HZ. Muhammed’in Hayatı Performans görevi
Peygamberimizin sağlığı korumak ile ilgili örnek almamız gereken sünnetleri KONU
TIBBI NEBEVİ
Tıbb-ı Nebevi, “Peygamber Tıbbı” anlamını taşıyan iki kelimeden oluşur. Bu başlık altında geçen bilgiler, Peygamberimizin (s.a.v.) uyguladığı ve çevresinde bulunanlara öğrettiği bir dizi tavsiyelerden oluşur. Asırlar önce Peygamber (s.a.v.) Efendimiz tarafından vaz edilmiş bu tavsiyelerin önemi yeni yeni anlaşılmaktadır. O öğütlerin, bilimsel gerçeklerle uyum içinde olması, bu bilgilerin vahiy kaynaklı olmasından kaynaklanır. Kur’an-ı Kerim’de “Peygamber, size ne getirdiyse onu alıp kabul ediniz. Sizlere neyi yasak ettiyse ondan vazgeçiniz” (Haşr Suresi, 7),
Kur’ân-ı Kerim, her biri Batılı ilim adamları tarafından araştırma konusu yapılan tıp, astronomi, jeoloji, botanik gibi çeşitli bilim dallarına temel teşkil edecek bilgiler vermektedir.(1) Özellikle insan sağlığını ilgilendiren tıbbî konular önemli bir yer tutmaktadır.(2) Hz. Peygamber (s.a.v.) tabîb-i kulûb, yani inançsızlıktan ruhları ve dünyaları kararmış insanlara hayat bahşeden, gönül aydınlığı ve ebedî kurtuluş getiren “kalblerin tabibi” olduğu gibi; bedenî hastalıkların şifaya kavuşmasına vesile olacak sözleriyle tıp ilmine de yol Göstermektedir.
SAĞLIĞIN ÖNEMİ
“Sıhhat ve afiyet üzere olmak, yüce Allah’ın kuluna vermiş olduğu en büyük nimetlerden biridir.” (İbn-i Kesir, 4/584) Çünkü sağlıklı olmayan insan istediği gibi hareket edemez. Allah’ın emirlerini gereği gibi yerine getiremez. İnsan bu nimete karşı şükretmeli ve kıymetini bilmelidir.
Peygamberimiz (a.s.m.) sağlığın önemini şöyle vurgular: “Sizlerden her kim vücut bakımından sağlıklı, nefsinden, malından korkusuz ve huzurlu, günlük yiyeceği de yanında olarak sabahlarsa sanki dünyanın bütün nimetleri kendisinde toplanmış gibi olur.” (Tirmizi, Zühal, hadis no: 2346)
“İki nimet vardır ki insanlardan pek çoğu bunların kıymetini bilmeyerek zarar etmiştir. Biri sağlık, diğeri ise boş vakittir.” (Buhâri Rikak 7/170; İbn-i Mâce, Zühd, hadis no: 4170)
“Rabb’inden dünya ve ahirette bağışlanmanı ve sağlıklı olmanı (af ve afiyet) iste.” Peygamberimizi ziyaret eden bir kişi hangi duanın üstün olduğunu sormuştur. Bunun üzerine Peygamberimiz bu hadisi buyurmuştur. Bu hadisle sağlıklı olmada duanın önemine işaret etmekte ve bunu tavsiye etmektedir.
Tıbb-ı Nebevî’nin Kapsamı
Hz. Peygamber (s.a.v.)’in tıbba dair hadisleri, tıbbî açıdan ele alınırsa, bir bölümünün genel tıp konularına, fakat pek çoğunun koruyucu hekimliğe, bir kısmının da tedavi edici hekimliğe ait ilaç tariflerinden ibaret olduğu görülür. Bunlar tıbbî tavsiye, öğüt ve reçeteler de olarak özetlenebilir. Bu hadisler bugünkü tıbbi telakkilerimize uygunluk göstermesinden başka, Arap yarımadasındaki tıbbi uygulamaları düzeltmek ve tababete ilmi bir hüviyet kazandırmak gibi önemli bir rol oynamış ve Orta Çağ’a hakim olan bir İslâm tababetinin doğmasına sebep olmuştur.(3) Gerçekten o devirde Araplar tababet konusunda çeşitli yanlış telakki ve uygulamalara sahip bulunuyorlardı.
Hz. Peygamber (s.a.v.) batıl ve ilmî değeri olmayan bu uygulamaları kaldırmış, tababete yeni bir anlayış getirmiştir. Şöyle ki, tabib olmayanların hasta tedavi ettikleri takdirde verdikleri zararın ödetilmesi, tabiblerin alacağı ücretin meşru olduğu, bulaşıcı hastalıklara karşı korunma, salgının bulunduğu yere girmemek ve bu yerde bulunuyorsa dışarı çıkmamak(karantina), vücut temizliği, yiyeceklerin ve çevre temizliğine önem vermek, yiyecek ve içeceklerde itidali muhafaza etmek, hastalanınca tedavi olmak ve tedaviye inançla bağlanmak, hastalıklarda çeşitli tedavi usulleri tarif ederek bir ilaç telakkisi oluşturmak, haram nesnelerle tedavi yapılmaması gibi tavsiyeler yanında, hastalık anında hazık (mütehassıs) hekime müracaat etmek, cahil tabiblerden uzak durmak gibi çok önemli konulara temas buyurmuşlardır. Bu konuda pek çok örnekler verilebilir.
Tıbb-ı Nebevî’de Enfeksiyonlardan Korunma
Ancak mikroskopla görülen ve ölümcül hastalıklara yol açabilen mikroplara dâir bazı işaretleri, Efendimiz’in (s.a.v.) beyanlarında görmekteyiz. Ebû Musa el-Eşari’den (r.a) rivayet edilen bir hadîste, Efendimiz’in (s.a.v.): “Ümmetimin yok olması kılıç ve taun iledir.” buyurması üzerine, ashab sorar: “Ya Resulullah kılıcı biliyoruz; fakat taun nedir?” Efendimiz: “Gözden gizlilikte cin gibi olan düşmanlarımızın gizlice dürtmesidir. Bunların hepsinde de şehitlik sevabı vardır.” buyurur. (Ebû Dâvud, Müsned)
Efendimiz (s.a.v.), bulaşıcı hastalıklardan korunmada, vücut ve çevre temizliğinin yanında bazı tavsiyelerde bulunmuştur. Bu bilgiler ışığında baktığımızda, mikroorganizmaları ilk tarif edenin, Efendimiz (s.a.v.) olduğunu görürüz. O, vebanın, çıplak gözle görülemeyen zararlı bir âmili olduğunu, gizlice yayıldığını ve hastalığın yayılmasını önlemede karantina gerektiğini vurgulamıştır. Ayrıca O, bu tip mikropların insan vücuduna dışarıdan bulaştığını imâ ve işaret buyurmuşlardır.