TRAVMA SONRASI STRES BOZUKLUĞU (TSSB) Kirazlı orhan Seyfi Orhon İlkokulu Rehberlik Servisi

Travma nedir?

Travma nedir?

Ruhsal Travma Nedir? Kişiyi aşırı korkutan, dehşet içinde bırakan, çaresizlik yaratan, çoğu kez olağandışı ve beklenmedik olayların yolaçtığı etkilere ruhsal travma diyoruz. İnsan hayatında sıkıntı ve üzüntü yaratan pek çok olay olur, ancak bunların tümü ruhsal travma yaratmaz.

Travma sonrası stres bozukluğu şiddetli bir travmatik olayı takiben gelişen bir psikiyatrik hastalıktır. Herhangi bir yaşta gelişebilir.

Teşhis nasıl konulur? Travma sonrası stres bozukluğu teşhisi ruh hekimi tarafından konulmalıdır. Teşhis sürecinde amaç belirtilerin bedensel ve diğer ruhsal rahatsızlıklardan ayırt edilmesidir. Bu amaçla ayrıntılı fizik muayene, çeşitli kan tetkikleri, görüntülemeler ve gerekirse diğer branş hekimlerinden konsültasyon istenir.

Ruhsal sorunlara yol açtığı bilinen travma türleri şöyle sıralanabilir * Doğal afetler (deprem, sel, yangın) * İnsan eliyle yapılan travmalar (savaş, işkence, tecavüz) * Kazalar (iş, trafik) * Beklenmedik ölümler * Ciddi-ölümcül hastalıklara yakalanma

Travma sonrası stres hastalığı uzun yıllar sürebilen ve ciddi işgücü kaybına yol açabilen bir hastalıktır. Kadınlar, geçmişte ruhsal travma yaşayanlar, başka ruhsal veya bedensel hastalığı olanlar ve travmayı daha şiddetli yaşayanlar daha fazla risk altındadır.

Travma Sonrası Stres Hastalığı Belirtileri: Yeniden yaşama (hatırlama): Travma yaşayan kişide olaydan sonra olayla ilgili anıların zihnine gelmesi sık görülür. Olayla ilgili görüntüler (örneğin ceset görüntüleri), sesler (yardım isteyenlerin haykırışları) onları düşünmek istemediğinde veya aklına getirecek bir durum olmadığı halde bile kişinin zihnine gelebilir.

Kaçınma: Kişi olayı hatırlatan yer, durum, konuşma, hatta duygu ve düşüncelerden mümkün olduğunca uzak durmaya çalışır. Olayı hatırlamak büyük bir sıkıntı, acı ve korku hissine yol açtığı için kişi olayı hatırlatan yerlere gitmez, bu konulardan bahsetmez veya konuşulan yerlerden uzak durur.

Travma sonrası “Benim yaşadıklarımı kimse anlayamaz” tarzında düşünme sık görülür.

Aşırı uyarılma: Ruhsal travmadan etkilenmiş kişiler kendilerini diken üstünde, sürekli tetikte hissedebilirler. Her an o olay tekrar olacakmış gibi gelebilir. Davranışlarını bu ihtimali düşünerek şekillendirirler, bu konuda aşırı tedbirli davranırlar. Örneğin istemeden de olsa girdikleri binanın çatlağı var mı, kapısından kolay kaçılabilir mi diye kontrol ederler

Travmanın Kalıcı Etkileri - Madde kötüye kullanımı ve bağımlılığı - Kişilik bozuklukları (özellikle Sınır Kişilik Bozukluğu - Depresyon - Kaygı bozuklukları (bu gruba Travma Sonrası Stres Bozukluğu [TSSB] da dahildir) - Disosyatif bozukluklar - Yeme bozuklukları

Ruhsal travmalardan sonra sık görülen rahatsızlıklardan biri depresyondur. Depresyonun en sık görülen belirtileri isteksizlik, halsizlik, moral bozukluğu, uyku ve iştah bozukluğu ve hayattan zevk alamamadır. Depresyon ruhsal travmadan sonra ilk kez ortaya çıkabileceği gibi, daha önce depresyon geçirmiş kişilerde depresyonun tekrarlaması şeklinde de görülebilir.

Travma Sonrası Stres Hastalığı, kişiye ve ailesine büyük sıkıntı veren, ancak tedavi edilebilen bir rahatsızlıktır. Travmalardan etkilenmiş birçok kişi: 1. yaşadıklarının bir ruhsal rahatsızlık olduğunu bilmediği veya belirtileri kendi güçsüzlüğüne- eksikliğine bağladığı için, 2. sorunların tedavi edilebileceğini bilmediği için,

3. tedavi imkanlarına nasıl ulaşacağını bilmediği için, 4. maddi imkanları olmadığı için 5. sorunlarını konuşmaya utanıp sıkıldığı için veya rahatsız olduğu için tedaviye başvurmuyor olabilir

İyileşme önündeki en temel engeller olan: yardım aramaya çekinme, umutsuzluk, olayı hatırlamaktan kaçınma insanlara güvenini kaybetme ... aynı zamanda hastalığın da temel belirtileridir.

Bu sorunların farkına varıp, yardım aramak sorunların çözümünü kolaylaştıracaktır.

Stres Etkilerini Azaltmak ve Uyumu Arttırmak Korunma: Güvende olabileceğiniz, gıda ve içecek bulunan, sessizce oturup rahatlayabileceğiniz temiz bir yer bulup kısa bir süre uyuyun. Yönlendirme: Kişisel ve aile üyeleriyle ilgili önceliklerinizi belirleyip bunlar üzerinde çalışmaya başlayın. Böyle durumlarda ortaya çıkması muhtemel olan ümit, amaç ve özgüven yitimi engellenebilsin

Stres Etkilerini Azaltmak ve Uyumu Arttırmak Bağlantı Kurma: Kendi deneyiminizi anlatabilmek ve onların deneyimlerini dinleyebilmek için aile üyeleri, arkadaşlar ve psikolojik danışmanlarla bağlantı kurun. Böylece yaşanan felaketin yarattığı stresin yavaş yavaş yatışması mümkün olabilir.

Arama ve Seçme: İhtiyaçlarınızı karşılayabilecek kurumları biran önce araştırmaya başlayın ve içlerinden ihtiyaçlarınızı en uygun koşullarda karşılayabilecek olanları seçin.

Tedavi yöntemleri Uygulanan yöntemler arasında ilaç tedavileri ve psikoterapiler bulunmaktadır. Sıklıkla her iki tedavi türü birlikte uygulandığında tedavide başarı şansı artmaktadır.

KAYNAKÇA http://www.emdr-tr.org/tr- tr/content/Travma/Travma_Sonrasi_Stres_Bozuklugu.aspx, 25/10/2016 tarihinde indirilmiştir. Prof. Dr. Kemal ARIKAN’ın internet sitesinden 25/10/2016 tarihinde indirilmiştir. Dr. Çağlayan ÜÇPINAR’ın TSSB sunumundan alınmıştır. Resimler google görsellerden 25/10/2016 tarihinde saat 13:30 da indirilmiştir.