehmet (Fatih) 1451 – 1481 II.Beyazid 1481 – 1512 I.Murat 1512 – 1520 I.Selim(Yavuz) 1520 – 1566 II.Selim 1566 – 1574 III.Murat 1574 – 1595

SINIRLAR GENİŞLİYOR… Fatih’in ölümünden sonra, oğlu II.Bayezid devlet adamlarının ve askerlerin desteğini alarak padişah oldu. Kardeşi Cem Sultan, II.Bayezid’in padişahlığını kabul etmedi ve ayaklandı.

SINIRLAR GENİŞLİYOR… CEM SULTAN OLAYI II.Bayezid’in ilk yıllarında Cem Sultan Olayı ile uğraştı. Önce Memlükler’e, ardından Rodos şövalyelerine sığınan Cem Sultan, şövalyeler tarafından Papa’ya teslim edildi. Cem Sultan, 1498’e kadar Papa’nın elinde ilerde Osmanlı Devletine karşı kullanmak üzere tutsak olarak yaşadı. Cem Sultan Olayi Osmanli Devletinin içi sorunu iken onun Rodos şövalyelerine siğinmasi üzerine diş sorun haline gelmiştir. CEM SULTAN

OSMANLI DEVLETİ YENİ BAŞKENTİNDE II.BAYEZİD DÖNEMİNDEKİ GELİSMELER Venediklerle mücadele edildi. Bu mücadeleler sonucu Modon, Koron ve İnebahtı kaleleri alındı. 1487’de Karamanoğulları’na kesin olarak son verildi. Bu dönemde İranda kurulan Safevi devlet Doğuya doğru ilerleme politikası izlemeye başladı. Avrupalı Devletler, Cem Sultanı kullanarak Osmanlı Devletinin içişlerine karışma fırsatı buldular. Bu dönem Avrupa’ya karşı pasif politika izlendi ve Avrupalı devletler üzerine bir sefer yapılmadı.

SINIRLAR GENİŞLİYOR… II.Bayezid oğlu aynı zamanda Trabzon valisi Şehzade Selim, babasını Safevi tehlikesine karşı önlem almamakla suçladı ve ayaklandı. Yaptığı mücadeleyi kaybetti. Fakat yeniçerilerin desteğini alarak padişah oldu.

ÇALDIRAN SAVAŞI (1514) ÇALDIRAN SAVAŞININ NEDENLERİ Şah İsmail’in Anadolu’da ayaklanma çıkararak Osmanlı Devletine karşı tehdit oluşturması Şah İsmail’in sınırlarını Anadolu’ya doğru genişletmek istemesi Osmanlı Devletinin Doğu sınırının güvenliğinin bozulması ÇALDIRAN SAVAŞININ SONUÇLARI Doğu Anadolu’nun güvenliği sağlandı. Safevi tehlikesi bir süreliğine ortadan kalktı. SINIRLAR GENİŞLİYOR… Yavuz Sultan Selim, Çaldıran Savaşından dönerken 1515 yılında TURNADAĞ SAVAŞI ile DULKADİROĞULLARI’na son verdi. Bu beyliğin ortadan kaldırılması Anadolu Türk Siyasi Birliğinin ikinci kez ve kesin olarak sağlandı. I.Selim Doğu politikasına önem verdi. Bunun nedeni Safevi tehlikesini önlemek, Baharat yolu’nu kontrol altına alamak ve Türk İslam dünyasında birlik sağlamaktı. 1514 yılında Safevi Ordusu üzerine sefere çıkarak ÇALDIRAN SAVAŞI’ında Safevi ordusunu yenilgiye uğrattı.

SINIRLAR GENİŞLİYOR… MISIR SEFERİNİN SONUÇLARI Memlük Devleti ortadan akldırıldı. Suriye, Filistin, Hicaz ve Mısır Osmanlılara geçti. Halifelik Osmanlılara geçti. Kutsal Emanetler İstanbul’a getirildi. Baharat Yolunun denetimi Osmanlılara geçti. Osmanalı hazinesi zenginleşti, bol miktarda servet ve ganimet elde edildi. MISIR SEFERİNİN NEDENLERİ Memluk’ların, II.Bayezid döneminde Cem Sultanı desteklemesi Memluk’ların Osmanlılara karşı Safevilerle ittifak kurması I.Selim’in İslam dünyasındaki liderliği ele geçirmek istemesi Osmanlıları Baharat yolunu denetim altına almak istemeleri I.Selim, Safevi sorunu hallettikten sonra Mısıra Hakim olan Memlüklüler üzerine sefere çıktı. Osmanlılar, Memlüklerle 1516 yılında yapılan MERCİDABIK SAVAŞI ve 1517 yılında yapılan RİDANİYE SAVAŞI’nı kazandı.

SINIRLAR GENİŞLİYOR… Yavuz Sultan Selim’in “Sirpençe” hastalığından ölmesi üzerine tek oğlu I.Süleyman tahta geçti. Babasından, güçlü bir devlet ve kuvvetli bir ordu mirası kalmıştır I.Süleyman’a… Bu nedenle Osmanlı Devleti Kanuni döneminde büyük fetihler yapmış ve her alanda zirveye ulaşmıştır.

Kanuni Viyana Önlerinde SINIRLAR GENİŞLİYOR… BATIDAKİ GELİŞMELER 1521 yılında Macaristan üzerine yapılan sefer sonucunda BELGRAT şehri fethedildi. 1526’da Macarlarla MOHAÇ MEYDAN SAVAŞI yapıldı. 1529 yılında VİYANA kuşatıldı fakat alınamadı. 1532’de Alman seferine çıkan Kanuni hiçbir gücün karşısına çıkmaması üzerine geri döndü. Kuşatma için gerekli hazırlıkların yapılmaması ve kış mevsiminin yaklaşması nedeniyle Viyana alınamadı. Belgrat’ın alınması ile Orta Avrupa’nın kapıları Türklere açılmıştır. Belgrat şehri Avrupa’ya yapılacak seferlerde önemli bir üst oldu. Osmanlı ordusu iki saat içinde Macarları yenerek Mohaç Savaşını kazandı. Böylece ORTA AVRUPA Osmanlı egemenliğine girdi. Kanuni Viyana Önlerinde

Kapitülasyonlar hepimize hayırlı olsun Sultanım… SINIRLAR GENİŞLİYOR… Kapitülasyonlar hepimize hayırlı olsun Sultanım… BATIDAKİ GELİŞMELER 1533’te Osmanlı Devleti ile Avusturya arasında İSTANBUL ANTLAŞMASI imzalandı. Kanuni, Fransa Kralı Fransuva ile 1535’te dostluk ve ticaret antlaşması imzaladı. Bu antlaşmada ticaret, gümrük ve hukuk alanlarında bir takım ayrıcalıklar (KAPİTÜLASYONLAR) verildi. Bu antlaşmayla Avusturya Kralı protokol bakımından Osmanlı Sadrazamına eşit sayılmıştır. Böylece Avusturya siyasi anlamda Osmanlı Devletinin üstünlüğünü kabul etmiştir.

SINIRLAR GENİŞLİYOR… DOĞUDAKİ GELİŞMELER Kanuni, Avusturya ile yapılan İstanbul Antlaşmasının ardından İran üzerine sefer düzenledi. Safevi ordusu Kanunin karşısına çıkamadı. 1555 Safevilerin isteği üzerine AMASYA ANTLAŞMASI imzalandı. Bu antlaşmaya göre, Doğu Anadolu, Irak, Tebriz ve Azerbaycan Osmanlılara bırakıldı. Amasya Antlaşması, Osmanlılara İran arasında yapılan ilk antlaşmadır. Bu antlaşma ile Bağdat, Osmanlı egemenliğine girdi.

DENİZLERDEKİ GELİŞMELER SINIRLAR GENİŞLİYOR… DENİZLERDEKİ GELİŞMELER Sen Jan Şövalyeleri tarafından korsan yatağı haline getirilen RODOS ADASI fethedildi(1522). Barbaros, 1538 PREVEZE DENİZ SAVAŞI’nda Andrea Dorya komutasındaki Haçlı donanmasını mağlup etti. 1551’de Turgut Reis İspanyolların elinden Trablusgarb’ı aldı. 1560’da Cerbe Adası fethedildi. Rodos’un fethedilmesi ile Ege Denizi Türk gölü haline geldi. Bu zafer sonucu Akdeniz Türk gölü haline geldi.

SINIRLAR GENİŞLİYOR… II.SELİM III.MURAT Kanunin ölümünden sonra tahta geçen II.SELİM ve III.MURAT, devlet işlerinde pek etkili olamadılar. Sadrazam Sokullu Mehmet Paşa bu dönemde devlet idaresinde daha etkili oldu. Bu döneme onun adı verildi. Sokullu Mehmet Paşa

SOKULLU MEHMET PAŞA DÖNEMİ SINIRLAR GENİŞLİYOR… SOKOLLU’NUN CEVABI Bugün Kıbrıs’ta yaşayan Türkler, ada alındıktan sonra Mersin ve Konya’dan adaya iskan ettirilmiştir. Adanın alınmasından kısa bir süre sonra Osmanlı Donanması yakan Haçlıların temsilcilerine Veziriazam Sokollu Mehmet Paşa; “Siz bizim Donanmamızı yakmakla bizim sakalımızı, biz Kıbrıs’ı almakla sizin kolunuzu kestik. Kesilen kol yerine gelmez ama kesilen sakal daha gür çıkar” demiştir. Sokollu Mehmet Paşa KIBRISIN FETHİ (1571) Adanın fethedilmesi ile Akdeniz ticareti tamamen kontrol altına alındı. Doğu Akdeniz’de ve kıyılarda güvenlik tam olarak sağlandı. Kıbrıs’ın alınmasına karşılık Avrupalılar Haçlı donanması oluşturarak Osmanlılara saldırdılar. Osmanlı Donanması ile haçlı donanması arasında yapılan 1571 İNEBAHTI DENİZ SAVAŞI’nda Osmanlı Donanması ağır bir yenilgi aldı ve Haçlı donanması tarafından yakıldı. SOKULLU MEHMET PAŞA DÖNEMİ (1566 – 1579) 1566’da Sakız Adası Cenevizlilerden alındı. 1571’de Kıbrıs Adası Venediklerden alındı. 1574’te Tunus İspanyollardan alındı. 1577’de Fas, Portekizlilerden alındı. Sokullu Mehmet Paşa

SOKULLU MEHMET PAŞA DÖNEMİ SINIRLAR GENİŞLİYOR… SOKULLU MEHMET PAŞA DÖNEMİ (1566 – 1579) Sokollu Mehmet Paşa, Don ve Volga nehirlerini bir kanalla birleştirerek Karadeniz’i, Hazar Denizine bağlamayı istiyordu. Bu projeyle Rusların güneye inmesi engellenecek ve Türkistan hanlıkları ile ilişkiler gelişecekti. Fakat Kırım Hanlığının çaba göstermemesi ve Rus saldırıları projesinin başarısız olmasına neden oldu. Sokollu Mehmet Paşa’nın diğer bir amacıda Akdenizi Kızıldenize bağlayacak SÜVEYŞ KANALI’nı açmaktı. Böylece Coğrafi Keşifler sonucu zayıflayan Akdeniz ticareti tekrar canlanacaktı. Bu projede gerçekleşmedi. 1869’da İngilizler Süvayş Kanalını inşa ettiler. Sokullu Mehmet Paşa

SOKULLU MEHMET PAŞA DÖNEMİ SINIRLAR GENİŞLİYOR… SOKULLU MEHMET PAŞA DÖNEMİ (1566 – 1579) Sokolllu Mehmet Paşa’nın ölümünden sonra Osmanlı Devleti Yükselme Döneminden DURAKLAMA DÖNEMİ’ne girmiştir. Sokullu Mehmet Paşa

Şimdide DURAKLAMA DÖNEMİNDE tahta geçen Osmanlı Padişahları sayalım… SINIRLAR GENİŞLİYOR… Şimdide DURAKLAMA DÖNEMİNDE tahta geçen Osmanlı Padişahları sayalım… PADİŞAH SALTANAT YILLARI III.MURAT 1574 – 1595 III.MEHMET 1595 – 1603 I.AHMET 1603 – 1617 I.MUSTAFA 1617 – 1618 II.OSMAN 1618 – 1622 IV.MURAT 1623 – 1640 I.İBRAHİM 1640 – 1648 IV.MEHMET 1648 – 1687 II.SÜLEYMAN 1687 – 1691 II.AHMET 1691 – 1695 II.MUSTAFA 1695 – 1703

DURAKLAMA DÖNEMİNDE DOĞUDAKİ GELİŞMELER SINIRLAR GENİŞLİYOR… DURAKLAMA DÖNEMİNDE DOĞUDAKİ GELİŞMELER 1577-89 Osmanlı – İran savaşlarında Osmanlı Ordusu galip geldi. İran ile FERHAT PAŞA ANTLAŞMASI imzalandı(1590). Ferhat Paşa Antlaşmasına göre; Tebriz, Karabağ, Tiflis ve Nihavent Osmanlılarda kaldı. 1603’te saldırıya geçen İran’la savaşlar 1612 yılına kadar sürdü. Savaş sonunda NASUH PAŞA ANTLAŞMASI imzalandı(1612). 1617’de İran vaatlerini yerine getirmemesi üzerine tekrar başlayan savaş 1618’de SERAV ANTLAŞMASI imzalayarak Nasuh Paşa Antlaşması yenilendi. Bu antlaşma ile Osmanlı Devleti sınırlarını doğuda Hazar Denizi’ne kadar genişletti. Böylece Osmanlı Devleti doğuda en geniş sınırlarına ulaştı.

SINIRLAR GENİŞLİYOR… DURAKLAMA DÖNEMİNDE DOĞUDAKİ GELİŞMELER IV.Murat döneminde İran’ın Bağdatı ele geçirmesi tekrar Osmanlı – İran savaşlarının başlamasına neden oldu. IV.Murat İran üzerine iki sefer düzenlendi ve birinci seferde Revan, ikinci seferde Bağdat alındı. Yapılan savaşlar sonunda KASR-I ŞİRİN ANTLAŞMASI imzalandı. KASR-I ŞİRİN ANTLAŞMASINA GÖRE; Bağdat Osmanlılarda kaldı. Revan ve Azerbaycan İran’a bırakıldı. Zağnos Dağları sınır kabul edildi. IV.MURAT Bugünkü Türk – İran sınırı büyük ölçüde bu antlaşmayla çizilmiştir.

DURAKLAMA DÖNEMİNDE BATIDAKİ GELİŞMELER SINIRLAR GENİŞLİYOR… DURAKLAMA DÖNEMİNDE BATIDAKİ GELİŞMELER Girit adası 1645 yılında kuşatıldı. Ancak adanın fethedilmesi 1669 yılında tamamlandı. Lehistan (Polonya) Sokollu Mehmet Paşa döneminde himaye altına alınmıştı. 1587’de Osmanlı himayesinden çıkan Lehistan Osmanlılara bağlı Erdel, Eflak ve Boğdan’ın iç işlerine karıştı. Bu gelişmeler üzerine II.Osman (Genç) Lehistan üzerine sefere çıktı. Hotin kalesini kuşattı. Yeniçerilerin itaatsizliği yüzünden alınamadı. Lehistan ile HOTİN ANTŞAMASI imzalandı. GENÇ OSMAN YENİÇERİ AĞASI Yeniçeri Ocağının ciddiyetini kaybettiğini anlayan Genç Osman, dönüşte Yeniçeri Ocağını kaldırmak istedi. Yeniçeriler bu durumu öğrenince Genç Osman’ı öldürdüler.

DURAKLAMA DÖNEMİNDE BATIDAKİ GELİŞMELER SINIRLAR GENİŞLİYOR… DURAKLAMA DÖNEMİNDE BATIDAKİ GELİŞMELER Sınır çatışmaları ve Avusturyanın vergisini vermemesi yüzünden 1593’te başlayan Osmanlı – Avusturya savaşları 17.yy. boyunca sürdü. III.Mehmet ordunun başında sefere çıkarak EĞRİ ve KANİJE KALELERİNİ aldı. 1596’da HAÇOVA MEYDAN SAVAŞI’nda Avusturya ordusu ağır bir yenilgiye uğradı. I.Ahmet zamanında Osmanlılar ESTERGON KALESİ’ni aldı. Avusturya’nın isteği üzerine ZİTVATORAK ANTLAŞMASI imzalandı.