ünİte 5 İŞLETMENİN KURULUŞU

İŞLETMENİN KURULUŞU İşletme kurma fikriyle birlikte başlayıp, işletmenin kesin olarak kuruluşunun tamamlanmasına kadar sürdürülen çalışma ve araştırmalara ‘işletmelerin kuruluş çalışmaları’ denmektedir.

İŞLETMENİN KURULUŞU İŞLETME KURMA FİKRİ: Kar elde etme ve kazanç sağlama amacıyla kişi ve kuruluşlar çeşitli alanlarla ilgilenip, yatırım yapabilirler. Kurulmak istenen işletme, Küçük veya büyük kapasiteli bir işletme olabilir, Tek kişiye veya çok ortağa ait bir işletme niteliğinde de ortaya çıkabilir. Çok değişik alan ve konulara yönelik mal ve hizmet üretmek amaçlı kurulabilir.

İŞLETMENİN KURULUŞU İşletmenin Kuruluş Nedenleri: Miras Bağımsız İş Yapma İsteği Kazanç Sağlama İsteği Toplumsal İtibar Sağlamak Başka Fırsatların Yokluğu Bir Düşünceyi ve Misyonu Gerçekleştirme İsteği

İŞLETMENİN KURULUŞU İşletme kurma fikri tatmin edilmeyen bir istek, ihtiyaç ya da kimsenin görmediği bir fırsattan yola çıkarak oluşturulur. Bu anlamda işletme fikri bir tür girişimciliktir. Girişimcilik beş ayrı şekilde ortaya çıkabilir: Yeni bir ürün veya hizmet sunmak Yeni bir üretim yöntemi bulmak Yeni Pazar açmak Yeni arz kaynakları bulmak Yeni organize biçimleri tasarlamak.

İŞLETMENİN KURULUŞU İşletmeciliğin İlkeleri: Herhangi bir mal veya hizmet üretmek için yatırım yapan kişi neyi, nasıl ve kaça üreteceğini belirlemek adına işletmenin kuruluş yeri hakkında çalışmalar yapmak zorundadır. Dört etkenlik ölçüsünü göz önünde bulundurmak zorundadır: Üretkenlik a. Verimlilik b. Etkinlik Kârlılık Ekonomiklik İtibar

İŞLETMENİN KURULUŞU İŞLETMENİN KURULUŞ ANALİZİ VE PLANLAMA ÇALIŞMALARI: Bir işletmenin kurulması, ekonomik, teknik ve hukuki yönleri olan bir süreçtir. Kesin bir yatırım kararı almadan önce girişimcinin, yapmayı düşündüğü üretim ve yatırım ile ilgili olarak ekonomik, teknolojik, finansal sorunlar ve kuruluş yeri sorunları bakımından ayrıntılı ve kesin araştırmalara girişmeksizin yeterli bilgileri sistemli ve analizlere elverişli olarak elde etmesine ‘yapılabilirlik araştırması’, bunları bir metin içinde toplamaya ise ‘yapılabilirlik projesi’ denmektedir.

İŞLETMENİN KURULUŞU Proje: başlama ve bitiş zamanları belli olan ve işlerin belirli bir düzen içinde, kim tarafından için, nasıl, nerede ve ne zaman yapılacaklarını gösteren, bir plan türüdür. Yatırım Projesi: işletmenin kuruluş fikrinin benimsenmesi sonucu başlatılan ve kesin kuruluşuna kadar sürdürülen tüm çabaların, başlangıç ve bitiş noktalarının da gösterildiği bir kuruluş planlaması olmaktadır.

İŞLETMENİN KURULUŞU ÖN PROJE: Bir yatırım projesi hazırlanırken, kesin yatırım kararı alabilmek için, girişimcinin, yapacağı yatırıma yönelik bazı ön bilgileri elde etmesine imkan veren çalışmalardan oluşan bölüme ön proje denir. (fizibilite etüdü / ön yapılabilirlik araştırması). EKONOMİK ETÜT: Yatırımın rasyonel olup olmayacağı, ekonomik açıdan incelenir. Talep öngörülmesi ve Pazar araştırması, İşletme kuruluş yerinin saptanması, İşletme kapasitesinin veya büyüklüğünün saptanması, Projenin ekonomik faydalarının ortaya konulması.

İŞLETMENİN KURULUŞU PİYASA ARAŞTIRMASI VE TALEP TAHMİNİ: Pazar araştırması, hedeflenen pazarla ilgili bilgilerin doğru ve sistematik biçimde elde edilmesini, tasnifini, analizini ve yorumunu içeren tarafsız bir çalışmadır. Pazardaki müşteri profili, Tüketicinin ürün ve hizmetten beklenti düzeyi, Müşterinin ödeyebileceği fiyat düzeyi gibi konularda hayati bilgileri elde eder. İşletmelerin rakiplerini ve aracı kuruluşları tanımalarına fırsat verir.

İŞLETMENİN KURULUŞU Ürünle ilgili istatistiki bilgiler, Mal veya hizmetlerin kullanım biçimi ve nitelikleri, Mal veya hizmetlerin piyasadaki mevcut satış fiyatları ve maliyetleri, Mal ve hizmetleri kullanan tüketicilerin tip ve özellikler,, potansiyel tüketici türleri, Mevcut arz durumu, Yurt içi üretim söz konusu ise üretici sayısı ve nitelikleri, ithal ediliyorsa, hangi ülkelerden ve nasıl ithal edilmektedir? Dağıtım kanalının yapısı, Mal veya hizmetlerle rekabet ve tamamlama durumunda olan başlıca mal ve hizmetler, Hükümetin mal ve hizmetlerle ilgili ekonomik ve yasal politikası, Ülkenin genel ekonomik durumu.

İŞLETMENİN KURULUŞU BÜYÜKLÜK VE KAPASİTE SEÇİMİ: Bir yatırım projesinde talep tahmini aşamasından sonra gelen aşama işletmenin kurulacağı kapasitenin belirlenmesidir. Kapasite bir işletmenin elindeki tüm üretim faktörlerini maksimum düzeyde kullanarak yapabileceği üretim miktarıdır.

İŞLETMENİN KURULUŞU Kuruluş Yeri Etmenleri: Ulaşım: Ulaştırma giderleri, ulaştırma araçları ve olanakları kuruluş yeri etmenlerinden en genel olanıdır. Taşıma Giderleri Taşıma Olanakları Ulaştırma Olanakları Hammadde: kimyasal ve fiziksel olarak uygun olmalı, tedarik edilebilir olmalı, fiyatı uygun olmalı ve ulaştırma olanakları bakımından yeterli olmalıdır.

İŞLETMENİN KURULUŞU Pazar: Pazara ürün ulaştırma olanaklarının yetersiz ve maliyetli olduğu durumlarda işletme kuruluş yerinin pazarlara yakın olması gerekir. İnsan Kaynağı: Kuruluş yeri seçilirken, iş gücünün nitelik ve nicelik yönünden yeterli olup olmadığına dikkat edilmelidir. İş gücünün kolay sağlandığı yerlerde kurulmalıdır. İşgücünün miktarı, işgücünün niteliği ve işgücünün maliyeti dikkate alınmalıdır. Enerji Kaynakları: İşletmeler faaliyetleri sırasında kullanacakları enerjinin şekli, bunları elde etme koşul ve imkanları, enerji miktarı ve maliyeti, kuruluş yeri seçiminde etkili olan faktörlerdir.

İŞLETMENİN KURULUŞU İklim Koşulları: Sıcaklık-soğukluk, yağış, nemlilik, rüzgar veya kuraklık gibi doğal unsurlardan oluşan iklim etmeni işletmeleri doğrudan veya dolaylı yoldan etkileyebilmektedir. Kamu Düzenlemeleri: Yöresel vergi ve harçlarda yapılacak indirimler veya belirli bölgelerin kalkınabilmesi açısından sağlanan finansman imkanları, vergi kolaylıkları ve diğer harç ve ödentilerde gösterilecek ayrıcalık ve avantajlı olanaklar ile teşvik tedbirleri çerçevesinde sağlanan ithalat ve ihracat imkanları; kuruluş yerinin seçimlerini etkileyen faktörlerdendir.

İŞLETMENİN KURULUŞU TEKNİK ETÜT: Projenin teknik olarak yapılabilirliğini araştırmak amacıyla yapılan analizdir. Şu araştırmalar yapılmalıdır: Kuruluş ve konumun durumu, Ürün nitelikleri, Üretim ve faaliyet alanları, makine ve teçhizat nitelikleri ve fiziksel yerleşimi, Üretim yönetimi diğer işletme fonksiyonlarına uygunluk araştırmaları ve yerleşim planı, Çalışan sayısı ve niteliklerinin araştırılması, çalışanlara yönelik eğitimler, İş, can ve mal güvenliği açısından güvenlik araştırmaları, Çevre düzenleme, çevre kirliliğini önleme araştırmaları, Lisans, patent ve teknik yardım ihtiyacı ve araştırmalarıdır.

İŞLETMENİN KURULUŞU FİNANSAL ETÜT: İşletme kuruluş ve faaliyetlerini sürdürürken, kuruluş ve sabit sermaye ihtiyacı ile faaliyetleri sırasında gerekli olan işleyiş sermayesi olmak üzere iki tip sermayeye ihtiyaç duyar. Gider kalemleri ve hesapların bazıları şunlardır: Tüm etüt ve proje giderleri, Arsa bedelleri, İnşaat veya kiralama giderleri, Makine ve teçhizat giderleri, Taşıt ve diğer araç giderleri, Genel giderler, Patent ve lisans haklarını satın alma, Teknik bilgi transferi giderleri, Yatırım mallarının yurt dışından getirilmesi için yapılabilecek giderler, Yabancı kaynaklardan finansman giderleri.

İŞLETMENİN KURULUŞU Finansman ihtiyacını karşılayacak kaynaklar üç grupta toplanır: Öz kaynaklar Dış kaynaklar Oto finansman.

İŞLETMENİN KURULUŞU HUKUKSAL ETÜT: Hukuksal etüt yapmanın temel amacı, kurulması planlanan işletmenin hukuki yapısının seçimi, kuruluş ve üretim için gerekli izinlerin alınması, yerine getirilmesi gereken yasal koşulların belirlenmesidir. Ayrıca hukuksal çevrenin analiz edilmesi de gerekir. DEĞERLENDİRME VE YATIRIM KARARLARI: Yapılan tüm araştırmalar olumlu sonuç verdiğinde ortaya bir yatırım projesi çıkar. Hazırlanan birden fazla yatırım projesi; karlılık, geri ödeme süresi, ithalatı ikame ve bu yolla ülkeye döviz sağlama, istihdam yaratma, ulusal gelire katkı, ihracat olanağı sağlama, modern teknolojiyi getirme kriterlerine göre en uygun görüleni seçip uygulamaya konulmalıdır.

İŞLETMENİN KURULUŞU KESİN PROJE: Hazırlanan birden fazla sayıdaki yatırım projesinden en uygun görülüp kabul edilen proje kesin proje olarak kabul edilmelidir. Kesin proje sonucunda, projenin uygulanması aşamasına geçilip geçilmeyeceğine karar verilir., PROJENİN UYGULANMASI: Yatırım projesinin gerçekleştiği aşama olup, gerçek büyüklükteki harcamaların başladığı aşamadır. Projenin uygulanması ile ilgili kesin siparişler verilir ve fiziksel yatırımlar başlar. İŞLETME (ÜRETİME GEÇİŞ) AŞAMASI: Kuruluşunu tamamlayan işletme, tam kapasite ile faaliyete geçmeden önce, üretimin planlandığı gibi gerçekleşip gerçekleşmeyeceğini deneme üretimi ile test etmelidir. İşletmenin deneme üretiminin bitişi ile birlikte kuruluş aşaması tamamlanır ve üretim dönemine başlanmış olur.