PROPRİOSEPTİF NÖROMÜSKÜLER FASİLİTASYON (PNF)

TEMEL PRENSİPLER Proprioseptörlerin uyarılması ile nöromüsküler mekanizmanın cevaplarını kolaylaştırmak Amaç: el temasları, görsel ve sözel uyarılar yoluyla postür ve hareket yeteneğinde gelişme sağlamak

Charles Sherrington Periferal reseptörler ve sinirlerden kaynaklanan uyarılar spinal alfa motor nöronun uyarılabilirliğini artırır. Motor nöronu etkileyen her uyarı ile oluşan impulslar, sınırlı sayıdaki motor nöronu uyarırken çevrede bulunan diğer bazı motor nöronlar üzerinde de eşik altı bir uyarı oluşturur. Üstüste gelen eşik altı uyarılar, nöronun uyarılma eşiğini düşürerek deşarj olmasını sağlar. Eksitabilitedeki bu artış fasilitatör etki oluşturur. Bir kasın kontraksiyon kuvveti uyarılan motor ünite sayısına bağlıdır. Sinaptik eşiğin düşmesi ile uyarılan motor ünite sayısı artar. Bu artış kasın kontraksiyon kuvvetini artırır. Eğer amaç hipertonusu azaltmaksa periferal uyarılar motor nöronun eksitabilitesini azaltmak için kullanılır, ekstrapiramidal inen yollarla gelen aşırı aktivasyon önlenir.

Mekanizmalar Deşarj sonrası etkiler Spatio-temporal sumasyon (Kabat ve Knott 1953) Yayılım İndüksiyon Resiprokal inervasyon

PNF (Kabat-Knott 1953) Nörofizyoloji ve motor öğrenmeye dayalı olarak geliştirilmiştir Maksimum direnç ile uyarılabilirlik artırılabilmektedir Duyunun hareket oluşumundaki önemi anlaşılmıştır Periferal uyaranlar ateşleyici rol oynamaktadır Hermann Kabat Maggy Knott

RESEPTÖRLER Kas iğciği: kas liflerine paralel uzanır, ince fonksiyon gören kaslarda daha fazla bulunur. Kas iğciğinin uyarılması ilgili kasta eksitasyon, sinerjist kasta fasilitasyon, antagonist kasta inhibisyon sağlar. Germe ile uyarılır. Golgi tendon organı: tendonda yer alır. Kuvvetli germe ile uyarılır. İlgili kas ve onun sinerjistini inhibe ederken, antagonist kası aktive eder. Pasinian kapsülleri: tendon(özellikle tendonun kemiğe yapışma yerinde), eklem ve periostta, kası çevreleyen fasianın altında ve subkuteneal dokuda bulunur. Basınca karşı duyarlıdır.

Otojenik inhibisyon Bir kasa uygulanan kuvvetli germe ilk önce aşırı aktif kas iğciğini uyararak gerilim artışı ile sonuçlanır. Kasta oluşan bu gerilim golgi tendon organının uyarılma eşiğine erişince geveşeme meydana gelir.

Hareket Paternleri İnsan vücudundaki fizyolojik hareketler rotasyonel ve oblik karakterler taşır. Sıralı kas grupları gerildiği zaman diyagonal yönde bir hareket ortaya çıkarır. Beyin tek tek kasları değil hareketi bir bütün olarak kontrol eder. Fonksiyonel motor aktivite çeşitli hareket kombinasyonlarından ve birçok kasın değişik derecelerde uzama ve kısalma kontraksiyonlarından meydana gelir.

Diyagonal: hareketin gerçekleştiği hat Patern Pivot

Sagital düzlem: fleksiyon ekstansiyon Frontal düzlem: abduksiyon adduksiyon, lateral fleksiyon Transvers düzlem: rotasyon

Baş, boyun ve gövde paternleri

Üst ekstremite paternleri

SKAPULA Skapulanın hareketliliği ve stabilizasyonunu artırmak Gövde kasları ve hareketlerini fasilite etmek Dönme vb. fonksiyonel aktiviteleri fasilite etmek Servikal hareketleri ve stabiliteyi fasilite etmek Üst ekstremite hareketleri ve stabilizasyonunu fasilite etmek Skapula ve pelvis hareketleri; boyun, gövde ve ekstremite hareketlerinin geliştirilmesi ve tedavisinde önemli bir role sahiptir. Skapular kaslar, sevikal ve torakal bölgenin fonksiyonlarını etkiler ve kontrol eder. Üst ekstremitelerin uygun ve yeterli fonksiyonu, skapulanın stabilite ve hareketliliğini gerektirir

Ant.Elev. Post.Elev. Ant.Dep. Post.Dep.

Alt ekstremite paternleri

PELVİS Pelvis hareketlerini ve stabilizasyonunu geliştirmek Gövde stabilizasyonu ve hareketlerini geliştirmek Dönme vb. fonksiyonel aktiviteleri fasilite etmek Alt ekstremite hareketleri ve stabilizasyonunu fasilite etmek Pelvik hareketler ve stabilite de hem gövde hem de alt ekstremitelerin yeterli fonksiyon görebilmesi için gereklidir.

Post.Elev. Ant.Elev. Post.Dep. Ant.Dep.

Bilateral patern ugulamaları Simetrik Asimetrik Simetrik resiprokal (aynı diyagonalde resiprokal) Asimetrik resiprokal (zıt diyagonelde resiprokal)

TEMEL İŞLEMLER Stabilizasyonu ve hareket yeteneğini artırmak Uygun direnç uygulaması ve tutuş pozisyonları ile harekete yol göstermek Doğru zamanlama ile koordineli hareketi sağlamak Temel işlemlerin hastanın durumuna göre seçilmesi ve uygulanması gerekir Fzt ağrı semptomlarını ve olası diğer kontraendikasyonları gözönünde bulundurmalıdır.

El teması Vücut pozisyonu ve mekanikleri Sözel emirler Görsel takip Germe Traksiyon ve aproksimasyon Direnç Zamanlama Kuvvet yayılımı

El temasları Direnç vermek Aktif yardımlı egzersizlerde yardım etmek Ağrısı olan hastalara emniyet duygusu vermek Hareketin yönünü belirlemek ve hareket hissini artırmak Kasın kontraksiyon yeteneğini artırmaya yardımcı olmak

Fizyoterapistin pozisyonu ve vücut mekanikleri Fizyoterapist, pozisyonunu ve mekanik olarak gövde hareketlerini kullanarak hastanın hareketlerini kontrol eder. Verdiği direncin yönünü ayarlar Kendi vücut mekaniğini iyi kullanarak uygulamalar sırasında gereksiz yorgunlukları önler

Sözel emirler ve hastayla iletişim Kas kontraksiyonu veya hareketin başlatılmasına yardımcı olmak Hareketi sürdürmek için hastayı teşvik etmek Hastanın yanlışlarını düzeltmek amacıyla kullanılır.

Görsel takip Kas kontraksiyonunun daha güçlü bir şekilde yapılmasını Hareket ve pozisyonunu düzeltmesi ve kontrol edebilmesini Vücut ve baş hareketlerinin kolaylaşmasını Fizyoterapist ile uyumlu olması ve iletişim kurmasını sağlar

Germe İstemli hareketi başlatmak Kuvveti artırmak Zayıf kaslardan daha fazla ve iyi cevap almak için kullanılır

Traksiyon Aproksimasyon Yerçekimine karşı ve özellikle fleksör hareketleri fasilite etmek Kas ve diğer yumuşak dokuları uzatarak germe refleksinin etkisini artırmak Hareketin bazı komponentlerine direnç vermek Eklem ağrısı olan hastalarda ağrının azaltılmasına yardımcı olmak Stabilizasyonu sağlamak Antigravite kaslarının kontraksiyonlarını ve ağırlık aktarmayı fasilite etmek Dik duruşu fasilite etmek Hareketin bazı komponentlerine direnç vermek

Direnç Kas kontraksiyon yeteneğini fasilite etmek Motor öğrenme ve motor kontrolü artırmak Hareketin hissi ve yönünün daha iyi algılaması sağlamak Kuvveti artırmak

Zamanlama

Kuvvet Yayılımı Odaklaşma için zamanlama Paternleri birleştirmek BOYUN ÜST EKS. ÜST EKS. GÖVDE ALT EKS. ALT EKS. Odaklaşma için zamanlama Paternleri birleştirmek