LAW 201 INTRODUCTION TO LAW fundamental concepts of LAW Res. Asst. [*]

Hak kavraMI Hak (right), kişilere irade kudreti tanınmak suretiyle hukuk düzeni tarafından korunan menfaattir. Ör: grev hakkı, konut hakkı, dernek kurma hakkı vb. Hukuk kelimesi hak kelimesinden türemiştir. Hak kavramının karşısında yükümlülük (charge) kavramı bulunur. Yükümlülük- özel hukukta- borç (obligation) Kamu hukukunda- ödev (duty)

HAKLARIN ÇEŞİTLERİ HAKLAR 1. KAMU HAKLARI/PUBLIC RIGHTS 2. ÖZEL HAKLAR/PRIVATE RIGHTS A) MUTLAK HAKLAR a) Mallar Üzerinde aa) Maddi Mallar Üzerinde i)Mülkiyet Hakkı ii) Sınırlı Ayni Haklar bb) Gayrimaddi Mallar Üzerinde b) Şahıslar Üzerinde aa) Kendi Üzerinde bb) Başkası Üzerinde B) NİSPİ HAKLAR

KAMU HAKLARI Kamu hukukundan doğan haklardır. Kamu hakları devlet ile birey arasındaki ilişkinin durumuna göre Negatif Statü Hakları(Negative Status Rights): Kişinin devlet tarafından aşılamayacak ve dokunulamayacak özel alanının sınırlarını çizen hak ve hürriyetlerdir. Ör: Konut dokunulmazlığı, kişi güvenliği, din hürriyeti, düşünce hürriyeti, mülkiyet hakkı Pozitif Statü Hakları (Positive Status Rights): Bireylere devletten olumlu bir davranış, bir hizmet, bir yardım isteme imkanını tanıyan haklardır. Ör: Çalışma hakkı, sağlık hakkı, sosyal güvenlik hakkı Aktif Statü Hakları(Active Status Rights): Kişinin devlet yönetimine katılmasını sağlayan haklardır. Ör: seçme ve seçilme hakkı, siyasi parti kurma hakkı

ÖZEL HAKLAR Özel hukuktan doğan haklardır. Bu hakların karşısında bir yükümlülük yer almaktadır. Bu yükümlülük bir şeyin yapılmasına ilişkin olabileceği gibi, sakınmadan veya bir katlanmadan da ibaret olabilir.

Özel Haklar/Mutlak haklar Mutlak haklar(absolute rights) sahibine en geniş yetkileri veren haklardır. Bu haklar, sahibi tarafından herkese karşı ileri sürülebilir. Herkes saygı duymak zorundadır. Mutlak haklar mallar üzerinde olabileceği gibi bazen kişiler üzerinde de olabilir.

Mallar üzerİndekİ mutlak haklar Hukukta mal(goods), para ile ölçülebilen ve başkalarına devredilebilen varlıklara denir. Mallar üzerindeki mutlak haklar para ile ölçülebilen ve başkalarına devredilebilen varlıklar üzerindeki haklardır. -Maddi mallar(tangible goods)üzerindeki Mülkiyet hakkı(right of ownership) Kullanma, yararlanma tasarrufta bulunma Sınırlı ayni haklar(limited real rights) İrtifak hakları(servitudes) Rehin hakları Gayrimenkul mükellefiyeti(incumbrance on real estate) -Gayrimaddi mallar(intangible goods) üzerindeki

KİŞİLER ÜZERİNDEKİ MUTLAK HAKLAR Kişinin kendi şahsı üzerinde sahip olduğu haklar kişilik hakları (personal rights) denir. Kişinin maddi ve manevi varlığı, yani vücudu sağlığı, sesi, görüntüsü şerefi, özel hayatı gibi varlıkları üzerindeki haklarıdır. Kişinin başkalarının şahsı üzerindeki mutlak hakları istisnaidir. Velayet hakkı (parental right) Vesayet (guardianship)

NİSPİ HAKLAR/RELATIVE RIGHTS Herkese karşı değil ancak belli bir kişiye veya belli kişilere karşı ileri sürülebilen haklardır. Genellikle borç ilişkisinden doğar. **Etkisi kuvvetlendirilmiş nispi haklar

HAKLARIN KORUNMASI 1. TALEP YOLU 2. DAVA YOLU A) ÖZEL HUKUKTA Eda davası Tespit davası İnşai dava B)CEZA HUKUKUNDA Kamu davası C)İDARE HUKUKUNDA İptal davası Tam yargı davası 3. KENDİ HAKKINI KENDİ KORUMA A)MEŞRU MÜDAFAA(Legitimate self defense) B)IZTIRAR HALİ(state of necessity) C) KUVVET KULLANMA