TÜRKİYE' DE BAĞIMLI ÇOCUK VE ERGENLERİN MADDE SPEKTRUMU Yrd. doç. Dr. fatİh hİlmİ çetİn Selçuk Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk-Ergen Psikiyatri Anabilim Dalı

19 farklı madde!! Klinik, tanı, tedavi ve prognoz farklı! Politika geliştirmek için önemli Ergen bağımlıların madde spektrumu erişkinden farklı! -kötüye kullanım düzeyi -ilk kullanım yaşı -temel hedef kitle -çoklu kullanım -yüksek doz kullanım

Sunum planI ABD’ de Çocuk-Ergen Madde Spektrumu Avrupa Ülkeleri Çocuk-Ergen Madde Spektrumu Ülkemizde Çocuk-Ergen Madde Spektrumu Sonuç

ABD’ de Çocuk-Ergen Madde Spektrumu Monitoring The Future NIH tarafından desteklenmektedir. 1975’ ten itibaren her yıl 12. sınıflarda, 1995’ten itibaren 8 ve 10. sınıflar da dahil edilerek araştırma yapılmaktadır. http://www.monitoringthefuture.org/ web sitesi üzerinden araştırma sonuçlarına ulaşılabiliyor.

2016 yılında tüm ulusta 372 okulda 45.500 ergen üzerinde yürütülmüş. Bu araştırma 12. sınıflar için 42. kez, 8 ve 10’lar için 26. kez yapılmış! 12. sınıf (n=17600), 10.sınıf (n=15200), 8.sınıf (n=12600)

Özetle; En sık kullanılan alkol, esrar, sigara ve amfetamin (Avrupa’ dan farkı) Sigara/alkol kullanımı giderek azalma eğiliminde Özellikle sigara kullanımı %5 dolaylarında 2013’ te sentetik esrar kullanımında adeta patlama var, 2016 itibariyle% 3 dolaylarında

Avrupa Ülkeleri Çocuk-Ergen Madde Spektrumu Avrupa Uyuşturucu ve Uyuşturucu Bağımlılığı İzleme Merkezi (EMCDDA, 1993-Lizbon)

EMCDDA; Her yıl düzenli olarak prevalans, trendler, pazar-arz, yakalamalar, bulaşıcı hastalıklar, damar içi kullanıcılar gibi bir çok faktör açısından raporlama yapmaktadır.

ESPAD: European School Survey Project on Alcohol and Other Drugs 1995’ ten itibaren 4 yılda bir düzenli olarak yapılmaktadır. 95, 99, 2003, 2007, 2011, 2015 ESPAD 2015; 1999 doğumlular, o yıl 16 yaşa basanlar 35 ülkeden 96046 ergen Bu sayı katılımcı ülkelerde1999 doğumlu nüfusun %2,9’una tekabül ediyor. İsimsiz anketler ve likert puanlamlar

Çek Cumhuriyeti ve İzlanda

Özetle; En sık kullanım alkol ve sigara, ancak azalma eğilimde En sık kullanılan psikoaktif maddeler; esrar, ekstazi, amfetamin, kokain… Esrar kullanımı yıllar içerisinde nisbeten stabil seyretmekte Artış eğilimi sentetik esrarlar, yeni psikoaktif maddeler içersinde dikkati çekmekte

Ülkemizde Çocuk-Ergen Madde Spektrumu???

Ülkemizde Çocuk-Ergen Madde Spektrumu ESPAD (yalnızca 1995 ve 2003) TÜİK – Türkiye Sağlık Araştırmaları (yalnızca tütün ve alkol) Ülkemizde ortaokul ve liselerde yapılan epidemiyolojik araştırmalar Yatan ve ayaktan ÇEMATEM verileri

ESPAD 1995; Sadece İstanbul 12 bölgeden 18 lise 10.sınıflar, 2845 öğrenci En sık sigara, alkol, sedatif ve esrar..

ESPAD 2003 6 Şehir: Adana, Ankara, Diyarbakır, İstanbul, İzmir, Samsun 88 Okulda 4177 öğrenci, 9 Ve10. Sınıflar, Yaş Ort:15,8 En Sık:sigara, Alkol, Esrar..

2001 yılı araştırması 9 ilde 24,000 çocuk - ergen Genel olarak madde kullanımı en yüksek izmir , esrar kullanımı ise diyarbakır İlköğretimde yaşamı boyunca en az bir kez ; Tütün %16.1 alkol için %15.4, uçucu ve uyuşturucu maddeler için %1.7 Ortaöğretimde yaşamı boyunca en az bir kez ; Tütün %55.9, alkol %45.0, esrar kullanımı %4.0, uçucu madde kullanımı %5.1, eroin ve ecstasy kullanım yaygınlığı %2.5 (Ögel K ve ark.. Türkiye’deDokuz İlde İlk ve Ortaöğretim Öğrencilerinde Tütün, Alkol Ve Madde Kullanım Yaygınlığı (2004). Turk Psikiyatri Dergisi. 15(2):112-118) 2004 yılı İstanbul araştırması İstanbul’da 3500 lise öğrencisi En sık: Alkol (%51.2), tütün (%37), uçucu maddeler (%5,9), esrar (%5.8), eroin ve ekstazi (%4.6) (Ögel K. ve ark. İstanbul’da öğrencilerde riskli davranışlar araştırması.Yeniden yayın no: 6. İstanbul, 2004)

2008’ den sonra 2 yılda bir düzenli olarak kamuoyu ile paylaşılıyor. Türkiye Sağlık Araştırması verileri içerisinde 15-24 yaş arası tütün ve alkol kullanım sıklığına ilişkin veriler mevcut. Ulusal adres veri tabanından seçili hane halklarında yüz yüze görüşme ile yapılmaktadır.

Özetle; Araştırmalar 1995-2004 arasında, sonrasına TÜİK verileri var. En sık: sigara, alkol, esrar ve uçucu maddeler kullanılmakta. Avrupa ve ABD’ de olduğu gibi, ülkemizde sigara ve alkol kullanımı azalma eğilimde, Sentetik cannabinoid ve ekstazi kullanmında artış dikkati çekmekte.

Sonuç; İlk ve en önemli ihtiyaç epidemiyolojik araştırma. 2019’ da ESPAD’ ın ülkemizde gerçekleştirilecek ayağının sonuçları, hem kestisel durumumuzla ilgili çok önemli fikirler verecek, hem de ergen bağımlılığına yönelik geliştirilecek politikalara ve yürütülecek araştırmalara ışık tutacaktır. Bu nedenle çok merkezli ve ülkemizi temsil edecek şekilde geniş örneklemle çalışılmalıdır. Veriler sadece yatan hasta ve ayaktan başvurulardan değil, toplum tabanlı araştırmalardan elde edilmelidir. Toplum tabanlı araştırmalar için yalnızca okul taramalarından elde edilecek sonuçların toplumu temsil etmediği unutulmamalı, sokak çocukları dahil araştırma örneklemlerinde evren temsil edilmelidir. (Okuldan ayrılanlar yada kaçkınlar?)

Sonuç; Geniş coğrafyanın ve farklı kültürlerin trendler üzerine etkisi araştırılmalıdır. Ergen yaş grubu kendi içinde olabildiğince homojenize edilerek risk grupları açığa çıkarılmalıdır. Uyuşturucu mücadele eylem planları ve benzer politikalar oluşturulurken çocuk-ergen bağımlılar için gelişimsel dönem özellikleri göz önünde bulundurularak erişkinlerden tamamen ayrı düzenlemeler yapılmalıdır.

TEŞEKKÜR EDERİM