Prof. Dr. Yasemin ışıktaç ARABULUCULUK DERSİ Prof. Dr. Yasemin ışıktaç

ARABULUCULUĞUN TEMEL İLKELERİ ARABULUCULUK ETİĞİ ARABULUCULUĞUN TEMEL İLKELERİ ARABULUCUNUN GÖREVİ VE İYİ BİR ARABULUCUDA OLMASI GEREKEN KİŞİSEL ÖZELLİKLER

ARABULUCULUĞUN TEMEL İLKELERİ Devlet Yargısına Alternatif Olması Yargılama faaliyeti, aslen mahkemeler ve bazen de hakemler tarafından yerine getirilmektedir. Ancak yargı her zaman mutlak yok değildir. Alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemi olarak arabuluculuk, mahkeme veya tahkimin yargılama yapan, tarafların rolü ve etkinliğini azaltan ve uyuşmazlık çözümünde söz hakkını yargılama makamına veren yapısı yerine ve buna alternatif olarak, kontrolün taraflarda olduğu, söz hakkının taraflarda bittiği, yargılama yapmadan uyuşmazlıkların çözümünü hedefleyen bir süreçtir.

ARABULUCULUĞUN TEMEL İLKELERİ Tarafsız Bir Üçüncü Kişinin Mevcudiyeti Gerek arabuluculuk gerekse yargısal yollar, uyuşmazlığın üçüncü kişi katılımı ile çözümü çabalarıdır. Yargılama faaliyetinden farklı olarak arabuluculukta, uyuşmazlığın çözüm sürecinde bağımsız bir veya birden fazla üçüncü kişi taraflara yardımcı olmaktadır.

ARABULUCULUĞUN TEMEL İLKELERİ Arabulucunun Bağlayıcı Karar Verememesi Arabulucunun görevi, yargısal yollara başvurmaya gerek kalmadan, uyuşmazlığı çözme konusunda taraflara yardım etmek olduğundan uyuşmazlığın çözümünde son sözü söyleyen ve uyuşmazlığı mutlak olarak çözüme kavuşturan bir role sahip değildir.

ARABULUCULUĞUN TEMEL İLKELERİ Gönüllülük Arabulucunun başarılı olabilmesi için hem arabuluculuğa katılma hem de anlaşmanın yapılması konusunda gönüllü olunmasıdır. Bununla birlikte tarafların da uyuşmazlığın çözümünde rızalarının alınması gereklidir. Gönüllülük ilkesinin doğal sonucu olarak, arabuluculuğa başvurmak ve arabuluculuk sonucunda bir anlaşmaya varmak gönüllü olduğundan, bu durum mahkemeye başvurulmasına engel olmaz.

ARABULUCULUĞUN TEMEL İLKELERİ Arabulucunun Yetkisini Taraflardan Alması Arabulucunun faaliyette bulunabilmesi, kural olarak uyuşmazlığın taraflarının kendisine tanımış olduğu yetkiye bağlıdır. Tarafların ortak sızasının mevcudiyeti aranır.

ARABULUCULUĞUN TEMEL İLKELERİ Gizlilik Devlet yargılamasında genel kural, yargılamanın kamuya açık bir şekilde gerçekleşmesi olsa da kamu düzeni gibi durumlarda gizlilik kararı verilebilmektedir. Arabuluculukta ise gizlilik ilkesi, tarafların zarar görmemesi, taraflar arasındaki iletişin dışarıya duyurulmaması, taraflar arasındaki iletişimde güven sağlanması gibi durumlarda önem kazanmaktadır. Gizlilik ilkesi tarafların daha rahat açıklamalarda bulunmalarını ve böylece yeni bilgiler ve ipuçları elde edilebilmesini sağlasa da bu ilke taraflara zarar verici biçimde kullanılmamalıdır.

ARABULUCUNUN GÖREVİ VE İYİ BİR ARABULUCUDA OLMASI GEREKEN KİŞİSEL ÖZELLİKLER Tarafların bir araya gelecekleri görüşmeleri yapısal açıdan düzenlemek Uyuşmazlığa dair eksiklikleri gidermek Taraflar arasında karşılıklı anlayış temelinde bir iletişimin oluşmasına yardım etmek Tarafları yöntem ve uygulaması hakkında bilgilendirmek Uyuşmazlığın çözümü için kullanabilecek seçenekleri artırmak

ARABULUCUNUN GÖREVİ VE İYİ BİR ARABULUCUDA OLMASI GEREKEN KİŞİSEL ÖZELLİKLER Müzakereler esnasında, katılımcıların menfaatleri ve kaynakları doğrultusunda, her bir taraf için neyin mümkün olduğunu belirlemek Tarafların pek istekli görünmek istemedikleri ama aslında kabul etmek istedikleri kararlar hakkında sorumluluğu ve kusurları üstlenerek, bunların hayata geçirilmesine yardımcı olmak Yöntemi ve yöntemin dürüstlüğünü korumak

ARABULUCUNUN GÖREVİ VE İYİ BİR ARABULUCUDA OLMASI GEREKEN KİŞİSEL ÖZELLİKLER Uyuşmazlık konusu ve taraflara karşı tarafsız olmalıdır. Tarafların yapacakları etkili konuşmalardan ve duygusal durumlardan etkilenmeyecek derecede objektif olmalıdır. Sorunları anlayacak kapasitede, zeki olmalıdır. Uyuşmazlığın çözüm zamanı ve problemlerin çözümünde yapılacak değişiklikler konusunda esnek olmalıdır.

ARABULUCUNUN GÖREVİ VE İYİ BİR ARABULUCUDA OLMASI GEREKEN KİŞİSEL ÖZELLİKLER Kullandığı ifadeler kolay anlaşılır, dili açık ve akıcı olmalıdır. Uyuşmazlığın çözümünde etkili ve ikna edici olmalıdır. Tarafların düşüncelerine, korkularına ve diğer duygularına anlayışla yaklaşmalıdır. Etkili bir dinleyici olmalıdır. Probleme yeni ve değişik bakış açıları sağlamaya yatkın, yaratıcı olmalıdır. Toplumda saygın bir yere sahip olmalıdır.

ARABULUCUNUN GÖREVİ VE İYİ BİR ARABULUCUDA OLMASI GEREKEN KİŞİSEL ÖZELLİKLER Şüpheci olmalıdır. İhtiyacı halinde gerekli kaynaklara ulaşma imkanı olmalıdır. Dürüst ve güvenilir olmalıdır. Gerek yöntem gerekse kendi için yapılacak eleştirilere açık olmalı, bu konudaki tepkilerini her zaman kontrol altında tutmalıdır. Doğru kullanabildiği ve böylelikle işbirliğini teşvik edici bir mizah anlayışına sahip olmalıdır.

ARABULUCUNUN GÖREVİ VE İYİ BİR ARABULUCUDA OLMASI GEREKEN KİŞİSEL ÖZELLİKLER Sabırlı olmalıdır. Hiçbir gelişme belirtisi olmayan konular dışında tüm noktaları çözmek konusunda azimli olmalıdır. Taraflara karşı iyimser olmalı ve onları çözüm bulabilecekleri yönünde cesaretlendirmelidir. Bir arabulucu için olmazsa olmaz bir şart olarak, insanları sevmeli ve onları mutlu edecek bir anlaşma yapmayı istemelidir.