ÖZEL YETENEKLİ ÇOCUĞU ANLAMAK

Özel Yetenek Kavramı; genel zihinsel yetenek, özel akademik yetenek, dil, matematik, fen bilimleri, sosyal bilimleri, liderlik, yaratıcılık, görsel ve işitsel sanatlar ile psiko-motor becerileri kapsamaktadır.

Özel Yetenekli Çocuk Kimdir? Aynı yaş, deneyim ve çevre şartlarına sahip akranlarına göre, üstün performans gösteren veya yüksek düzeyde başarı elde eden; yeteneklerini geliştirmek için özel eğitim ve faaliyetlere ihtiyaç duyan çocuklardır.

Bu çocuklar entelektüel, yaratıcı ve olağanüstü bir liderlik kapasitesine sahip oldukları için sanatsal ve özel akademik alanlarda yüksek performans sergiler. Bu özellikteki bireyler, genellikle okul tarafından sağlanmayan eğitim hizmeti ve faaliyetlerine ihtiyaç duyarlar.

Özel yetenekli çocuklar tüm kültürel gruplarda, tüm ekonomik tabakalar arasında bulunabilmektedir.

Ülkemizde 2012 TÜİK Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi verilerine göre 5-14 yaş aralığında 12.686.751 öğrenci bulunmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, bu öğrencilerin % 2’sinin (yaklaşık 250.000) özel yetenekli olduğu kabul edilmektedir.

Özel Yetenekli Birey YETENEK YARATICILIK ÖZEL YETENEK MOTİVASYON

Özel Yetenek Yüksek düzeyde soyut düşünebilme Sözel ve sayısal mantık yürütme Uzamsal ilişkiler, bellek ve sözcük akıcılığı Yeni durumlara uyum gösterme ve yön verme Bilgilerin hızlı, sağlıklı ve seçici olarak hatırlanması Genel yeteneklerin çeşitli birleşimlerini sanat, liderlik, yönetim gibi performans alanlarına uygulayabilme kapasitesi

Yaratıcılık Düşüncelerin akıcı, esnek ve özgün olması Deneyime açık olma Başkalarının düşünce ve ürünlerindeki yeniliğe ve değişikliğe karşı alıcı olma

Motivasyon Belirli bir problem veya çalışma alanına karşı yüksek düzeyde ilgi, heves, hayranlık, bağlılık duyma kapasitesi, Azimli, sabırlı, kararlı olma, çok çalışabilme ve kendini belirli bir işe adayabilme kapasitesi, Önemli bir işin üstesinden gelebileceğine ilişkin özgüvene ve başarma güdüsüne sahip olma

Özel yetenekli çocukların keşfedilmesinde belirlenen zeka testleri ve bireysel değerlendirmeler kadar, öğretmen gözlemi, veli görüşleri de oldukça önemlidir. Özel yetenekli çocukları keşfetmenin ana prensibi, onları devamlı gözlemlemenizden ibarettir.

özel yeteneklİ Çocuğun Özellİklerİ Fiziksel Özellikleri Gelişimin tüm alanlarında yaşıtlarının ilerisindedirler. Bebeklikte olağanüstü hareketlilik gösterirler. Erken yürür, erken konuşur, okumayı erken yaşta öğrenirler. Aşırı duyarlı sinir sistemine sahiptirler. Duyu organları keskindir. Bebeklerde bu aşırı duyusal uyarılabilirlik, battaniyelerini üstlerinden atma, altlarının ıslanmasından rahatsız olma, gürültüye yoğun tepki gösterme ve tat alma duyularında aşırı duyarlılık şeklinde ifade bulabilir. Olgunlaşma daha hızlı gerçekleşir. Kuvvetlidirler ve koordinasyon gerektiren faaliyetlerde tepkileri daha hızlıdır. Çok iyi duyabilirler.

özel yeteneklİ Çocuğun Özellİklerİ Sosyal Gelişim Özellikleri Kendilerinden büyük çocuklarla karmaşık oyun oynama eğilimindedirler. Arkadaşlar arasında popülerdirler. Anne baba yada bakıcıyı erken tanıma ve gülme becerisi gösterirler. Karşısındakilerin düşüncelerini, duygularını ve isteklerini kestirebilme yeteneğine sahiptirler. Yeni ve değişik durumlara kolay ve çabuk uyum sağlarlar. Genellikle lider olma eğilimindedirler. Hem liderlik için arzulanan kişilik özelliklerine hem de geniş ilgi alanına sahip olmaları liderlik potansiyellerini daha da arttırır.

özel yeteneklİ Çocuğun Özellİklerİ Sosyal Gelişim Özellikleri Espri yetenekleri gelişmiştir. Okula karşı isteklidirler ve ders dışı etkinliklere katılmaktan zevk duyarlar. Grubun ilerisindedirler; yetişkinlerle iletişime girmeyi tercih ederler. Başkalarıyla kolayca işbirliği yaparlar. Sorumluluk duyguları gelişmiştir. Sorumluluk almayı çok ister ve bunu yerine getirmekten hoşlanırlar.

özel yeteneklİ Çocuğun Özellİklerİ Kişilik Özellikleri Bağımsız olma özellikleri gösterirler. Bu özellikleri öğrenme etkinliklerinde de görülür. Yüksek amaç ve ideallere sahiptirler. İçten denetimlidirler. Hayal güçlerinin fazla gelişmesi sonucunda, bazıları hayali arkadaşlar oluşturabilir. Yok olma tehlikesinde olan türler, enerji kaynaklarının azalması , kirliliğin artması gibi dünya sorunlarına aşırı duyarlı davranabilirler. Mükemmeliyetçidirler. Özgüvenleri yüksektir. Meseleleri sorgular, net bir şekilde düşünür, ilişkileri fark eder ve anlamlar idrak ederler. Azimli ve sebatlıdırlar.

özel yeteneklİ Çocuğun Özellİklerİ Zihinsel Özellikleri Kolayca ezberleme ve ezberlediklerini de uzun süre belleklerinde koruyabilme özelliğine sahiptirler. Kendi başlarına okumayı öğrenirler. Sayılara erkenden ilgi duyma ve matematiksel akıl yürütme başarısı yüksektir. Hafızaları güçlü olduğu için önemli detay,kavram ve prensipleri unutmazlar. Okuduğunu anlama başarısı yüksektir. Sebep sonuç ilişkisine ilgi duyarlar. Gözlemleme güçleri fazladır. Esnek ve sıradışı düşünürler.

özel yeteneklİ Çocuğun Özellİklerİ Zihinsel Özellikleri Hayalleri güçlüdür. Sanat dallarında orijinal eserler verirler. Sürekli soru sorar, meraklıdırlar. Bir alanda öğrendiği konu ile bir başka alanda öğrendiği konu arasında akla yatkın ilişkiler kurabilirler. Kelime dağarcıkları zengindir. Akıcı bir konuşmaları vardır. Bildiklerini, düşündüklerini yaşıtlarından daha iyi ifade edebilirler.

SINIF ORTAMINDA özel yetenekLİ ÇOCUK Bu çocukların büyük bir çoğunluğu yüksek enerjiye sahip kimselerdir. Bunlar yerlerinde duramaz, sürekli yenilik, hareket isterler. Bilgi, ilgi ve becerileri düzeyinde ihtiyaçları karşılanmazsa çabuk sıkılır ve sınıfta huzursuz, yerinde duramayan bir duruma gelirler. Herhangi bir konu işlenirken yanılgıyı bulmak, eleştiri, itiraz gibi tepkiler vermeleri olağandır.

SINIF ORTAMINDA özel yetenekLİ ÇOCUK Konuşmayı severler. Gerek ders dışında küme tartışmalarında, gerekse ders esnasında sınıfın yönetimini ve konuşma düzenini sağlamak oldukça zordur. Bazı durumlarda yaptıkları tepkiler “garip, anormal” görünebilir. Rutin ödevlerden ve görevlerden çabuk sıkılır, çoğu zaman da görevi tamamlamaz. Öte yandan görevin başından fırlayarak kalkıp sınıf içinde sağa sola dolaşarak başka meşguliyet arayabilir.

SINIF ORTAMINDA özel yetenekLİ ÇOCUK Bazen bir proje üzerinde gereksiz yere uzun süre çalışır, ayrıntılarda boğularak projeyi zamanında yetiştiremez. Sınıf arkadaşlarının yaşının çok üstünde ki sözcükleri kullanması sonucu ne dediğini arkadaşları anlayamayabilir. Çok konuştuğu için diğer arkadaşlarına konuşma fırsatı tanımaz. Bunun sonucu olarak diğer çocuklar, üstün zekalı çocuğu “kendini beğenmiş” olarak adlandırarak dışlamaya başlar ve yalnızlığa itilir.

SINIF ORTAMINDA özel yetenekLİ ÇOCUK Öğretmenin anlattığı biçimde değil, kendine has biçimde problemleri çözer. Bu çocuklar, genellikle kendilerini yaşıtlarıyla aynı seviyede görmezler. Bir kısmı tecrit edilmişlik veya bir köşeye itilmişlik hissine kapılırlar.

P R A K A L Ö Z L E Oldukça meraklıdır Sorunun ayrıntılarını tartışır Sorular sorar Hem zihinsel hem fiziksel olarak katılır. Varsayımlar ortaya atar Keskin gözlem yapar Projeler oluşturur Alışılmamış tuhaf fikirleri vardır Öğrenmeden hoşlanır İsabetli tahminlerde bulunur Çok fazla özeleştiri yapar. Verilenleri zaten bilmektedir Büyük yaştakileri ve yetişkinleri arkadaş olarak seçer Bilgiyi değiştirip uygular İlgilidir Sorulara cevap verir Yanıtları bilir Dikkatini yoğunlaştırır. Anlamı kavrar Uyanıktır Verilen işi tamamlar İyi fikirleri vardır Okuldan hoşlanır Güçlü belleği vardır. Öğrendiği kadarıyla mutlu olur Düşünceleri anlar Kolaylıkla öğrenir Belli bir sırayla öğrenmekten hoşlanır Yaşıtlarıyla olmaktan hoşlanır Bilgiyi özümser.

Neden Özel Eğitim?

Geçmiş yüzyıllarda, bütün çocuklara sanki aynı bireyin farklı örnekleriymiş gibi davranılması, eğitim alanında yapılan en büyük hata oldu. Bu düşüncenin doğal bir sonucu olarak da, hepsine aynı konuları aynı yöntemle öğretmek geçerli bir yol sanıldı. Howard GARDNER

Eğitimde fırsat eşitliği, anayasal bir hak olarak, bireylerin ihtiyaç duydukları eğitime erişmeleri anlamına gelmektedir. Özellikle ilköğretim ve bir dereceye kadar ortaöğretim programları öncelikle çoğunluğun bulunduğu orta ve orta çevresinde yetenekleri bulunan çocukların gereksinmelerine göre düzenlenmiştir. Bu durum özel yetenekli çocukların yeteneklerinin açığa çıkmasına ve geliştirilmesine engel olmaktadır.

Dinlediğiniz için teşekkürler