Doç. Dr. İhsan ÇAPCIOĞLU 3. Hafta: Sosyal etkileşim ve din Din Sosyolojisi I Doç. Dr. İhsan ÇAPCIOĞLU 3. Hafta: Sosyal etkileşim ve din

Sosyal etkileşim ve din Geçen dersimizde kişinin içinde bulunduğu sosyo-kültürel çevreden etkilendiğini, bu etkinin bireysel yaşamı kadar toplumsal yaşamında da izlerinin görülebileceğini söylemiştim. Bu konuya ilişkin hazırladığınız ödevleri dersin sonunda bekliyorum. Bu konu bize bugünkü dersimizin konusunu hatırlatıyor. Evet, bugün sosyal etkileşim ve din ilişkisinden söz edeceğiz. Dilerseniz konuya bir soru ile başlayalım. Sosyolog, sosyal etkileşim konusuna hangi açıdan ilgi duyar?

Sosyolog, sosyal etkileşim konusuna hangi açıdan ilgi duyar? Bu sorunun en yalın cevabı şudur: Sosyolog, sosyal çevresi tarafından şekillendirilen ve etkilenen ferdin, etkilenme ve şekillenme biçimlerine ilgi duyar. Bu cevabımızı bir örnekle açmaya çalışalım.

Sosyal etkileşim neden önemlidir? 1920’de, Hindistan’da, Godamuri isimli küçük bir kasabanın hemen dışında, yerin altında bir kurt ailesi tarafından büyütülen dokuz yaşlarında Amala ve Kamala adlı iki kız çocuğu bulunmuştu. Kızların aileleri tarafından küçük yaşlarda terk edildiği ve kurtlar tarafından bulunup onlara uyum sağladığı düşünülmüştü. Onları bulanlar tarafından kayıt altına alınan bu iki küçük hakkındaki bazı temel özellikler şu şekilde sıralanmıştır:

Amala ve Kamala Örneği Yerlerde kurtlar gibi ellerini de kullanarak dört ayaklı bir şekilde hareket ediyorlardı. İnsan dilinde konuşmuyor ve yanıt da veremiyorlardı. İki ayakları üzerinde duramıyor, yürüyemiyor ve koşamıyorlardı. Çiğ et, özellikle leş yemeği seviyorlardı. Sadece ağızlarını kullanarak yemek yiyor; köpekler gibi dillerini kullanarak su içiyorlardı. Yorulduklarında dillerini çıkararak nefes alıyorlardı. Korktuklarında ya da tehlike sezdiklerinde hırlıyor ve dişlerini gösteriyorlardı.

Amala ve Kamala Örneği Karanlığı ve geceleri seviyorlardı; fakat gündüz de canlı ve hareketliydiler. Dolunayda uluyorlardı. Diğer çocuklarla ilgilenmiyor, sadece köpeklerle vakit geçirmeyi seviyorlardı. Özetle onlar bir insan için ne kadar mümkünse, o kadar kurtlara benziyorlardı. Ayrıca onlar, kurtlar gibi çevik ve yırtıcı bir tabiata sahiplerdi.

Amala ve Kamala Örneği Kızlar bulunduktan kısa bir süre sonra bir yetimhaneye yerleştirildiler. Amala orada hastalandı ve bir süre sonra hayatını kaybetti. Kamala ise yetimhanede kaldı. Birkaç yıl sonra nihayet ayakta durmayı ve yürümeyi, elleriyle yiyip içmeyi ve ışıktan etkilenmeyerek gündüz rahatlıkla yaşamayı öğrendi. Aynı zamanda elli beş civarında kelimeyi de kullanabiliyordu. Fakat yine de Kamala normal insan yaşamına uyum sağlayamadı; henüz on yedi yaşındayken 1929 senesinde hastalandı ve Amala gibi hayatını kaybetti.

Amala ve Kamala Örneği Amala ve Kamala’nın öykülerinden ortaya çıkan sonuçlar oldukça anlamlıdır (Candland 1993; Gesell 1940). Az bilinen; ancak oldukça iyi kayıt altına alınan bu örnek, bu gibi pek çok benzer durum için geçerlidir ve kimliğimizin büyük oranda sosyal çevremiz tarafından oluşturulduğunun adeta bir delili gibidir.

Bu örnek bize neyi anlatıyor? Çocukluğunuzun çoğunun bir kurt ininde geçtiğini varsayarsak nasıl farklı bir kişi olacağınızı düşünebiliyor musunuz? Acaba dinlediğiniz bir müzik parçasından aynı keyfi alabilecek miydiniz? Bırakın keyif almayı parçayı anlayabilecek miydiniz acaba? Aynı espri anlayışına sahip olacak mıydınız? Hayatı aynı şekilde sevecek miydiniz? Ya da sizin için aynı ve değişmez olan ne olacaktı?

Bu örnek bize neyi anlatıyor? Bizler bir takım fıtri nitelikler, beceriler, yönelimler ve özelliklerle yaratılmış olabiliriz; fakat bütün bunlar sadece sosyal etkilerle harekete geçebilen saf potansiyellerdir. Önemli nokta, bu fıtri potansiyellerin farklı sosyal çevreler tarafından bastırılması veya canlandırılmasıdır. Michael Schwalbe’nin (2001) özlü ifadesiyle, “eğer siz, farklı bir sosyal çevrede doğmuş olsaydınız, farklı bir kişi olurdunuz.”

Soru-cevap, tartışma ve katkılar… Evet, Amala ve Kamala örneğini geçen derste öğrendiklerimizle birlikte değerlendirdiğimizde neler söylemek istersiniz? Bu örnek size özellikle hangi konuda ipuçları veriyor? Kendi hayatınızdan örnekler verebilir misiniz? Ve en önemlisi onların yerinde olmak ister miydiniz?

Soru-cevap, tartışma ve katkılar… Sizce, insanlık tarihinde buna benzer örnekler var mıdır? Robinson Cruso ya da Hay bin Yakzan’ı duydunuz mu? Araştırmanızı tavsiye ediyorum…

Teşekkür… Katkılarınızdan dolayı hepinize teşekkür ederim…