MERDİVENLER 8. HAFTA

Merdiven Nedir? Merdiven; binalarda katlar arasındaki düşey sirkülasyonu sağlayan, eşit aralıklı yatay ve düşey yüzeylerden oluşan bir yapı elemanıdır.

MERDİVEN PLANI Günlük hayatımızda iki yükseklik arasındaki inip ve çıkmayı sağlayan merdivenlerin ölçekli olarak kâğıt üzerine aktarılmış haline merdiven planı denir. Merdiven planları tek çizilebildiği gibi kat planlarının içinde beraber olarak da çizilebilir.

1. Kullanıldıkları Yere Göre Merdivenler Dış (Harici) Merdivenler: Binaların dış kısmında yada açık alanlarda yapılan merdivenlerdir İç (Dahili) Merdivenler: Binaların iç kısmında yada dışarıda olup üzeri kapalı olarak yapılan merdivenlerdir (Şekil 1.2).

2. Fonksiyonlarına Göre Merdivenler Normal Kat Merdivenleri: Bina katları arasında normal iniş çıkışı sağlayan merdivenler Yangın Merdivenleri: Bir yangın anında kullanılmak üzere normal kat merdivenleri ve asansörlerin dışında, bina iç kısmında yada bina dış kısmında yapılan merdivenlerdir

3. Malzeme Cinslerine Göre Merdivenler Ahşap Merdivenler: Daha çok ahşap binalarda, dubleks daire iç bağlantılarında, çatı vb. yerlere çıkışlarda kullanılır. Kagir Merdivenler: Beton, taş vb. ile imal edilerek, kagir yada betonarme binalarda kullanılır. Betonarme Merdivenler: Betonarme olarak, kâgir ve betonarme binalarda yapılır. Günümüzde en çok kullanılan merdiven cinsidir. Metal Merdivenler: Çelik, paslanmaz çelikten yapılmış sac, profil vb. malzemelerin kaynak ve cıvata kullanılarak imal edilir.

4- Eğimlerine Göre Merdivenler Merdivenler kullanıldıkları yer ve amaçlarına göre kullanma şekli göz önünde tutularak değişik eğimlerde yapılmaktadır. Yatay ve düşey yüzeylerde oluşan merdivenler en alttaki ile en üstteki merdiven uçları arasında oluşturdukları bir çizgi vardır. Bu çizgini yatayla oluşturduğu açı ise merdiven eğimini verir. Bu eğim, merdivenin yapıldığı yerde kullanım rahatlığı ve pratikliği düşünülerek yönetmeliklerde belirtilen esaslar göz önünde tutulmak koşulu ile seçilmelidir. Yanlış seçilecek merdiven eğimi, büyük yatırımlar yapılmış bir bina yada tesisin önemini ve değerini yok eder. O halde öncelikle merdiven kullanılışı düşünülerek merdiven planlaması ve imalatına çok önem verilmelidir.

5- Şekillerine Göre Merdivenler Merdivenler, binalarda kullanış, yer, şekil ve amaçlarına göre değişik biçimde yapılabilir. Buna göre kol sayısı ve şekilleri ile sahanlık durumuna göre isimlendirilir. Başlıca merdiven şekilleri aşağıdaki gibidir. Tek kollu Tek kollu sahanlıklı İki kollu köşede sahanlıklı İki kollu ortada sahanlıklı Üç kollu köşe sahanlıklı Üç kollu ortada sahanlıklı İki kollu çeyrek dönüşlü İki kollu yarım dönüşlü Üç kollu çeyrek dönüşlü Tam döner Elips

Merdiven Elemanları Merdiveni planı oluşturan bazı elemanlar vardır. Bunlar, 1. Merdiven kol boyu 2. Merdiven kol genişliği 3. Merdiven sahanlığı 4. Korkuluk yüksekliği 5. Küpeşte 6. Limonluk 7. Merdiven kovası 8. Basamak genişliği 9. Merdiven rıhtı 10. Çıkış hattı

Basamak:

Rıht: Basamaklar arası dik yüzeydir Rıht: Basamaklar arası dik yüzeydir. Normal koşullarda rıht yüksekliği en az 12cm, en çok 22 cm olmalıdır

Merdiven Kolu Genişliği: Merdivenin kesintisiz olarak devam eden ve en az üç basamaktan oluşan dizisine merdiven kolu denir. Bir merdiven bir koldan oluştuğu gibi, birden çok koldan da oluşabilir. Normal merdiven kolunda basamak sayısı 12’den yada kot farkı 2 m’den fazla olmamalı, döner merdivenlerde basamak sayısı 16 ya da iki sahanlık arası kot farkı 3 m’yi aşmamalıdır

Merdiven Çıkış Hattı: Merdivenlerde, iniş ve çıkış yapılırken üzerinde yüründüğü kabul edilen ve görülmeyen hatta çıkış hattı denir. Aslında hayali olarak düşünülüp merdiven çizimlerinde belirtilen bu hat, merdiven genişliği 120 cm’ye kadar olan merdivenlerde tam ortadan, daha geniş olan 10 merdivenlerde de korkuluktan itibaren 55 – 60 cm içeride kabul edilir.

Sahanlık: Uzun merdivenlerde 15 – 18 basamakta bir veya merdiven kol boyunun ortasına gelecek şekilde bırakılan dinlenme platformudur. Sahanlıkta normal olarak (1) adım atılacağı kabul edilir; buna (n) dersek sahanlık boyu; S = b + (60 ~ 63 cm) den bulunur

Merdiven Yüksekliği (H): İki kat arasındaki yükseklik olarak merdiven yüksekliği alınır. Rıht yükseklikleri toplamı merdiven yüksekliğine eşittir:

Merdiven Genişliği (B):Toplu yaşanan ve kullanılan ortak binalar ve dörtten fazla daireli yapılarda en az 1.20 m; diğer küçük ve bağımsız yapılarda en az 1.10 m alınmalı; her fazla kat için merdiven genişliği 0.10 m artırılmalıdır. Merdiven genişlikleri tek katlı bağımsız konutlarda 1.00 m ye servis merdivenlerinde de 0.70 m ye indirilebilmektedir

Merdiven Kol Boyu (L): Basamak genişliğinin basamak sayısıyla çarpımıdır. (L=b.bn) Merdivende ayrıca sahanlık varsa hesaplanan kol boyuna bu da eklenir ). ( L = b.bn ) + S

Korkuluk Ve Küpeşte: Merdivende emniyeti sağlamak üzere boş olan yan tarafına demir, ahşap, pirinç ya da alüminyumdan yapılan dikmelere “korkuluk”, bu korkulukların üzerine çıkış hattı boyunca yine ahşap, alüminyum, metal, plastik, taş veya mermerden yapılan dayanma çubuklarına da “küpeşte” denilmektedir. Gerekirse merdivenin duvar tarafına da konulan küpeşte 10 -15 cm genişliğinde ve çeşitli profil kesitli olarak yapılır.

Limonluk : Merdiven boşluğu tarafında, basamağın üst ve ön kısmında yapılan çıkıntıya " limonluk " denir. Ayağın merdiven boşluğuna kaymaması ve merdivenin temizlenmesi sırasında su gibi sıvıların yanlardan aşağıya dökülmemesi için yapılır. Limonluğun genişliği, 5~10 cm ve derinliği de 5~15 cm arasında olmalıdır. Limonluk, basamak şeklini takip eder biçimde ya da düz olarak düzenlenir.

Merdiven Kovası: Planda birbirinin yanından geçen iki merdiven kolu arasındaki boşluğa merdiven kovası (t) denir. Merdiven kovasının genişliği merdivenin şekline bağlı olmakla birlikte, en az 20 cm alınır

ÖRNEK: Bir konutta yapılacak tek kollu sahanlıksız düz merdivenin hesabını yapınız. Verilenler: Kat Yüksekliği H=310 cm Rıht Yüksekliği h=16 cm Kol Genişliği c=100 cm İstenenler Rıht Adedi=? Rıht Yüksekliği h= (Tekrar hesaplama) Basamak Genişliği b=?

ÇÖZÜM Rıht Adedi =310/16=19,3 adet =19 adet Rıht Yüksekliği =310/19=16,3 cm 2h+b=63 …..b=63-2*16,3 b=30,4 cm Basamak Sayısı =19-1=18 adet Merdiven Kol Boyu = 30,4*18=547,2 cm

MERDİVEN KESİTİ ÇIKARMA

Kat yüksekliği (288 cm) ayarlanır. Döşeme kalınlığı 12 cm. Plan üzerinden duvarlar kesit üzerine taşınır.

•Plan üzerinden basamaklar kesite taşınır. • Ara sahanlık kat yüksekliğinin yarısı olacak şekilde kesit üzerine yerleştirilir. •Plan üzerinden basamaklar kesite taşınır. •Kesitte çıkış hattına göre bir basamak geriden olacak şekilde rampa çizilir.

• Çizilen rampaya göre basamaklar çizilir. •Yardımcı rampa silinip, basamakların 12 cm altından geçecek şekilde yeni bir rampa çizilir.

Taşıma çizgileri silinir. Kesitte kalan elemanlara betonarme tarama yapılır.

Korkuluk, küpeşte çizilir. Kotlar belirtilir. Görünüşte kalan elemanlar çizilir.