Atatürk ‘ÜN İlke İnkIlaplarI Elanur Şenses 5/ G 800

İLKELERİ CUMHURİYETÇİLİK MİLLİYETÇİLİK HALKÇILIK LAİKLİK DEVLETÇİLİK İNKILAPÇILIK

CUMHURUYETÇİLİK Cumhuriyet bir devlet biçimidir. Geniş manası ile halkın kendi kendisini yönelmesidir. Cumhuriyet, devlet içinde karar verecek en yetkili ve son makam olarak milleti kabul etmektedir. Cumhuriyet rejiminde esas, yöneticilerin seçimle iş başına gelmeleridir. Halkın kendini doğrudan doğruya yönetmesi demek olan Demokrasi ise cumhuriyet rejiminin ulaştığı en ideal yönetim biçimidir.

MİLLİYETÇİLİK Ait olduğu milletin varlığını sürdürmesi ve yüceltmesi için diğer bireylerle birlikte çalışmaya bu çalışmayı ve bilinci diğer kuşaklara da yansıtmaya Milliyetçilik denir. Milliyetçiliğin en önemli unsuru millettir. Millet olmanın şartları; ortak bir geçmiş, kader birliği ve gelecek ülküsü¬ne sahip olmaktır.

HALKÇILIK Bir milleti oluşturan, çeşitli mesleklerin ve toplumsal grupların içinde bulunan insanlara halk denir. Halkçılık, millet içindeki çeşitli insan gruplarının çıkarına ve yararına bir siyaset izlenmesi, halkın kendi kendini yönetmeye alıştırılmasıdır.

LAİKLİK Devletin yönetiminde, hukuk kurallarının dine değil, akla ve bilime dayandırılmasıdır. Kısacası din işleri ile devlet işlerinin ayrı yürütülmesidir. Lâiklik ilkesinde diğer bir esas, inanç özgürlüğüdür. Herkes istediği inanca sahip olabilir ve bu inancın gereklerini yapabilir.

Devletin laikleşme aşamaları • 1 Kasım 1922'de Saltanat'ın kaldırılması. • 3 Mart 1924'te Halifeliğin kaldırılması, Aynı gün Şer'iyye ve Evkaf Vekâleti'nin de kaldırılması. • 3 Mart 1924 tarihinde Tevhid-i Tedrisat Kanunu kabul edilerek, eğitim sisteminin lâikleştirilmesi. • 30 Kasım 1925'te tekke, zaviye ve türbeler kapatılarak, toplumsal alanda lâikleşmenin sağlanması. • 17 Şubat 1926'da Medenî Kanun kabul edilerek toplum ilişkilerini düzenleyen kurallar lâikleştirildi. • 5 Şubat 1937'de altı Atatürk İlkesi anayasaya girdi.

DEVLETÇİLİK Devletçilik, temel anlamıyla devletin ekonomik hayatın içine girmesidir. Devletçilik bir ekonomi siyasetidir ancak devletçilik ilkesi özel teşebbüsün önünde engel değildir. Sermayesi olan vatandaşlar birkaç alan dışında diledikleri biçimde üretime katılabilirler.

İNKILAPÇILIK İnkılâp, bir toplumun önemli kurumlarını kısa bir süre içinde değiştirip kendini yenileştirme atılımıdır. İnkılâpçılık ise, toplumdaki kurumları geliştirmeye ve değiştirmeye açık tutmaktır. Çağın gerisinde kalmamak için dünyadaki değişmeler yakından takip edilmelidir.

İNKILAPLARI Devletin yönetim biçimini gösterir. Yasama,yürütme ve yargının nasıl kullanacağını gösterir. Vatandaşların temel hak ve görevlerini gösterir. Devletin temel kanunudur. Kanunlar anayasaya aykırı olamaz. 20 ocak 1921’de TBMM’si ilk anayasasını kabul etti. Daha sonra başka anayasalar hazırlandı.

TÜRK MEDENİ KANUNU Kişilerin hakları,borçları,aile kurması,boşanma miras işleri medeni kanuna göre olur. Cumhuriyetten önce medeni kanun yoktu. İsviçre medeni kanunu örnek alındı. TBMM 4 ekim 1926’da medeni kanunu kabul etti. Bu kanuna göre: Resmi nikah ve tek eşle evlilik getirildi. Evlenme,boşanma ve mirasta kadın erkek eşitliği getirildi.

MİLLİ EĞİTİM Eğitimin amacı cehaleti ortadan kaldırmaktır. Atatürk,eğitimin çağdaş olmasını istemiştir. Anayasamıza göre,kuz ve erkek öğrenciler için ilköğretim zorunludur. Okullarda karma eğitim yapılır. Atatürk’e göre”kadınlarını eğitmeyen toplum yükselemez. Çağımız bilgi çağıdır.

ÖĞRETİM BİRLİĞİ Osmanlı devleti zamanında medrese ve okul diye iki ayrı eğitim kurumu vardı. TBMM 3 mart 1924’te öğretim birliği kanununu kabul etti. Bu kanuna göre; Tüm okullar milli eğitim bakanlığına bağlandı. Medreseler kapatıldı. Eğitim sistemimiz laikleştirildi.

YENİ HARFLERİN KABULÜ Cumhuriyetten önce Arap harfleri kullanılıyordu. Okuma yazma öğrenmek çok zor oluyordu. Türk dilinin yapısına uygun ve öğrenmesi kolay olan Latin harfleri hazırlandı. 1 kasım 1928’de TBMM yeni Türk harflerini kabul etti. Türk dilini yabancı dillerin etkisinden korumak için, Atatürk Türk dil kurumunu kurdurttu.

TOPLUMSAL ALANLARDA İNKILAPLAR Kıyafette yenilik. Takvim,saat ve ölçülerde yenilikler. Soyadı kanunu(1934). Türk kadınına verilen haklar.

KADIN HAKLARI İlk Türk devletlerinde kadın ve erkekler eşitti. Osmanlı devletinde kadınlar bir çok haklarını kaybetti. Medeni kanun ile kadın erkek eşitliği sağlandı. Kadınlara 1934 yılında seçme ve seçilme hakkı verildi.

EKONOMİK ALANDA 1923’te İzmir’de iktisat kongresi toplandı. Aşar vergisi kaldırıldı. 1926’da kabotaj kaldırıldı. Bankacılık geliştirildi. Kooperatifçilik ve makineleşme gelişti. Kapitülasyonlar kaldırıldı. Fabrikalar kuruldu. MTA kuruldu.

EĞİTİM ALANINDA Öğretim birliği sağlandı. Öğretim yaygınlaştırıldı. Yeni Türk harfleri kabul edildi. Karma eğitim kabul edildi. Kızların okula gitmesi sağlandı.

HAZIRLAYAN ELANUR ŞENSES