MAN-557 Araştırma Yöntemleri Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Yönetimi Yüksek Lisans Prog. 2017-2018 Güz dönemi Çarşamba : 18:30-21:30 Yard.Doç.Dr.Cansu Ünver Erbaş, cansu.u.e@cag.edu.tr cnsunvr@gmail.com

Araştırma Yöntemleri Dersi İçerik: Bilim ve bilimsel yaklaşım ve yazmaya başlamak Bilimsel araştırma süreci ve araştırma konusu seçimi Apa Stili &Paraphrasing Eleştirel kaynak incelemesi, hipotez ve strateji geliştirilmesi Araştırmalarda ölçme ve ölçekler Bilimsel araştırmada veri: birincil ve ikincil veriler SPSS programı ve veri girişi Nitel araştırma yöntem ve teknikleri Nicel analizler: Farklılık testleri Nicel analizler: ilişki testleri Güvenilirlik ve geçerlilik testleri örnekler Sunum hazırlama teknikleri Sunumlar

Eleştirel kaynak incelemesi Bilimsel çalışmalar daha önce yapılmış araştırmalar üzerine inşa edilir. Bu sayede, önceki çalışmaların stratejileri de irdelenmiş olur. Araştırılan konuyu bir ileriki düzeye taşıyacak çalışmalar yapılabilir. Önceki çalışmalar sadece «x,y,z şunları dedi» ‘den farklı olarak yürütülen çalışmanın sağlayabilecekleri ve sağlayamayacakları zeminin gerekçeleri ile ortaya konmak için yapılır. Önceki çalışmalarla bağlantı kurmanın en sağlıklı ve pratik yolu o çalışmalara dayalı hipotez geliştirmektir.

Eleştirel Kaynak incelemesi Literatür taraması Kavramsal çerçeve Kaynak taraması Eleştirellik soyut bir kavram olup, tam olarak karşıtı hala tartışılmaktadır. Eleştirellik çift taraflı olmalı! Daha önce yapılan bilimsel açıklamalardan yararlanmak ama yetinmemek anlamına gelir (Hartley, 2008:87; Çoşkun vd.,2015: 52). Türk bilim dünyasının Birbirini tekrarlamayan, Kendini aşma noktasında çaba sarf eden, Peş peşe sıralanmış düşüncelerin, herhangi bir eleştiriye tabi tutulmadan yer almadığı çalışmalara ihtiyacı vardır.

Ömür boyu kaynak incelemeyin! Okumak, yazmaktan daha kolay olduğu için araştırıcı kaynak inceleme sürecini « bilinçaltı bir dürtü ile» uzatır… Zaman el verdikçe en fazlasını okuyun… Okunan her çalışma araştırıcıya araştırmanın her aşamada yeni bakış açıları kazandırır. Bilgileri sistematik ve düzenli tutun.

Verma ve Beard (1981), Araştırmacı ne yapmalı? Araştırmacı, gerçekler arası ilişkileri belirler ve izah eder. Bir kavram geliştirip ve kuramsal bir yapı oluşturarak gerçekleri ve gerçekler arasındaki ilişkileri izah etmelidir. Kuramın önemi, araştırmacıya daha önceki bilgileri özetleme ve gelecekte yapılacak araştırmalara rehberlik etmektir (…).

Tarama sonucu, «Tıpkısının aynı» çalışmalar engellenir. Problemin oturtulabileceği mantıki çerçeve oluşturulur. Genel araştırma konusu daha özele iner ve araştırılabilecek bir şekle gelir. Önceki yöntemler, ölçekler hakkında bilgi verir. Sonuçların doğru yorumlanmasına fayda sağlar. Bilgi bir boşlukta oluşmaz ve sizin çalışmanız ancak diğer çalışmalarla ilgili olduğunda değerlidir. Çalışmanız ve bulgularınız ancak, diğer araştırmacıların çalışma ve bulgularıyla benzeştiği ve ayrıştığı ölçüde anlamlı olacaktır (Jankowicz, 1995-128-9).

Kaynak incelemesi ile, Araştırmanın amacı, soruları veya hipotezler arasında mutlaka açık bağlantılar kurulmalı. « Daha önce yapılmış çalışmalar benim araştırma sorularıma-amaçlarıma ne kadar cevap verebiliyor?» Çalışmanız neden yapılmaya değer? Kaynak incelemesi amaç- hipotezlerimle ne kadar ilgilidir?

Standart bir inceleme yok ama… Araştırma soru amaç ve hipotezleri tam olarak geliştirilmeden önce daha genel bir yaklaşım benimseyin. Ana fikirlerin kısa bir takdimini yapın. Başlıca yazarlar tarafından yapılan çalışmaların uyuşan ve çatışan yanlarını özlü bir şekilde ifade edin, Çalışmalar içinde çalışmanızla doğrudan ilgi olanları inceleyin ve bunların sonuçlarını inceleyin Önceki çalışmalardan farklı olarak bu çalışmada ele ne alınacak bahsedin.

Yapmayın… Yapın.. DİKKAT Gereksiz ve abartılı atıflardan kaçının… Fazla inceleme ve çok kaynakça çalışmanın iyi olduğunu göstermez… Her çalışmayla ilgili bir özet tutarsanız, çalışmayı daha hızlı ve etkili hatırlarsınız. Az çalışılmış konular size ileriye dönük bir otorite olma şansı sağlar. Önceki çalışmalardaki Kaynakçalar ve önerileri iyi inceleyin.

Kaynakların hazırlanması Kütüphanelerle ilgili tüm kuralları öğrenin (online erişim, veri tabanı girişleri vb.). Konuyla doğrudan ilgili çalışmaları ayırın. Kütüphane dışı kaynak erişimi için kurum ve kişileri belirleyin. İyi bir kaynakça; Gereksiz çalışmalarla şişirilmemiş, Odaklandığı sorularla doğrudan ilişkili kitap, makale, yayın, tez, (yerli-yabancı) kaynaklardan oluşmalıdır. Hep tez, hep makale, hep internet kaynağı olmamalı.

Eleştirel bir mantıkla çalışmaları incelerken; Makalenin araştırma problemi (varlık gerekçesi) açıkça ifade edilmiş mi? Araştırmanın amacı açıkça ifade edilmiş mi? Araştırma ele aldığı konuya ilişkin kaynaklara sahip mi? Kaynak incelemesi yeterince kapsamlı mı? Kuramsal bir çerçeve oluşturulmuş mu? Araştırma yöntemi ifade edilip açıklanmış mı? Araştırmanın soru ve hipotezleri ilgili yazınla ilişkilendirilerek mi geliştirilmiş? Araştırmanın evreni, örneklemi iyi tanımlanmış ve «niçin»leri açıklanmış mı? Veri çözümleme yöntemi incelenmiş ve açık mı? Elde edilen bulgular amaç ve hipotezlerle uyumlu mu, tartışılmış mı? Bulgulara ek ne tür gelecek çalışmaları önerilmiş, Sonuç ile araştırma amacı makul bir şekilde örtüşmüş mü? Yazar, çalışmanın sınırlılık-kısıtlar dan bahsetmiş mi? Kaynakça yeterli mi?

Hipotezlerin oluşturulması Hipotez, belli davranış, olgu veya olaylara dair yapılan önseziye dayalı izahlar, açıklamalardır. Hipotez, araştırmacının araştırma probleminin değişkenleri arasındaki ilişkiye dair beklentilerini ifade eder. Problemin en özel şekliyle ifade edilişidir. Çalışmanın sonuçları hakkındaki düşüncelerin özüdür. Analizler sonucu hipotez desteklenir ya da reddedilir. Araştırmalar bir şeyi ispatlamak için yapılmaz. Kabul-red aynı değerdedir.

Hipotezlerin özellikleri; İyi bir hipotez; Alandaki halihazırdaki bilgi ile uyumlu olmalı Yargı niteliğinde olmalı (fark vardır-yoktur, ilişki vardır gibi) Makul ve mantıksal olmalıdır Açık ve öz ifade edilmiş olmalı Belirli değişkenler arasındaki ilişkiyi temsil etmeli Sınanabilir olmalı.

Hipotezler; H1: Bir ülkede ekonomik gelişmişlik (X bağımsız değişken) seviyesi yükseldikçe yolsuzluk seviyesi (Y bağımlı değişken) düşer. iki değişkende açık olarak tanımlanmalıdır ki soru kalmasın. Hipotez sınanabilir olmalıdır. İki tür hipotez vardır: araştırma ve istatiksel Araştırma hipotezi : Yön belirten ( anlamlı bir ilişki vardır vb.) ve belirtmeyen ( ilişki-fark vardır vb.) İstatiksel hipotez (farksızlık-null): değişkenler arası ilişki fark yoktur (H0). H0: Gece vardiyasında çalışan bir işçinin ürettiği ortalama ürün-saat , gece vardiyasında çalışan bir işçinin ürettiği ortalama ürün-saat arasında anlamlı bir fark yoktur.

Örneklerden bazıları… (Yükselen,2010)

Araştırma Problemi: Araç filtreleri pazarında kullanıcıların pazarın 3 büyük yerli markasına ilişkin algıladıkları kalite, tatmin ve bağlılık düzeylerini saptamak ve her bir markaya iliŞkin algılanan kalite, tatmin ve bağlılık arasındaki ilişkiyi ortaya koyarak markalar arasında karşılaştırma yapmak. Araştırma Soruları •X, Y ve Z marka filtrelerin kalitesi, kullanıcılar tarafından nasıl algılanmaktadır? •X, Y ve Z marka filtrelerin kullanıcılarının markalardan tatmin düzeyi nedir? •X, Y ve Z marka filtrelerin kullanıcılarının marka bağlılığı var mıdır? Ne düzeydedir? •Algılanan kalite ile müşteri tatmini arasında bir ilişki var mıdır? •Müşteri tatmin düzeyi yüksek ise bu marka bağlılığı yaratıyor mu? Problemin Bileşenleri •3 yerli marka •Algılanan kalite düzeyi •Müşteri (filtre kullanıcısının) tatmin düzeyi •Müşterinin (filtre kullanıcısının) bağlılık düzeyi •Algılanan kalite –tatmin –bağlılık ilişkisi

Değişkenler

Hipotez Örnekleri

Arş.Sor. Vs. Hipotez Eğer istatistiksel analizler yapılabilecek sayıda gözlem yoksa hipotez kurmak anlamlı olmaz. Bu durumda araştırma sorusu veya soruları oluşturmak anlamlıdır. Genellikle birbirleriyle ilintili ve birbirinin takip eden iki üç veya dört araştırma sorusu yeterlidir.

Araştırma Stratejisi Belirleme Araştırmacı bir olguyu nasıl çalışacağını netleştirir. Araştırma stratejisi, araştırmacının araştırma sorularına nasıl cevap bulacağına dair plan yapmasıdır. Araştırmayı değerlendiren biri, araştırmanın niçin belirtilen organizasyonda, belirtilen departmanda, belirtilen çalışan grubu üzerinde yapıldığını açıklar.

Araştırma Yaklaşımlarının Sınıflandırılması Sınıflandırma Ölçütü Yöntem Benimsenen yaklaşım Pozitivist Yorumlayıcı Karma Veri edinme yöntemi Deneysel Anket Örnek olay Ele alınan süre Anlık Dönemlik Amaçlarına göre Keşfedici Tanımlayıcı Açıklayıcı

Benimsenen yaklaşım: Türler Açıklama Pozitivist Araştırma sübjektif değerlendirmelerden ve bireysel yorumlardan arındırılarak toplumsal veya beşeri olguların açıklanabileceği düşüncesini destekler. Tümdengelim (kuram, kendisinin sınanabileceği nitelikte verilerle sınanır) niteliğindedir, genellikle nicel veriler sınanır, hipotezlerin sınanması mantığı vardır. (-) Esnek değildir, veri toplamaya başlandıktan sonra değişiklik yapılamaz, sosyal süreci anlamada zayıftır. (+) Araştırmacı için araştırma süreci üzerinde daha fazla kontrole sahiptir, kolay karşılaştırılabilen veri, çok sayıda ekonomik toplanan veridir. Net bir kuramsal odaklanma vardır. Yorumlayıcı (Fenomenoloji) İnsanlar olguları yaşadıkları şekilde anlamaya çalışır ve ifade eder. Sosyal olgular, olaylar yaşandıkları şekilde incelenmeli ve açıklanmalıdır. Yorumlar objektif olmayacaktır gerçeği kabul edilir. Araştırmacı «ne; ne için» oluyor sorularına cevap arar. Genelde nitel verilerle analiz edilir. (-) Veri toplamak ve yorumlamak zaman alıcıdır. Daha az bilimsel bulunabilir. (+) Araştırma sürecinde oluşacak değişikliklere müdahale edilebilir. Sosyal süreci daha iyi anlama şansı vardır. Nasıl ve ne için sorularını anlamayı kolaylaştırır. Karma Daha çok pragmatik kaygılardan dolayı iki yöntemde birlikte kullanılabilir.

Veri Edinme Yöntemi Türler Açıklama Deneysel Araştırmalar Genellikle, fen bilimlerinde, psikolojide kullanılan bir türdür. Araştırmacı, en az bir bağımsız değişkeni maniple eder (istediği şekilde değer verir) ve bunun bir veya daha çok bağımlı değişken üzerindeki etkilerini belirlemeye çalışır. deney grubu ve kontrol grubu vardır. Anket Çok sayıda veri ekonomik olarak toplanır. Örnek Olay Birbirleriyle ilgili denek üzerinde yapılan ayrıntılı çalışmalardır. Yapılan derinlemesine sorguyla, bir kişi, kurum ve veya grup hakkında ayrıntılı verilere ulaşır. Ne, Niçin, ve Nasıl soruları cevap bulur. (-) gözlemci önyargısı olabilir ve sonuçlar genellenemez. iyi tasarlanmazsa bilimselliği çok öne çıkmaz.

Deneysel Tasarım

Ele Alınan süreye göre Araş.Yakl. Türler Açıklama Anlık (fotoğraf) Araştırılan olgu veya olguların belli bir andaki durumunu ortaya koymak için olgunun belli bir anda fotoğrafını çekebilir. Genellikle anket formları aracılığıyla birincil veri toplanırken tasarlanır. Dönemlik-süreli (film) Araştırılan olguya ilişkin değişme ve gelişmeleri tespit eder. Bu veriler ikincil veri kullanılan araştırmalar için idealdir. (enflasyon, yabancı sermaye yatırımları, faiz vb. ilişkileri) (-) süre zarfında herhangi bir değişiklik oldu mu? Araştırmacı, araştırma sorularına olgunun fotoğrafları mı yoksa filmini mi çekerek cevap bulacağı kararını vermelidir.

Amaçlarına göre Arş.Yön. Türler Açıklama Keşfedici (Explorotary) Olanları ortaya çıkarmayı amaçlar. Ne oluyor? Sorusuna cevap arar. Ayrıntılı kaynak taraması yapmak ve konunun uzmanlarıyla görüşmek Böylece olay ve konular hakkında yeni anlayışlar elde edilebilinir. Tanımlayıcı (Describtive) Olanı tanımlamayı amaçlar. Odakta, nesne ya da olgunun mevcut durumunun ifade edilmesi vardır. Amacı, bir örgüt, birey, grup, durum veya olgunun düzgün bir portresini çizmektir. Açıklayıcı (Experimental design-sebep-sonuç) Olanı izah etmeyi amaçlar. Değişkenler arasındaki neden-sonuç ilişkisi olan açıklayıcı çalışmalardır.