Afet ve Krize müdehale konusunda psikolojik danışman yeterlikleri ve ihtiyaçları Prof. Dr. Özgür Erdur- Baker, Arş. Gör. Mehmet Ali Padır, Arş. Gör. Dilara Özel ODTÜ, Ankara Doç. Dr. Aslı Bugay ODTÜ, Kuzey Kıbrıs Kampusu

Problem Durumu 1. Yas ve Kayıp- TUİK tarafından hazırlanan rapora göre 2012 yılında 18 yaş altı intihar eden (ölümle sonuçlanan) çocuk oranı genel intihar oranının %10.2’sini oluşturmaktadır 2. Savaş ve Göç

Problem Durumu 3. Doğal Afetler- Depremden dolayı her yıl yaklaşık 1000 kişi hayatını kaybetmektedir 4. Madde Bağımılıkları 5. Cinsel ve/ veya Fiziksel İstismar- Kadınları %10 ile %60 lık oranı yaşam boyu en az bir kez fiziksel saldırıya mağruz kalmaktadır

Problem Durumu Alınan eğitimin yetersiz kalması Okul yönetiminin beklentisi Yetersizlik hissinin belirmesi ve tükenmişlik

Psikolojik Danışmanların Afet ve Kriz Durumlarındaki Önemleri Afet öncesi ve sonrasında en fazla insana, özellikle risk grubundaki çocuklara ulaşmanın en kısa ve hızlı yolunun okul olması Okuldaki ‘çok disiplinli’ ekip içerisinde psikolojik danışmanların önleme, planlama, müdahale ve iyileşme aşamasında önemli katkılar sağlaması Bireysel ve toplumsal dayanıklılığın arttırılmasında psikolojik danışmanların becerilerini kullanabilmesi

Araştırmanın Amacı Psikolojik danışmanların bilgi ve beceri konusunda kendilerini ne kadar yeterli hissettiklerini belirlemek Psikolojik danışmanların ne tür bilgi ve beceriye ihtiyaç duyduklarını belirlemek İlgili iyileştirme ve önleme programlarının geliştirilmesine yardımcı olmak

Maddelerin belirlenmesi Yöntem Alan yazını ve Döküman İncelemesi 7 Alan Uzmanı Akademisyen ve 20 Psikolojik Danışman Görüşü Madde Havuzu 25 Psikolojik Danışmana Uygulama Geri Bildirimlerin Değerlendirilmesi Maddelerin belirlenmesi Maddelerde Düzeltme Bazı Maddelerin Çıkartılması 36 Anket Maddesi

Uygulama ve Katılımcılar Türkiye’nin farklı coğrafi bölgelerinden 241 psikolojik danışmanın 62’si erkek, 179’u kadındır. Mesleki deneyimleri 1-33 yıl arasında değişmektedir 210 katılımcı bir eğitim kurumunda rehber öğretmen veya psikolojik danışman olarak çalışmakta, 30 katılımcı klinik psikolog, terapist ve psikolojik danışma ve rehberlik alanında akademisyen olarak çalışmaktadır.

Bulgular Afete müdehale çalışmasında yer alma durumu;

Bulgular: Son 5 yıl içinde Müdahale Edilen Durumlar Durum F % Öğrenciden öğrenciye fiziksel saldırı 72 61.5 Ailede şiddet (cinsel, fiziksel vb.) 59 50.4 Siber ortamda zorbalık ve taciz 34 29.1 Ani ölüm 26 22.4 Madde bağımlılığı (Bonzai vb.) 24 20.5 İntihar girişimi 23 19.7 Cinsel saldırı veya tecavüz Okul personelinden öğrenciye saldırı 21 17.9 Bir öğrencinin ciddi şekilde yaralanması 16 13.7 İntihar (tamamlanmış) 8 6.8 Terör saldırısı Doğal afet (deprem, su baskını, vb.) Veliden okul personeline fiziksel saldırı 7 6 Öğrenciden okul personeline fiziksel saldırı 5.1 Kaçırılma olayı 3 2.6 Teknolojik kaza Okulda silahlı saldırı 2 1.7 Yangın/Kundaklama Bina çökmesi 1 0.9 Öldürme/cinayet

Bulgular SORU: Psiko-sosyal müdahaleler konusunda psikolojik danışmanlara yönelik eğitim verilmesine ihtiyaç olduğunu düşünüyor musunuz?’ EVET: % 99

Bulgular: En çok ihtiyaç duyulan ilk beş bilgi ve beceri Ailelerle nasıl çalışılacağının bilinmesi (M=4,59) Okuldaki diğer öğretmen ve yöneticilerle nasıl çalışılacağının bilinmesi (M=4,56) Okul psikolojik danışmanlarının yas sürecindeki aile ile çalışırken dikkat edilmesi gerekenlerin bilinmesi (M=4,52) Çoçuk ve ergenlerin travmatik tepkilerinin gelişimsel dönemlere göre farklılıklarının bilinmesi (M=4,49) Afetlerde risk ve koruyucu faktörlerin bilinmesi (M=4,48)

Bulgular: En az ihtiyaç duyulan ilk beş bilgi ve beceri Afet, travma, kriz sonrası yardım edenlerin özbakım becerilerinin bilinmesi Yardım edenlerde travma sonrası stres tepkilerinin bilinmesi Afetzedelere kazandırılması hedeflenen temel becerilerin bilinmesi Afet öncesinde, sırasında ve sonrasında engelli bireylerin ihtiyaçlarının bilinmesi Afetlerde engelli bireylere yönelik psiko- sosyal destek hizmetlerinde dikkat edilmesi gerekenler

Sonuç ve Öneriler %99’luk evet ccevabı bu alanda eğitime ne kadar ihtiyaç duyulduğunu açıkça göstermektedir. Bu çalışmada psikolojik danışmanların birçok alanda ek bilgi edinmeye gereksinim duydukları, bilgi ve beceri eksikliklerini gidermeye, var olan becerilerini daha da geliştirmeye ihtiyaç duydukları belirlenmiştir.

Sonuç ve Öneriler Okul psikolojik danışmanları için bir an önce eğitim modülleri geliştirilerek psikolojik danışmanlar güçlendirilmelidir. İhtiyaç duyulan müdahale modelleri geliştirilmeli ve gerekli materyaller geliştirilerek psikolojik danışmanların kullanımına sunulmalıdır.

Psikolojik Danışmanların Müdahalelerdeki Önemi Psikolojik danışmanların travma konusundaki araştırmalardan haberdar olmaları ve en iyi müdahale uygulamalarını bütünleştirebilmeleri Kendi hayatlarında kişisel dayanıklılıklarını ve özbakım becerilerini geliştirmeleri Toplum ve toplumun bir parçası olan okul temelli önleme çalışmalarında, psikolojik danışmanların önemli sorumlulularının olması Okul ve çevresini en iyi tanıyan psikolojik danışmanların afetten sonraki müdahalelerde önemli bir rolünün olması

erdur@metu.edu.tr abugay@metu.edu.tr Teşekkürler erdur@metu.edu.tr abugay@metu.edu.tr