Şiddet ve Zorbalık Abdurrahman AKPINAR b140603025

Şiddet Şiddet, bireyin sahip olduğu güç ya da kudreti yaralanma ya da kayıp ile sonlanma olasılığı yüksek bir biçimde bir başka insana, kendine, bir başka gruba ya da bir topluma karşı tehdit yoluyla ya da bizzat uygulamasıdır. Şiddet, zarar verici bir saldırı olarak tanımlanabilir. Zarar, saldırının amacına bağlı olarak yok etme sınırına kadar varabilir. Zorlamak, bedensel ya da psikolojik acı çektirmek, vurmak, dövmek, yaralamak, işkence yapmak gibi bir dizi davranışlar şiddetin en yaygın biçimlerini oluşturur.

Zorbalık - 1 Zorbalık bir ya da daha fazla öğrencinin birçok kere olumsuz davranış sergilemesi olarak tanımlanmaktadır. Güçlü öğrencinin zayıf öğrenciye zarar verme, rahatsız etmek için eziyet etmesi veya çabası olarak tanımlanmaktadır. Zorbalık fiziksel saldırganlıkla sınırlı değildir. Başkalarının duygularını incitme, başkalarını sözcüklerle, hareketlerle ya da sosyal olarak dışlama yoluyla güven ve özsaygılarını sarsmak da zorbalığa dâhil edilebilir. Zorbalık vurma, çelme takma, eşyalara zarar verme gibi davranışları; doğrudan ve sözel olan zorbalık ise, isim takma ve alay etme gibi davranışları içerir.

Zorbalık - 2 Ayrıca farklı bir şekil olarak siber zorbalık da sanal ortamda kimliği gizleyerek tehdit ve şantajda bulunmaktadır. Geleneksel zorbalıkta güç dengesizliği fiziksel güç dengesizliği fiziksel bakımdan üstün olmayı, siber zorbalıkta ise teknolojik becerilerin fazla olmasını içermektedir. Ayrıca siber zorbanın iletişim araçları vasıtasıyla mağdurla istediği her an ve mağdur nerede olursa olsun onunla iletişim kurma olanağına sahip olması, siber mağduru sürekli zorbalığa uğrama tehlikesiyle karşı karşıya bırakmaktadır.

Kurbanların Özellikleri Kurbanlar, zorbaların saldırgan davranışlarına maruz kalanlar, bir diğer ifadeyle “mağdur” olanlardır. Kurbanların en temel özelliklerinden biri, diğer öğrencilerden daha kaygılı ve güvensiz olmalarıdır. Genellikle temkinli, hassas ve sessizdirler. Diğer öğrencilerin saldırısına uğradıklarında özellikle küçük sınıf düzeylerinde genellikle ağlama ve geri çekilme şeklinde tepkiler verirler. Özsaygıları düşüktür; kendilerini ve kendi içinde bulundukları durumu olumsuz algılama eğilimindedirler. Kendilerini başarısız, aptal, utangaç olarak algılarlar ve çekici olmadıklarını düşünürler.

Kısaca, tipik olarak kurbanlar, fiziksel zayıflıklarına eşlik eden kaygılı ve itaatkâr tepki örüntülerinin bir birleşimi ile karakterize edilir

Çocuğa Yönelik Şiddetin Önlenmesi siber Park Projesi Video

Nedenleri Okulda şiddete yönelmenin kaynakları arasında okuldaki öğrencilerin sosyo-ekonomik düzeyleri özellikleri, okulun yapısı, okulun bulunduğu yerleşim yeri gibi etmenler ön plana çıkmaktadır. Bu anlamda düşük okul başarısı, parçalanmış aile, çocukluk örselenmeleri, aile ilişkilerindeki yetersiz ve sağlıksız durumlar başlıca risk faktörleri olarak kabul edilmektedir.

Türleri Zorbalık türleri arasında en çok bilinenleri şunlardır: Bedensel: itme, tekme atma, yumruklama, saç-kulak çekme, bedensel kaba saka, silah veya bıçak ile saldırma ya da korkutma amaçlı kullanılan her tür fiziksel şiddet. Sözel: Ad takma, alay etme, söylenti yayma, çirkin takılmalar, tehdit etme, sözel kaba saka, hakkında kötü şeyler yazma, incitici notlar bırakma. Duygusal: Gruptan dışlama, ayrımcılık, aşağılama, eşyalarına zarar verme, eşyalarını ya da parasını zorla alma, kasıtlı olarak arkadaşça davranmama. Cinsel: Sarkıntılık, elle taciz, cinsellik içeren sözler söyleme.

Öğrenci Profilleri Depresyon yaşarlar. İntihar düşünceleri vardır. Yalnızlık yaşarlar. Özsaygıları düşüktür. Kaygılıdırlar. Psikiyatrik problemler yaşarlar. Yeme bozuklukları yaşarlar. Diğer çocuklardan daha az popülerdirler. Zamanlarının çoğunu yalnız geçirirler. Sosyal durumları kontrol etmek için çok az fırsat sunan ebeveynlere sahiptirler. Daha az sorumluluk sahibi ve daha az destekleyici ebeveynlere sahiptirler. Acımasız ve kötü ev ortamlarından gelirler. İstismar sorunları yaşarlar. Fiziksel sağlık problemleri (uyku problemleri, altını ıslatma, baş ağrıları, mide ağrıları, yorgunluk gibi) yaşarlar.

Zorbalık yapan çocuklarda düşük benlik saygısı, yüksek kaygı, intihar düşüncesi, düşük empati, yüksek düzeyde depresyon belirlenmiştir. Kurban olarak seçilen çocuklar ise, diğer çocuklara göre benlik saygısı düşük, fiziksel olarak daha güçsüz ve içedönüktürler. Sosyal uyumları zayıftır (ev ödevlerini yapma, kurallara uyma vb. konularda). Okulla bağları zayıftır (okulda iyi ve mutlu olma, okulu ciddiye alma gibi istekleri). Okul devamsızlıkları fazladır.

Alınan Önlemler Yapılan alan araştırmasında şiddeti önleme çalışmalarında da ana amaç risk altındaki ya da risk altında olma olasılığı olan gençlere ulaşmak ve onları koruyucu etmenler adı verilen bazı yeterlik ve becerilerle donanımlı hale getirmek olduğu belirtilmiştir. Suç işleyen çocuk ve ergenler olumsuz yaşam koşullarına sahiptir. Çocuğun veya gencin şiddet davranışı sergileme riskini artıran bu çevresel faktörlerin belirlenmesi, önleme çalışmalarının temelini oluşturmaktadır.

Genelde önleme programları yaşam ya da güvenlik tehdit altına girdiğinde istenmektedir. Bu istekler birçok kurban verildiğinde ya da tehditler nedeniyle potansiyel kurbanlar bulunduğunda daha da belirginleşmektedir. O nedenle risklerin sorunlara yol açmasını beklemek yerine, risk faktörlerini belirleyerek bazı önleme çalışmalarına başlamak akılcı bir yol olarak görülmektedir.

Yardım Modelleri Saldırganlığın önlenmesinde davranışçı kuramın etkili olacağı düşünülmektedir. Ödül-ceza yöntemiyle olumlu davranış görülüp, olumsuz davranış görülmezse ödüllendirilen olumlu davranış istendik hale getirilmelidir. İstenmeyen saldırganlık davranışları sönmektedir. Okul psikolojik danışmanının paylaşmış olduğu bazı etkinliklerin şiddet ve zorbalık ile ilgili önleyici rehberlik kapsamında uygulanabileceği düşünülmektedir.

Yardım Kapsamında Önleyici Etkinlikler 1.Tepkilerimin Farkına Varıyorum: Bu etkinlik 9 sorudan oluşan ve değişik mekânlarda meydana gelen şiddet sahnelerinde öğrencinin gösterebileceği olası üç çeşit tepkiyi sunan bir test içermektedir. Öğrenciler kendilerinin böyle bir durumda ne tür bir tepki vereceğini ya testte sunulan şiddet sahnelerinden birini seçerek ifade edecekler ya da kendi davranışlarının ne şekilde olabileceğini testte verilen boş alana yazarak açıklayacaklardır. Test sorularının cevaplanmasından sonra sınıfta şiddet ve çeşitleri, kişi üzerindeki tesirleri ve nasıl önlenebileceği konusunda tartışılacaktır.  Bu etkinlik ile okuldaki bütün sınıflarda uygulanacağı için okul çapında akran şiddeti konusunda bir farkındalık oluşturulabileceği düşünülmektedir.

2.Şiddetten Arınıyoruz Koridoru: Şiddetten Arınıyoruz Koridoru öğrencilerin okulda karşılaşılması muhtemel her türlü şiddete karşı paylaşımlarını sergiledikleri bir etkinliktir. Toplumsal hayatta sıklıkla karşılaşılabilen şiddetin; bedensel şiddet, sözel şiddet, yüz mimikleri ve imalarla yapılan duygusal şiddet ve kişi hakkında dedikodu çıkarma ve toplumdan soyutlama gibi görünümleri bulunmaktadır.   Bu etkinlik ile okulda şiddetin her seviye ve türüne karşı bir farkındalık oluşturulabileceği düşünülmektedir.

3.Barıştırıyorum: Barıştırıyorum etkinliği, okul toplumu üyelerinin arabuluculuk konusunda temel adımları kavramalarını sağlamayı amaçlayan bir etkinliktir. Bu adımlar Marshall Rosenberg'in geliştirdiği "Şiddetsiz İletişim" tekniğinden yararlanılarak oluşturulmuştur. Problem yaşayan iki tarafın bu olay sonrası tekrar sağlıklı bir şekilde iletişim kurmaları genellikle mümkün değildir. Genelde iki tarafın aralarını düzeltme işi, arabuluculuk rolünü üstlenebilecek üçüncü bir kişi tarafından sağlanır.  Bu etkinlik sayesinde problemin tarafı olan kişilerin duygularına yenik düşmeden bir problemi ele alarak sonuçlandırabileceği düşünülmektedir.

4.Algıdaki Şiddet: Öğrencilerin çevrelerinde yaşadıkları olayların şiddet olup olmadığını ve hangi şiddet türüne girdiği konusunda bazı faaliyetlerden oluşan etkinliktir.  Bu etkinliğin öğrencilerde farkındalık yaratma önemli olduğu düşünülmektedir.  5.Arkadaşımın Değerini Fark Ediyorum: Bu etkinlik sınıf içerisindeki her bir öğrencinin olumlu yanlarının tahtada listelendiği ve sonrasında öğrencilerin birbirlerinin olumlu yanlarından bahsettiği bir etkinliktir.  Öğrencilerin şiddet uygulayan yada maruz kalan öğrencilerin olumlu taraflarını görmelerini sağlamada önemli bir etkinliktir.

 6.Barış İçin; Çatışma Değil, Çalışma: bu etkinlik öğrencilerin birinci elden çevrelerinde gördükleri çatışma durumlarını keşfettikleri, bu durumları arkadaşlarıyla paylaştıkları, çözüm önerileri ürettikleri ve bu fikirlerinin bir kısmını uygulamaya dönüştürdükleri öğrenci merkezli bir etkinliktir. Bu çerçevede okuldaki bütün öğrencilerin ve öğretmenlerin katılımıyla öğrencilerin yaşam çevrelerinde gözlemledikleri çatışma durumlarını videolar, fotoğraflar, gazete küpürleri aracılığı ile belirledikleri, sergiledikleri, münazaralarla tartıştıkları, sportif faaliyetler ve çeşitli yarışmalarla uygulamaya koydukları çözüm önerileri ürettikleri bir dizi etkinlikten oluşmaktadır.  Bu etkinlik ile öğrencilerin okullarında ve yakın çevrelerinde şiddet ile ilgili farkındalık oluşturmalarına yardımcı olacağı düşünülmektedir.

7.Çatışmalarımız: Bu etkinlik, her hafta bir ders saatinde sınıftaki çatışmaların dillendirildiği ve değerlendirilmesinin yapıldığı bir etkinliktir.  Sınıftaki şiddet ve zorbalığa maruz kalan öğrencilerin tespitinde önemli bir çalışmadır.  8.Şiddete Hayır: Bu etkinlik, ailelerle işbirliği içinde çalışılarak öğrenci ve ailelerin beraberce şiddet hakkında toplantılar yapıp bu konuda tespitler yapmalarını, çözüm önerileri geliştirmelerini ve bu önerileri okula sunmalarını ve uygulanması için gayret göstermelerini sağlayan bir etkinliktir.  Bu etkinlik ile ailelerinde konuyla yakından ilgilenmelerini sağlama ve öğrencilere rol model olma konusunda fırsat sağladığı düşünülmektedir.

Yorum ve Değerlendirme Şiddet ve zorbalık davranışları gerçekleştiren bireylerin davranış sebepleri incelenmesi gerekmektedir. Bu davranışın altında yatan sebepler önlenmedikçe istenmeyen davranışın ortadan kaldırılmasının çok zor olacağı düşünülmektedir. Bu tür davranışlar sergileyen çocuklar dayakla cezalandırılmamalıdır. Çocuk sinirliyken tartışılmamalı, sakinleşmesi beklenmelidir. Çocukların bu davranışlarının tedavi edilebilmesi için çocuklarla beraber anne ve babanın da davranış ve tutumları üzerinde çalışılması gerekmektedir. Uzmanlardan yardım alınarak bu tedavi modelleri titizlikle uygulanmalıdır. Çocuğun davranışlarındaki farklılıkların iyi değerlendirilmesi gerektiği düşünülmektedir. 

Kaynakça Yurtal, F., & Cenkseven, F. (2007). İlköğretim okullarında zorbalığın yaygınlığı ve doğası. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(28), 1-13. Erdur-Baker, Ö., & Kavşut, F. (2007). Akran Zorbalığının Yeni Yüzü: Siber Zorbalık. Eurasian Journal of Educational Research (EJER), (27). Akbaba, S., & Eroğlu, Y. (2013). İlköğretim öğrencilerinde siber zorbalık ve mağduriyetin yordayıcıları. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(1). http://acikerisim.kocaeli.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11493/1727/OKULDA.pdf?sequence=1&isAllowed=y Gökler, R. (2009). Okullarda akran zorbalığı. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi,6(2), 511-537. Deveci, H., Karadağ, R., & YILMAZ, F. (2008). İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİNİN ŞİDDET ALGILARI. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 24(24). TERZİ, Ö. G. D. Ş. (2007). Okullarda yaşanan şiddeti önleyici bir yaklaşım: kendini toparlama gücü. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 12(12). GENÇOĞLU, C., KUMCAĞIZ, H., & ERSANLI, K. (2014). Ergenlerin şiddet eğilimine etki eden ailevi faktörler. Electronic Turkish Studies, 9(2), 639-652. http://www.turkishstudies.net/Makaleler/2054501564_35Gen%C3%A7o%C4%9FluCem-vd-sos-639-652.pdf http://www.cijeonline.com/index.php/cije/article/view/9/11 Korkmaz, A. SİBER ZORBALIK: FİZİKSELDEN SANALA YENİ ŞİDDET.