KEKİK BİTKİSİNDE ZARARLI ORTHOPTERA TÜRÜ Fatma IŞIK1, Seher TANYOLAÇ1 Zirai Mücadele Araştırma İstasyonu Müdürlüğü, Bornova/İzmir Fatma.isik@yahoo.com.tr ÖZET Çalışma 2013 yılında Denizli ili, Bekilli, Merkez (Gözler) Buldan (Çamköy), Çal (Kabalar), Güney (Aydoğdu, Eziler ve Adıgüzel) ilçelerinde yürütülmüştür. Survey alanları; İş gücü ve üretim alanlarının birbirine uzaklığı, topoğafik yapılarındaki farklılıklar göz önünde bulundurularak farklı yöneylerdeki ilçelerde, ilçelerin üretim alanları da göz önüne alınarak en az 3 farklı yönde tesadüfi olarak seçilmiştir. Göz ile inceleme ve atrap örnekleme yöntemleri kullanılmıştır. Survey alanlarında 100 atrap sallanmış ve en az 25 bitki göz ile kontrol edilmiştir. Örneklemeler sonucunda, İzmir kekiği ( Origanum onites ) türünde yoğun zarara neden olan Poecilimon spp. (Orthoptera, Tettigonidae) yeşil çekirgeler bitkinin tüm gelişme dönemi boyunca görüldüğü ve bitki yapraklarını yemek suretiyle delikler açarak zarar verdiği tespit edilmiştir. GİRİŞ Türkiye’de üretimi yapılan tıbbi ve aromatik bitkiler arasında kekik (Origanum spp.), ilk sırada yer almaktadır. Origanum cinsine bağlı türlerin kültürünün yapılması sonucu Türkiye’de üretilen kekik miktarı yıllar itibariyle artarak ihracatımızda önemli bir paya sahip olmuştur. Hızla artan kekik plantasyonlarında, üretim sürecinde görülen zararlılar ile ilgili çalışmalar sınırlı sayıdadır. Bu çalışmalarda sadece kekik alanlarında görülen zararlılar saptanmıştır. Ancak önemli zararlı türün popülasyon değişimine yönelik bilgiye rastlanmamıştır. MATERYAL ve METOT Çalışmanın ana materyalini Denizli (Çal, Merkez, Güney, Bekilli ve Buldan) ilinin kekik alanlarında bulunan zararlı böcek türü ve değişik biyo-kültür kekiği türleri (Origanum spp. L. ) oluşturmaktadır. Bu survey 2013 yılında Denizli ilinde gerçekleştirilmiştir. İncelenecek alan iş gücü ve üretim alanlarının birbirine uzaklığı, arazilerin topoğrafik yapısındaki farklılıklar göz önünde bulundurularak 1500 dekardan büyük ekim alanlarına sahip farklı yöneylerdeki ilçelerde, ilçenin üretim alanları da göz önüne alınarak en az 3 farklı yönde tesadüfi olarak belirlenen tarlaların en az 5 da. büyüklüğün de olmasına dikkat edilerek zararlı böcek türü için örneklemeler yapılmıştır (Bora ve Karaca, 1970). -Zararlı böcek türü yoğunluğunun belirlenmesinde kullanılan yöntemler -Gözle inceleme Yöntemi: Zararlı böcek türlerin belirlenmesi amacıyla örnekleme yapılacak her tarlaya köşegenler doğrultusunda girilerek en az 25 bitki kontrol edilmiş ve bitkilerin üzerinde bulunan ergin bireyleri kaydedilmiştir. -Atrap Yöntemi: Kekik alanlarında bulunan zararlı böcek türlerin bulunduğu alanı temsil edebilmek amacıyla tarlaya köşegenler doğrultusunda girilerek, her adımda bir atrap sallanarak, 10 adımdaki 10 atrap 1 örnek kabul edilmiştir. Bu şekilde toplam 100 atrap sallanmıştır. Toplanan örnekler öldürme şişeleri içinde laboratuara getirilerek sayım işlemleri yapılmış ve teşhise gönderilmiştir. BULGULAR ve TARTIŞMA Denizli ilinin ilçelerinde survey çalışmaları sonucunda Orthoptera takımına bağlı Tettigonidae familyasından Poecilimon spp. türü yeşilçekirgelerin kekik bitkisi üzerinde beslendiği belirlenmiştir. Poecilimon spp. kekik bitkisinin tüm gelişme dönemi boyunca (Nisan-Ağustos) saptanmıştır. Zararlıya ilk kez 25 Nisan 2013 tarihinde en yoğun sırasıyla Güney, Merkez ve Çal ilçelerinde rastlanmıştır. 10 Mayıs 2013 tarihinde en yoğun Buldan ilçesinde 25 Mayıs 2013 tarihinde ise Güney ilçesinde saptanmıştır. 09 Haziran ve 24 Haziran 2013 tarihlerinde ise en yoğun Merkez ilçede görülmüştür. Zararlının, bitki yapraklarını yemek suretiyle delikler açarak zarar verdiği tespit edilmiştir (Anonymous, 2008). 3 Temmuz 2013 tarihinde kekik hasadının başlamasıyla zararlı yoğunluğu da azalmıştır. Poecilimon spp.’ nin teşhisi Prof. Dr. Battal ÇIPLAK (Akdeniz Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Antalya) tarafından yapılmıştır.   Kaynaklar Anonymous, (2008). T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü, Zirai Mücadele Teknik Talimatları, Cilt 6. Bora,T., Karaca İ., (1970). Kültür Bitkilerinde Hastalığın ve Zararın Ölçülmesi, Ege Üni. Ziraat Fak. Ders Kitabı, No:167, Ege Üniversitesi Matbaası, Bornova, Sayfa:8. Tazegül, E., Önder, F., (2012). İzmir İlinde Bulunan Tettigonidae (Orthoptera) Familyası Türleri Üzerinde Sistematik Araştırmalar. Türk. Entomol. Bült., 2 (2): 109-123. Özbek, H., Aslan, İ., (1996). Uzundere (Erzurum)' nin Bazı Köylerinde Salgın Yapan Çekirge Türü Poecilimon iricuspis Miram (Or thoptera, Tettigonlidae) Üzerinde Bir Araştırma. Turkiye Erıtomoloji Kongresı, Ankara.