SPORTİF REHABİLİTASYON

Spor yaralanması, vücudun tamamının veya bir bölgesinin normalden fazla bir kuvvetle karşılaşması sonucu dokuların dayanıklılık sınırlarının aşılmasıyla ortaya çıkan durumları kapsar.

Spor yaralanmalarının çoğu ciddi tedavi gerektirmeyen, kısa sürede iyileşebilen türdendir. Ancak bazı olgularda kısa ya da uzun vadeli sakatlıklar ortaya çıkar ve kişinin spordan uzak kalmasına neden olur. Gerek operasyon geçiren, gerekse konservatif yöntemlerle tedavi edilen sporcularda prognozu ve aktif spora dönüşü belirleyen etkenlerin başında uygun bir rehabilitasyon programı gelir.

Yaralanmadan sonra mümkün olaqn en kısa sürede rehabilitasyon programı başlamalıdır. Rehabilitasyon ekibi içinde takım doktoru, antrenör, sporcunun kendisi, yaralanmanın tipine göre farklı branştan hekimler, fizyoterapist, tıbbi teknisyen, laborant, hemşire, masör, ortez-protez teknikeri yer alır.

SPOR YARALANMALARI Akut yaralanmalar: Bedenin bir bölgesinin ya da tümünün, aniden aşırı kuvvetle karşılaşması sonucunda ortaya çıkan durumları kapsar. Düşme, darbe, distorsiyon, kesik, zedelenme, burkulma, dislokasyon ve kırıklar bu tip yaralanmaya örnektir.

Aşırı kullanım yaralanmaları: Sürekli tekrarlayan hareketlere bağlı mikrotravma ve stres sonucu ortaya çıkar. Dış etkenlerin yanı sıra sporcuya ait bir takım faktörler de rol oynar.

Sporcuya ait faktörler Alt ekstremiteyi oluşturan yapıların düzgün olmayışı Alt ekstremite boylarında eşitsizliker Kas zayıflıkları Fleksibilite

Spor yaralanmalarından korunma Spor yapılan yerle ilgili önlemler: Toprak zeminler, bozuk salon zeminleri, ısak ve kaygan sahalar, kalitesiz halı sahalar sakatlanma olasılığını arttırır. Spor sahasının yeterince çimlendirilmesi, salon zeminlerinin düzgün ve kuru olması, sert çıkıntıların süngerle desteklenmesi, yüzme havuzlarında su içi işaretlerin net görülebilmesi sağlanmalıdır.

Spor malzemelerinin cinsi ve kalitesi: Yazın terleme ve havalanmayı sağlayan, kışın ise vücut ısısını korumaya yönelik kumaşlar kullanılmalı. Koruyucu malzemeler: Kafa travmasının sık rastlandığı boks, bisiklet, motosi,klet ve beyzbol gibi sporları yapanlar için kask kullanılmalı. Gözlük yerine lens kullanılmalı. Çorapların içine plastik koruyucular, su sporlarında can yelekleri kullanılmalı.

Sporcuyla ilgili önlemler: Zararlı alışkınlar, düzensiz yaşantı engellenmeli. Periyodik sağlık kontrolleri yapılmalı. Spor öncesi yeterli, germe ve ısınma aktiviteleri için 15-30 dakika ayrılmalı.

SPOR YARALANMALARINDA TEDAVİ VE REHABİLİTASYON Enflamasyon ve ağrının önlenmesi Eklem hareket açıklığının normal sınırlar içinde tutulması Kas reedükasyonu Özgün becerilerin geliştirilmesi Nöromüsküler rehabilitasyon

Enflamasyon ve ağrının giderilmesi İstirahat Buz uygulaması Kompresyon Elevasyon Yaralanan bölgenin çok ağrılı ya da hareketin sakıncalı olduğu durumlarda alçı veya atelle immobilizasyon

EHA’nın normal sınırlarda tutulması Tespit süresi sona erince hemen yardımlı veya aktif EHA egzersizlerine başlanmalı. Aktif hareket mümkün değilse pasif EHA egzersizleri yaptırılmalı

Kas reedükasyonu Kasların kuvvetlendirilmesi yanında yaralanma öncesi fonksiyonel güç ve kapasitelerine kavuşturulmasıdır. Önceki sportif becerilerin rehabilitasyon programı içinde yer verilmesi gerekir. Bu amaçla izometrik, konsantrik, eksantrik ve izokinetik kasılmalar şeklinde kuvvetlendirme egzersizleri verilmelidir.

Özgün becerilerin geliştirilmesi Sağlam kısımların çalıştırılmasına ara vermeden devam edilmeli Yaralı ekstremitenin rehabilitasyonunda fonksiyonel egzersizlere ve özgün sportif becerilere benzeyen hareketlere geniş ölçüde yer verilmelidir.

Nöromüsküler rehabilitasyon Propriyoseptif duyu olan eklem pozisyonunun, hareketinin ve hareket hızının ayırtetme yeteneği üzerinde durulmalı. Bu amaçla tek ayak üzerinde durma, tek ayak üzerinde gözler kapalı iken durma, tek ayak üzwerinde yana çizilen daireler üzerine koşma, tek bacakla sıçrama, denge tahtasında ve denge topu ile yapılan egzersizler önerilebilir.

Fleksibilite egzersizlerine de yer verilmeli. Top atma, fırlatma gibi pliometrik egzersizler de önerilmelidir.