Kronik Hastalıklarda Egzersiz Doç. Dr. Ece Aydoğ FTR ABD

İnsanın/hareketsizliğin evrimi

ABD’deki yetişkinlerde obesite trendi Behavioral Risk Factor Surveillance System (BRFSS), 1985 (*BMI ≥30, or ~ 30 lbs. overweight for 5’ 4” person) No Data <10% 10%–14%

No Data <10% 10%–14%

No Data <10% 10%–14%

No Data <10% 10%–14%

No Data <10% 10%–14%

No Data <10% 10%–14%

No Data <10% 10%–14% 15%–19%

No Data <10% 10%–14% 15%–19%

No Data <10% 10%–14% 15%–19%

No Data <10% 10%–14% 15%–19%

No Data <10% 10%–14% 15%–19%

No Data <10% 10%–14% 15%–19%

No Data <10% 10%–14% 15%–19% ≥20%

No Data <10% 10%–14% 15%–19% ≥20%

No Data <10% 10%–14% 15%–19% ≥20%

No Data <10% 10%–14% 15%–19% ≥20%

No Data <10% 10%–14% 15%–19% 20%–24% ≥25%

No Data <10% 10%–14% 15%–19% 20%–24% ≥25%

No Data <10% 10%–14% 15%–19% 20%–24% ≥25%

No Data <10% 10%–14% 15%–19% 20%–24% ≥25% We have never had an epidemic like this that we have been able to track so thoroughly and see. As I told you, this is conservative. About 60 million adults, or 30 percent of the adult population, are now obese, which represents a doubling of the rate since 1980. No Data <10% 10%–14% 15%–19% 20%–24% ≥25%

No Data <10% 10%–14% 15%–19% 20%–24% 25%–29% ≥30% We have never had an epidemic like this that we have been able to track so thoroughly and see. As I told you, this is conservative. About 60 million adults, or 30 percent of the adult population, are now obese, which represents a doubling of the rate since 1980. No Data <10% 10%–14% 15%–19% 20%–24% 25%–29% ≥30%

No Data <10% 10%–14% 15%–19% 20%–24% 25%–29% ≥30% We have never had an epidemic like this that we have been able to track so thoroughly and see. As I told you, this is conservative. About 60 million adults, or 30 percent of the adult population, are now obese, which represents a doubling of the rate since 1980. No Data <10% 10%–14% 15%–19% 20%–24% 25%–29% ≥30%

No Data <10% 10%–14% 15%–19% 20%–24% 25%–29% ≥30% We have never had an epidemic like this that we have been able to track so thoroughly and see. As I told you, this is conservative. About 60 million adults, or 30 percent of the adult population, are now obese, which represents a doubling of the rate since 1980. No Data <10% 10%–14% 15%–19% 20%–24% 25%–29% ≥30%

(*BMI 30, or about 30 lbs. overweight for 5’4” person) ABD’de deki yetişkinlerde obezite trendi BRFSS, 1985 (*BMI 30, or about 30 lbs. overweight for 5’4” person) 1990 1998

Dünyada Obezitenin Görülme Sıklığı                                        Dünyada Obezitenin Görülme Sıklığı 2008 2015 Obezite: 400 milyon Obezite: 700 milyon Fazla Kilolu: 1,4 milyar Fazla Kilolu: 2,3 milyar

Peki ya bizde ?? 1990 yılı obezite E %9 K %24 1999 yılı E %19 K %38.8 Onat, A ve ark. Yüzyıl Dönümünde Türk Erişkinlerinde Koroner Risk Haritası ve Koroner Kalp Hastalığı. Eylül 2001 Turnagöl H ve Başoğlu S. Obesity and physical activity prevalance in Turkey. National Cancer Institute, Middle East Cancer Consortium, Life Style and Health and Physical Activity in ME Symposium. 29-30 March, 2004, Lyon, France.

SB Obezite ile Mücadele Programı ve Eylem Planı Taslağı Sağlık Bakanının Ocak 2011 açıklaması: "İnsanımızın 3'te biri normal kilolu, 3'te biri kilolu, 3'te biri obez ”

Olshansky SJ ve ark. 2005; 352:1138-1145 1900’lü yıllardan günümüze, 1918 yılında yaşanan İspanyol grip endemisinden bu yana ilk kez ortalama yaşam süresinde azalma bekleniyor. Obezite

Sallis RE. Exercise is medicine and physicians need to prescribe it Sallis RE. Exercise is medicine and physicians need to prescribe it! British Journal of Sports Med. 2009;43;3-4 Hipokrat MÖ 5.yy “Sadece yemek yeterli değildir, egzersiz de ilave edilmelidir. Yiyecek ve egzersiz sağlık için beraber çalışır”.

Morris JN ve ark. 1953

Paffenbarger RS ve ark. 1986

Yetişkinlerde egzersizin sağlığa etkisi (kuvvetli bilimsel veri) Risk azaltır Erken ölüm KAH SVO HT Tip II DM Metabolik sendrom Kolon ve meme kanseri Hiperlipidemi Düşme Depresyon 2. Kilo kontrolü Diyetle beraber zayıflama KVS dayanıklılık ve kas kuvvetinde artma İleri yaşta daha iyi kognitif düzey

Yetişkinlerde egzersizin sağlığa etkisi (orta-kuvvetli bilimsel veri) Yaşlılarda daha iyi fonksiyonel durum Karın etrafı yağlanmada azalma

Yetişkinlerde egzersizin sağlığa etkisi (orta bilimsel veri) Kalça kırığı riskini azaltma Kemik yoğunluğunu artırma Uyku kalitesini artırma Akciğer ve endometrial kanser riskinde azalma

Pedersen BK, Saltin B. 2006: 16 (Suppl. 1): 3–63 İnsülin direnci

Tip II DM

Dislipidemi

Hipertansiyon

Obezite

KOAH

KAH

KKY

Kladikasyo İntermitans

Osteoartrit

RA

OP

Fibromiyalji

Kr. Yorgunluk Sendromu

Kanser

Depresyon

Astım

Pedersen BK, Saltin B. 2006: 16 (Suppl. 1): 3–63 Tip I DM

Egz piramidi (ACSM /AMA)

Egz piramidi (ACSM /AMA)

Egz piramidi (ACSM /AMA)

Egz piramidi (ACSM /AMA)

ACSM /AMA Sağlıklı bireyler için Aerobik egzersiz Orta düzey 5 /hafta, 30dak/g veya Ciddi düzey 3 /hafta, 20dak/g + Kuvvet ve germe egzersizi 8-10 farklı egz/g, 2/hafta, 8-12 tekrar Denge egzersizi 65 yaşını geçenlere 2/hafta

Egzersiz düzeyi < KAHmax %60 KAHmax %60-80 > KAHmax %80

Egz kişisel yanıt %95 Her 20 hastadan biri bunların dışında 2SD 1SD

Egzersize yanıt

Egz.den faydalanma ile sorun yaşama arasındaki ilişki % VO2max artışı VO2max kazancı Optimal antrenman Kardiak/ortopedik sorun gelişme riski KAH 50 70 80 100 Sıklık (gün/hafta) 2 3 4 5 Süre (dk/gün) 10 20 30 40 4 5

Blair SN. Physical inactivity: the biggest public health problem of the 21st Century. British Journal of Sports Med. 2009;43;1-2 * * * * * *

Tudor-Locke ve Bassett adım sayımı Meta-analizler adımsayar kullanımının günlük adım sayısını 18 haftada 2200-2500 ↑ Bravata DM ve ark. JAMA 2007 Sports Med 2004;34:1–8.

1988 ABD Sağlık Bakanlığı ExeRx’in CDC. The Surgeon General's Workshop on Health Promotion and Aging: summary recommendations of physical fitness and exercise working group. 1989;262: 2507-10. 1988 ABD Sağlık Bakanlığı ExeRx’in düzenli fiziksel muayene ve kontroller sırasında hekimlerin rutin işlemleri arasına girmesi ve günlük tanı ve tedavi pratiğinin bir parçası olması gerektiğini belirmiştir

Hekimlerin ExeRx’e yaklaşımı Egzersize inanmıyoruz Anlatacak vaktimiz yok Bizler veriyoruz Tip, süre, sıklık ve şiddet belirtiliyor mu? ExeRx yazmayı bilmiyoruz ABD’de asıl neden

ExeRx ABD’ de Buna karşın ExRx önerisi %30 Buna karşın Ex önerilen bireylerin %85’ i bu öneri üzerine fiziksel aktivitelerini arttırıyor U.S. Department of Health and Human Services. Healthy People 2000: National health promotion and disease prevention objectives, full report, with commentary. Washington, DC: U.S. Department of Health and Human Services, Public Health Service, 1990; DHHS Publication No. (PHS)91-50212.

Rx ExeRx Egzersizin İlacın Süresi Süresi (kaç gün) Sıklığı CDC. The Surgeon General's Workshop on Health Promotion and Aging: summary recommendations of physical fitness and exercise working group. 1989;262: 2507-10. Rx ExeRx Egzersizin Süresi Sıklığı Şiddeti Tipi İlacın Süresi (kaç gün) Günde kaç adet Kaç mg Ne şekilde

Egzersizin şiddeti Metabolik sendromu olan ♀, 3 gruba ayrılmış (yaş 51±9, BMI 34±6); Kontrol, 16 Hf egz şiddetini değiştirmemiş 16 Hf, haftada 5 gün düşük tempolu egz (hafif) 16 Hf, haftada 2 gün düşük tempo, 3 gün yüksek tempo (şiddetli) Egz.lerde bir seferde 400 kcal harcama yapılmış Visseral yağ azaltmada hafif egzersiz etkisiz, şiddetli etkili Irving BA ve ark. Effect of Exercise Training Intensity on Abdominal Visceral Fat and Body Composition. Med Sci Sports Exerc. 2008 Oct 8.

Pedersen BK, Saltin B. Evidence for prescribing exercise as therapy in chronic disease. 2006: 16 (Suppl. 1): 3–63 “The recommendations therefore need to be highly individualized, although the prescription should follow the general recommendations for the population.”

Sallis RE. Exercise is medicine and physicians need to prescribe it Sallis RE. Exercise is medicine and physicians need to prescribe it! British Journal of Sports Med. 2009;43;3-4

ACSM ve AMA ortaklığı 40’tan fazla hastalık için egz öneriyor Bu egzersizleri yazmak ile ilgili bilgiler veriyor

Fiziksel uygunluğun belirlenmesi Aerobik kapasite (VO2max) Vücut kompozisyonu Yağ ve kas kitlesi Kassal kuvvet ve dayanıklılık Özellikle karın ve gövde Bacak ve kollar Esneklik Denge

Aerobik kapasite (VO2max) Egzersiz stres testi

Vücut kompozisyonu Biyoelektrik empedans ve göbek çevresi

Kassal kuvvet ve dayanıklılık 8-12 kez kaldırılabilen maksimum ağırlık

Esneklik Büyük kasların esnekliği

Denge Denge ölçen sistemler veya testler

ExeRx planı-1 Kişiye özel aerobik egzersiz Süre Şiddet Sıklık Egzersiz tipi

ExeRx planı-2 Kişiye özel dinamik direnç egzersizi

ExeRx planı-3 Kişiye özel esneklik egzersizi Hangi bölge Sıklık Egzersiz tipi (pasif, aktif, aktif-yardımlı, PNF)

ExeRx planı-4 Kişiye özel denge egzersizi Süre Şiddet Sıklık

ExeRx takip Egzersiz kapasitesini değerlendirdiğimiz test bataryası ile periyodik kontrol

Özet 1-Hekimlerin büyük çoğunluğu hastalarına düzenli fiziksel aktivite önerisinde bulunmamaktadır. 2-Düzenli egzersizin dolaşım, solunum, hareket ve bağışıklık sistemleri üzerine olumlu etkileri bulunmaktadır. -Koroner kalp hastalığı üzerinde koruyucu etkisi vardır. -Yaşam kalitesi artar. -Ligamanlar kalınlaşır, kuvvetlenir ve daha esnek hale gelir, hyalen kıkırdak kalınlaşır ve basıya daha dirençli hale gelir. -Kemik mineral yoğunluğu artar. 3-Egzersiz kişiye özel planlanmalıdır

Teşekkürler http://exerciseismedicine.org/