SAĞLIK ENFORMASYON YÖNETİMİ 1 DERSİ 12 SAĞLIK ENFORMASYON YÖNETİMİ 1 DERSİ 12. DERS : SAĞLIK KURUMLARINDA BİLGİ YÖNETİMİ VE HASTA HAKLARI

MEVCUT YASAL DURUM Hasta Hakları Yönetmeliği (01.08.1998 tarih, 3420 sayılı R.G) Hasta Hakları Yönergesi (15.10.2003) (yürürlülükten kalktı) Hasta Hakları Uygulamaları Genelgesi Poliklinik Hizmetlerinin Yeniden Yapılandırılması Genelgesi Hizmet Kusuru Genelgesi Hasta Hakları Genelgesi (13.01.2005) Hasta Hakları Uygulama Genelgesi (03.05.2005) Hasta Hakları Uygulama Yönergesi (26.04.2005 tarih ve 3077 sayı) Hekim Seçme Yönergesi (19.10.2007 tarih ve 21745 sayı) Hasta Hakları Uygulama Genelgesi (23.03.2009 tarih ve 11706 sayı)

OLUŞTURULAN KURUL VE BİRİMLER Bakanlık- Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü-Hasta Hakları ve Tıbbi Sosyal Hizmetler Daire Başkanlığı Hasta Hakları İl Koordinatörlüğü Hastane Hasta Hakları Kurulu Hastane Hasta Hakları Birimi

HASTA HAKLARI UYGULAMASI SİSTEMİ

HASTA HAKLARI UYGULAMASI SİSTEMİ

HASTA HAKLARI KURULLARININ GÖREVLERİ Hasta hakları ihlallerine ilişkin kendisine ulaşan başvuruları tarafsız olarak incelemek, değerlendirmek ve sonuçlandırmak Hastanede hasta hakları uygulamalarını geliştirmek için başhekime önerilerde bulunmak (Bkz. Yönerge )

HASTA HAKLARI KURULLARI İŞ AKIŞ ŞEMASI Hasta ve hasta yakınlarından gelen müracaatlarda sosyal hizmet uzmanı tarafından görüşme yapılır. Görüşme sonunda belirtilen probleme “çözüm yolu bulunur ve giderilirse” yerinde çözülenler defterine kayıt yapılarak işlem tamamlanır. Problem çözülemez ve hasta yakını yazılı müracaat yapacağını beyan ederse müracaat dilekçesi alınır ve prosedür başlamış olur. Kayıtlar tamamlanır ve taraf kişilerden bilgi istenir. Alınan  tüm bilgi ve belgeler hasta hakları kurul üyelerine dağıtılır. Belirlenen tarih ve saatte kurul toplantısı yapılır. 7

HASTA HAKLARI KURULLARI İŞ AKIŞ ŞEMASI Hasta hakları komisyonu tüm bilgi ve belgeleri inceleyerek, gerekirse taraf  kişileri dinleyerek bir karar verir. Kararın içeriği “hasta hakkı ihlali vardır yada hasta hakkı ihlali yoktur” şeklindedir. Komisyon kararı hasta hakkı ihlali yok ise dosya kapatılarak ilgili kişilere bilgi verilir. Karar hasta hakkı var şeklinde olursa dosya idari inceleme için başhekimliğe gönderilir. Başhekimlik dosya için muhakkik belirleyerek karar vermesi istenir. Tüm bu işlemler sonucunda sonuç ne olursa olsun her iki tarafa yazılı bilgi verilir. Hasta hakları birimine gelen müracaatlar içersinde teknik konu veya adli yargıya intikal eden konular hasta hakları komisyonunda görüşülmez. Konunun içeriği kişilere anlatılarak bundan sonraki süreç hakkında bilgi verilir.

HASTA HAKLARI KURULLARI İŞ AKIŞ ŞEMASI BAŞVURUDAN EN GEÇ 15 GÜN SONRA KURUL DOSYALARI DEĞERLENDİRİR VE OY ÇOKLUĞUYLA KARARA BAĞLAR HASTA HAKKI İHLALİ VARSA VEYA KONU TEKNİK BİR KONU İSE ALINAN KARARLARDAN İDARE HABERDAR EDİLİR İDARİ TAKİBAT BAŞLAR BAŞVURAN KİŞİ VE SAĞLIK ÇALIŞANINA SONUÇ BİLDİRİLİR AYRICA KURUL HASTANEYLE İLGİLİ ÖNERİLERİNİ İDAREYE YAZILI OLARAK BİLDİRİR

Hasta Hakları Birimi 10

Hasta Hakları Genelgesi S.B. Tedavi Hizmetleri Gn. Md. (13 Ocak 2005 tarih "00770" sayı) Tüm valiliklere gönderilen ve kamuya ait sağlık kuruluşlarında uygulanması emredilen 2005/2 No Genelgede 15.10.2003 tarihinden itibaren uygulanmaya başlayan ve "Sağlık Tesislerinde Hasta Haklarına İlişkin Yönerge" doğrultusunda yürütülen hasta hakları uygulamaları konusunda duyarlık gösterilmesi ve yaşanan ihlallerle, bunlara bağlı sorunların ortadan kaldırılması veya en aza indirilmesi için yapılması gerekenler belirtilmektedir. 11

Hasta Hakları Genelgesi Hastaların hak ihlallerinden korunabilmesi ve gerektiğinde hukuki korunma yollarını fiilen kullanabilmesinin amaçlandığının vurgulandığı genelgede; yapılan incelemelerde bazı sağlık kuruluşlarında gerçekleştirilen uygulamaların Yönergede belirlenen usul ve esaslara uygun olmadığının saptandığı ortaya konuluyor. Genelgede belirtilen konuların; uygulamanın başarısı ve belirlenmiş politikaların gerçekleştirilebilmesi açısından tüm hastanelerde hassasiyetle uygulanması talep ediliyor. Bkz. Hasta Hakları Genelgesi 12

Genel Durum Hasta Hakları uygulamaları ‘şikayet’ yerine ‘başvuru’ ya odaklıdır Başvuru bir personel ile ilgili olması durumunda tüm işlemler gizli yapılır ve hastane dışına çıkarılamaz

Genel Durum Hasta Hakları Yönetmeliği'ne dayanarak çıkarılan "Hasta Hakları Yönergesi" hükümlerine göre kamu çalışanları, kurumdaki hasta hakları birimlerine yapılan şikayetler üzerine, bu yönerge hükümlerine göre oluşturulan bir “Hasta Hakları Kurulu"nun değerlendirmesinden sonra idari disiplin işlemine maruz kalırlar. Burada kurul bir anlamda memurun bir üstündeki amire bir tür danışmanlık hizmeti vermiş olmaktadır. Bir sorumluluk doğarsa diğer mekanizmaların devreye girmesi gerekmektedir. Ancak mevcut örneklerde bu yola gidildiğine ilişkin örnekler yoktur.

HASTA HAKLARI YÖNETMELİĞİ

HASTA HAKLARI YÖNETMELİĞİ

HASTA HAKLARI YÖNETMELİĞİ

Hizmet Kusuru Genelgesi Tarih :18.01.2005, Sayı:B100THG0100013 Hizmet kusuruna bağlı olarak bakanlık aleyhine gelişen davalarda artış nedeni ile sağlık kurumlarına gönderilen talimatname Bkz. Hizmet Kusur Genelgesi

Hizmet Kusuru Genelgesi Tüm hak arama süreçlerinde iddiaların kanıtlanabilmesi için yaşananlara ilişkin kanıtlara ve tanıklara gereksinim vardır. Tıbbi olaylarda en önemli kanıtlar ise hastalarla ilgili yapılan işlemleri ortaya koyan kayıtlar, hasta dosyaları ve yapılan işlemlerin, incelemelerin sonuçlarını gösterir raporlardır. Sağlıklı bir başvuru süreci için bunların eksiksiz olması önemlidir. Bu bakımdan herhangi bir başvuru yoluna gidilmeden önce bu belgelerin elde bulunmasının büyük önemi ve yararı vardır. 19

Hizmet Kusuru: “İdarenin sağlık hizmetlerini halin gereklerine ve ihtiyaçlarına göre en uygun biçimde karşılayacak şekilde devamlı ve düzenli bir tarzda kamuya sunmak, toplumun bu hizmetlerden faydalanmasını sağlamak zorunluluğundan doğan borcu yerine getirmemesi durumu” (Akt.,.Irız,2011: 22) “Zarar sağlık hizmetini sunan personelin kusurundan kaynaklansa dahi, kusurlu davranıştan idare sorumludur”

Hizmet Kusuru Çeşitleri: Hizmetin kötü işletilmesi Hizmetin geç işletilmesi Hizmetin hiç işletilmemesi Tıbbi uygulama hataları ve türleri Uzmanlık yetki sınırının aşılması Bilgilendirme eksikliği ve rıza sınırının aşılması Tabı hatası Tedavi hatası Özen eksikliği Sır saklama yükümlülüğüne uyulmaması

Sağlık Kurumlarının Belleği Olarak Tıbbi Kayıtlar !!!

Danıştay’a göre hizmet kusuru: “İdarenin yürütmekte olduğu bir hizmetin kuruluşunda, düzenlenişinde ve işleyişindeki nesnel nitelikli bozukluk, aksaklık veya boşluk” Hizmet kusurunun hizmetin kötü işlemesi, geç işlemesi veya hiç işlememesi hallerinde gerçekleşmekte olduğu belirtilir ve bu durumda idare aleyhine tazminata hükmedilir.

Örnek Olay (Danıştay) : Hastaya ait grafilerin gerekli şekilde korunması ve hastaya ait dosyanın kaybedilmesi durumunu sağlık hizmetinin işletilmesine ilişkin ağır kusur teşkil ettiği tespitinde bulunduğu olayda, “..hizmet kusuru, özel hukuktaki anlamından uzaklaşarak nesnelleşen, anonim niteliğe sahip, bağımsız karakteri olan bir kusurdur. Hizmet kusurundan dolayı sorumluluk, idarenin sorumluluğunun doğrudan doğruya ve asil nedenini oluşturur.” açıklamasına yer vererek, idare mahkemesi kararının manevi tazminat istemini reddeden kısmının bozulmasına karar vermiştir.

Hasta Hakları Yönetmeliği (md.16) “Hastalar kendileri ya da yakınları aracılığıyla bu dosyaların içeriğinin ve yazılan raporların bir örneğini talep edebilirler. Eğer bu örneğin çıkarılmasının bir masrafı olacaksa bunu hastanın karşılaması gerekir. Bunun dışında dosya örneklerini vermek için dosyayı elinde bulunduran kişi ya da kurum başka bir koşul ileri sürmeksizin bu talebe yanıtlamak, yani örnekleri vermek zorundadır. Bundan kaçınılan durumlarda başka bir kusurlu davranış doğmuş olur ve bu da bir sorumluluk ortaya çıkarır, ayrıca şikayet konusu edilebilir “. 25

Dosya örnekleri çıkarıldıktan sonra başvuruya karar verilmişse başvurulacak yerlerin sayısından en az bir fazla sayıda dosyanın kopyası alınarak muhafaza edilmeli ve başvuru sırasında başvuru dilekçelerine eklenmelidir.

SAĞLIK MESLEK KURALLARI Ambulans Yönetmeliği m.14/II: “Hekimler, ambulans servisince hastaya uygulanan tıbbi işlemlerden ve kayıtların düzenli tutulmasından ve dosyaya işlenmesinden ve kullanılan aletlerin sterilizasyonu ve dezenfeksiyonundan sorumludur”.

Kayıt ve Bildirim Zorunluluğu Mevzuatı Kanunlar: 663 Sayılı Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşlarının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname (Madde 11 ve 47) 3359 Sayılı Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu(Madde 3) 1219 Sayılı Tababet ve Şuabat’ı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun (Madde 70, 72) 5258 Sayılı Aile Hekimliği Pilot Uygulaması Hakkında Kanun (Madde 5) 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu (Madde 100) 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu (Sürücü Psiko teknik Değerlendirme)(Madde 79) 5378 Sayılı Özürlüler ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun 3816 Sayılı Ödeme Gücü Olmayan Vatandaşların Tedavi Giderlerinin Yeşil Kart Verilerek Devlet Tarafından Karşılanması Hakkında Kanun

Yönetmelik ve Yönergeler: Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliği, Özel Hastaneler Yönetmeliği, Aile Hekimliği Uygulama Yönetmeliği Bulaşıcı Hastalıklar Sürveyans ve Kontrol Esasları Yönetmeliği, Sağlıkta Performans ve Kalite Yönergesi, Hasta Hakları Yönetmeliği Tıbbi Deontoloji Nizamnamesi Ayakta Teşhis ve Tedavi Yapılan Özel Sağlık Kuruluşları Hakkında Yönetmelik Diyaliz Merkezleri Hakkında Yönetmelik Ambulanslar ve Acil Sağlık Araçları İle Ambulans Hizmet Yönetmeliği Kanser Kayıt Merkezi Yönetmeliği Kordon Kanı Bankacılığı Yönetmeliği Evde Bakım Hizmetleri Sunumu Hakkında Yönetmelik Özürlülük Ölçütü, Sınıflandırması ve Özürlülere Verilecek Sağlık Kurulu Raporları Hakkında Yönetmelik Madde Bağımlılığı Tedavi Merkezleri Yönetmeliği

Yönetmelik ve Yönergeler: Akupunktur Tedavisi Uygulanan Özel Sağlık Kuruluşları İle Bu Tedavinin Uygulanması Hakkında Yönetmelik Kan Ürünlerinin Ruhsatlandırılmasına Dair Yönetmelik Hiberbarik Oksijen Tedavisi Uygulanan Özel Sağlık Kuruluşları hakkında Yönetmelik Üremeye Yardımcı Tedavi Merkezleri (ÜYTE) Yönetmeliği Organ ve Doku Nakli Hizmetleri Yönetmeliği Acil Sağlık Hizmetleri Yönetmeliği Ağız ve Diş Sağlığı Hizmet Sunulan Özel Sağlık Kuruluşları Hakkında Yönetmelik Genetik Hastalıklar Tanı Merkezi Yönetmeliği Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Merkezleri Yönetmeliği Ödeme Gücü Olmayan Vatandaşların Tedavi Giderlerinin Devlet Tarafından Karşılanması ve Yeşil Kart Uygulaması Hakkında Yönetmelik Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği Yataklı Tedavi Kurumları Tıbbi Kayıt ve Arşiv Hizmetleri Yönergesi, Kanser Olguları Hakkında Bilgi Toplama Formu Yönergesi