İLETİŞİM TÜRLERİ VE TEKNİKLERİ Prof. Dr. Aynur BÜTÜN AYHAN Sağlık Bilimleri Fakültesi Çocuk Gelişimi Bölümü

bu derste hedeflenen kazanımlar İletişim türlerini ve tekniklerini listeler. İletişim türlerini ve tekniklerini örnek verir. Kişiler arası iletişimin önemini açıklar

İLETİŞİM TÜRLERİ Kitle İletişimi Örgüt İçi İletişim Kişi İçi İletişim Kişiler Arası İletişim

Kitle iletişimi Bir takım bilgilerin/sembollerin, bir takım hedefler tarafından üretilmesi, geniş insan topluluklarına iletilmesi ve bu insanlar tarafından yorumlanması sürecine ‘kitle iletişimi’ adı verilir Kitle iletişiminde kaynak ve hedef birimler karşı karşıya gelmezler.

Kitle iletişiminde iletimin her zaman çift yönlü olması beklenmemektedir. Çünkü tek bir kaynağın büyük kitlelere hitap ettiği, kaynak ve hedefin karşı karşıya gelmediği düşünülürse, iletiye verilecek dönüt ya dolaylı ve gecikmeli olmakta ya da hiç olmamaktadır

Kitle iletişiminin getirdiği bu yaygın etkileşim toplum üzerinde herhangi bir yönde mutlaka bir değişime neden olmakta, sosyal yaşantıyı önemli ölçüde etkilemektedir. Sosyal değerler ve beklentilere bağlı olarak toplumsal yaşamın önemli öğelerinden birini oluşturan sosyal roller de kitle iletişimiyle değişim gösterebilmektedir

Örgüt içi iletişim Örgüt, iş ve işlev bölümü yaparak bir otorite hiyerarşisi içinde, ortak bir amacı gerçekleştirmek için biraraya gelmiş insanların faaliyetlerinin koordinasyonu olarak ifade edilmektedir. Kişinin üyesi olduğu örgütte kurduğu iletişim o örgütün oluşturduğu kültür paralelinde gelişmekte ve yönlenmektedir. Her örgütün kendine göre geliştirdiği bir iletişim dili ve örgüt içinde kişilere yüklediği bir takım roller ve görevler vardır

Toplum içinde bireyler belirli örgütler içinde yer alırlar Toplum içinde bireyler belirli örgütler içinde yer alırlar. Bunlar işyeri, okul, aile, fabrika, dernek, vakıf, mahalle, arkadaş grubu, ilçe, il, ülke vb. olabilir. Örgüt içi iletişim bir örgütte görev alan kişilerin, önceden tanımlanmış bir takım rollere girerek, hiyerarşik bir düzen içinde bu rollerin gereğini yerine getirerek iletişime girmesidir

Kişi içi iletişim Kişi içi iletişim bireyin kendisiyle kurduğu iletişim düzeyi olup, mesajların kaynağı da alıcısı da bireyin kendisidir. İletişim bireyin kendi içinde olup bittiği için hataların düzeltilmesi neredeyse olanaksızdır

Bir anlamada ‘vicdan muhasebesi’ olarak da tanımlayabileceğimiz bu iletişim, kişinin kendini tanıması, iletişim becerilerini geliştirmesi açısından son derece gerekli ve önemli bir iletişim biçimidir. Kişi-içi iletişim sürecinde hem kaynak, hem de hedef olan bireyin, olaylar karşısında takındığı düşünsel tavırlar ve yorumlar o olayla ilgili davranışlarını etkilemektedir. Bireyin düşündüğü gibi davrandığı düşünülürse, kişilerarası ilişkilerde iç iletişimin önemli bir rolü olduğu söyleyebilir

Kişiler arası iletişim Kaynağını ve hedefini insanların oluşturduğu iletişimlere ‘kişiler arası iletişim’ adı verilir. Karşılıklı iletişimde bulunan kişiler, bilgi/ sembol üreterek, bunları birbirlerine aktararak ve yorumlayarak iletişim sürdürürler

Kişilerarası iletişim, kişiye benlik algısını, kendisine verdiği değeri, kendine olan saygısını ve güvenini ölçme olanağı verdiği için, kişinin yaşamının önemli gereksinimlerinden biri olma özelliğini taşımaktadır. Kişilerarası iletişimle ilişkiler geliştirilmekte, toplumsal yaşam sürdürülmekte, öğrenme gerçekleşmekte, ortak bilgilerin paylaşımı sağlanmaktadır

Toplumda önemli bir rolü bulunan kişiler arası iletişimin tanımlanabilmesi için bazı ölçütlerin olması gerekmektedir: Kişiler arası iletişime katılanlar, belli bir yakınlık içinde yüz yüze olmalıdır; Katılımcılar arasında tek yönlü değil, karşılıklı mesaj alışverişi olmalıdır

Söz konusu mesajlar sözlü (verbal) ve sözsüz (non- verbal) nitelikte olmalıdır; bu iki tür mesaj dışındaki mesajların kullanıldığı iletişimler, örneğin yazışmalar, kişiler arası iletişim sayılmaz Kişiler arası iletişim genelde sözlü ve sözsüz iletişim olarak iki gruba ayrılmaktadır

SÖZLÜ İLETİŞİM Sözlü iletişim genellikle ağzımızdan çıkan sembollerle ifade edilebilecek mesajların başkaları tarafından çözümlenerek anlaşılması ile gerçekleşir. Sözlü iletişimde vokal sistemimiz (ses telleri, dil,dişler vb.) ‘gönderici’ olarak görev yapar

Konuşma dili sözlü iletişimin temel öğesidir Konuşma dili sözlü iletişimin temel öğesidir. Konuşurken, dinlerken, düşünürken, görsel iletileri anlamlandırırken, birey kendi ana dilini veya herhangi bir dili kullanır Sözlü iletişimin en önemli öğesi olan konuşmanın etkililiği bir çok konuşma öğesinin bir arada kullanılmasıyla artırılabilir. Bunlar; dil, ses ve sesin kendi içindeki kullanım öğeleri olarak ele alınabilir.

Sözlü iletişimde dilin etkisi çok fazladır Sözlü iletişimde dilin etkisi çok fazladır. Kelimelerin telaffuzu, noktalama işaretlerinin ifade edilmesi, çok hızlı konuşmaktan dolayı kelimelerdeki bazı harflerin yutulması, çok yavaş konuşma, olumlu-olumsuz cümlelerin, kurallı - kuralsız cümlelerin kullanılması iletişimi etkiler

SÖZSÜZ İLETİŞİM Sözsüz iletişimde, konuşma ya da yazı olmaksızın insanlar birbirlerine bir takım mesajlar iletirler. Bu iletişim şeklinde insanların ne söyledikleri değil, ne yaptıkları ön plana çıkar Yapılan her türlü hareket ve davranış sözlerin aynasıdır.

Yüz ifadeleri, el ve kol hareketleri, bedenin duruş tarzı, sesin tonu gibi sözsüz mesajlarla da iletişim kurulmaktadır. Kişilerarası iletişimde hem sözlü, hem de sözsüz mesajlar aynı anda kullanılır İnsanların iletişim kurarken kullandıkları jest ve mimikler, tonlamalar ve duraksamalar ya da bir davranışın varlığı kadar yokluğu da (örneğin susmak) iletilen mesajları anlamlandırmaktadır

KAYNAKLAR Baltaş, Z. ve Baltaş, A. 1992. Bedenin Dili. Remzi Kitabevi. İstanbul. Cüceloğlu, D. 1987. İnsan İnsana. As Matbaacılık. İstanbul. Cüceloğlu, D. 1997. Yeniden İnsan İnsana. Remzi Kitabevi. İstanbul Cüceloğlu, D. 2006. Başarıya götüren aile. Remzi kitapevi, 143 ., İstanbul. Dökmen, Ü. 1998. İletişim Çatışmaları ve Empati. Sistem Yayıncılık. İstanbul. Ergin, A. ve Birol, C. 2000. Eğitimde İletişim. Anı Yayıncılık. Ankara. Köknel, Ö. 1997. İnsanlararası İlişkiler. Altın Kitaplar Yayınevi. İstanbul. Taşer, S. 1995. Konuşma Eğitimi. Papirus Yayınevi. İstanbul