Atatürk İlke ve İnkılapları Tarihi Kurtuluş Savaşı’nın Bitişi, Lozan Barış Antlaşması ve Cumhuriyet’in İlanı

Atatürk İlke ve İnkılapları Tarihi ve Modern Türkiye’nin Oluşumu Başkomutanlık meydan savaşının kazanılmasıyla birlikte Türk orduları düşmanı kovalamaya başladı. Mustafa Kemal Paşa muzaffer Türk ordularına «Ordular ilk hedefiniz Akdeniz, İleri» demek suretiyle hızla geri çekilmeye başlayan Yunan ordularının kovalanması emrini verdiler. Nitekim 9 Eylül 1922’de Türk orduları İzmir’e vardılar. (Burası önemli)

Atatürk İlke ve İnkılapları Tarihi ve Modern Türkiye’nin Oluşumu Mudanya Ateşkes Antlaşması’nın maddeleri: Ateşkesin yürürlüğe girmesi ile birlikte Türk-Yunan Savaşı sona erecektir. Mütarekenin geçerlilik kazanmasıyla Trakya’daki Yunan kuvvetlerinin Meriç Nehri’nin soluna çekilmesi istenilecektir. Barış yapılıncaya kadar çıkması muhtemel karışıklıkların önüne geçebilmek amacıyla Karaağaç ile birlikte Meriç’in sağ kıyısında İtilaf Devletleri, saptayacakları yerlerde asker bulundurabileceklerdir. Meriç’in sağında kalan demiryollarında herhangi bir sorun çıkmaması için İtilaf Devletleri temsilcileri ile Ankara Hükümeti’nden ve Yunanlılardan birer temsilcinin katılacağı karma bir komisyon kurulacak ve buraların denetimi bu komisyona bağlı olacaktır. Mütarekenin yürürlüğe girmesi ile Yunan kuvvetleri Doğu Trakya’yı boşaltacaklardır. Yunan askerleri yaklaşık on beş gün içerisinde tüm kuvvet ve teçhizatlarıyla birlikte burayı tahliye edeceklerdir. Jandarma kuvvetleri ile birlikte tün Yunanlı sivil memurlar en kısa sürede çekilecektir. Yerlerine İtilaf Devletleri memurları görev alacak bunlar da bir an önce görevlerini Türk memurlarına devredeceklerdir. Bu maddenin Trakya için uygulanması Yunan askerinin çekilmesinden sonra en fazla otuz gün içinde uygulanacaktır. TBMM hükümeti memurlarıyla birlikte yerel bölgelerde güvenliğin ve asayişin sağlanması amacıyla en fazla sekiz bin olmak üzere jandarma kuvveti bulundurabilecektir.

Atatürk İlke ve İnkılapları Tarihi ve Modern Türkiye’nin Oluşumu Hayli hararetli geçen Lozan Barış görüşmelerinde Türk heyetinin başında İsmet Paşa bulunmaktaydı. İlk önce Lozan’a göre sınırlar nasıldı bir ona bakalım. A-)Trakya sınırı: Karaağaç Türkiye’de kalmak üzere Meriç nehri Yunanistan ile sınır olacaktır. Karaağaç savaş tazminatı olarak alınmıştır. Bulgaristan ile 1915 sınırı esas alınacaktır. Ayrıca Türk, Bulgar ve Yunan sınırlarının her iki tarafı güvenliğin sağlanması amacıyla 30 km. boyunca askerden arındırılacaktır. B-)Adalar: On iki Ada İtalya idaresinde, İmroz, Bozcaada ve Tavşan Adaları Türkiye’de ve diğer Ege adaları da Yunanistan idaresinde kalacaktır. Ancak adalar silahsızlandırılacaktır. C-)Suriye sınırı: 20 Ekim 1921’de imzalanan Ankara Antlaşması’ndaki sınırlar Lozan Antlaşması’nın üçüncü maddesi ile de aynen kabul edilmiştir. D-)Irak sınırı: Lozan Antlaşması’nın 3. maddesine göre Türkiye ile Irak arasındaki sınır dokuz ay içinde Türkiye ve İngiltere arasında yapılacak görüşmelerle karara bağlanacaktır. Belirtilen süre içerisinde iki taraf arasında uzlaşma sağlanamazsa sınır tespiti, Milletler Cemiyet’ine götürülecektir.

Atatürk İlke ve İnkılapları Tarihi ve Modern Türkiye’nin Oluşumu Boğazlar: İşgal altındaki İstanbul ve boğazlar bölgesi XIV. Sayılı ek protokolle Türkiye’ye geri verilecektir. Ancak Lozan Antlaşması’nın 23. maddesi ile boğazlardan geçiş serbestliği ilkesi de kabul edilmiştir. Boğazlar başkanı Türk olan uluslararası bir komisyonun denetiminde olacaktır. Yapılan ek sözleşme ile de savaş ve barış dönemlerinde denizden ve havadan geçiş bazı şartlara bağlanmıştır. Ayrıca boğazların her ikisi de askerden arındırılacaktır.

Atatürk İlke ve İnkılapları Tarihi ve Modern Türkiye’nin Oluşumu Kapitülasyonların tamamı kaldırılmıştır. Müttefiklere tanınan bazı ayrıcalıklar geçici sözleşmelerle düzenlenmiştir. Yabancı Okullar ile Kurumlar: İtilaf Devletleri’nin daha önceden Türkiye’de açtıkları eğitim, hayır ve dini kurumlar, Türkiye Devleti’nin kanunlarına göre hareket etmek şartı ile faaliyetlerini devam ettirebileceklerdi. İstanbul’daki Rum Ortodoks Patrikhanesi de İstanbul’da kalacaktı.

Atatürk İlke ve İnkılapları Tarihi ve Modern Türkiye’nin Oluşumu Azınlıklar: Türkiye sınırları içinde yaşayan azınlıkların her türlü ayrıcalıkları kaldırıldı. Bunun dışında Türk vatandaşı olan azınlıklar Türkiye Cumhuriyeti kanunları önünde eşit sayılacaktı. Ayrıca Lozan Konferansı’nın birinci evresinde Türkiye ile Yunanistan arasında 30 Ocak 1923’te imzalanan sözleşmeye göre İstanbul Rumları ile Batı Trakya Müslümanları hariç, Türkiye ile Yunanistan’da yaşayan Türk ve Rum ahali, karşılıklı olarak değiştirilecekti.

Atatürk İlke ve İnkılapları Tarihi ve Modern Türkiye’nin Oluşumu Borçlar: Osmanlı İmparatorluğu’nun borçları topraklarında kurulan yeni devletler arasında paylaştırılarak ödenecekti. Ayrıca Osmanlı İmparatorluğu’ndan kalan Duyun-ı Umumiye İdaresi kaldırılacak ve borçların ödenmesi Milletler Cemiyeti denetiminde bir komisyon vasıtasıyla yapılacaktı. Savaş Tazminatı: Türkiye Yunanistan’dan savaş tazminatı almayacağını karşılığında Karaağaç’ı alacağını belirtmişti.

Atatürk İlke ve İnkılapları Tarihi ve Modern Türkiye’nin Oluşumu Lozan Barış görüşmeleri sırasında İstanbul hükümeti ve Ankara arasında ikilik çıkarmak isteyen İtilaf Devletleri’nin önüne geçmek için 1 Kasım 1922 tarihinde saltanatın kaldırılması ile Osmanlı İmparatorluğu tarihe karışmıştır. Bu kanun TBMM’den çıkmıştır. Osmanlı İmparatorluğu’nun ebedi olarak ortadan kalkması bu şekilde gerçekleşmiştir. (Burası önemli)