END-335 Tedarİk Zİncİrİ Yönetİmİ Tedarİkçİ Seçİmİ Arş. Gör. Fatma Gümüş 12.10.2016 - Isparta

Malzeme, Bİlgİ ve ParanIn AkIşI Tedarik Zinciri Tedarikçiler Üreticiler Distribütörler Perakendeciler Tüketiciler Malzeme, Bİlgİ ve ParanIn AkIşI SATICI ALICI MALZEME BİLGİ PARA

Tedarikci Secimi Stratejik bir karar İşbirliği ve birlikte çalışma Geçmiş performans – gelecekteki beklentiler Tedarik edilecek hammadde ve bileşenlere göre farklı tedarikçilerle çalışılabilir. Bir tedarikçi firmanın talebini tamamen karşılayamadığı için aynı hammadde için de birden çok tedarikçi ile çalışılabilir.

Tedarikçi Seçimi Adımlar Potansiyel tedarikçilerin belirlenmesi Değerlendirme kriter(ler)in belirlenmesi Tedarikçilerin bu kriter(ler)e göre değerlendirilmesi Tedarikçi seçiminin yapılması Tedarikçilerin performansı zaman içinde değerlendirilerek, gerekirse tedarikçi seçimi tekrar yapılabilir.

Tedarikçi Seçme Kriterleri Maliyet Ürün fiyati Taşıma maliyeti Kalite Hatasız ürün miktarı Ürün kalitesi Kalite sertifikasyon belgeleri Kalite sorunlarının çözümü Hizmet hızı Güvenilirlik Tedarikçinin profili Finansal yapı Tedarikçinin imajı Kapasite Yetenek Teslimat Doğru miktarda teslim Ambalajlı teslim Esneklik …

Çok kriterli karar verme yöntemleri Analilik Hiyerarsi Prosesi (Analytic Hierarchy Process) PROMETHEE (Preference Ranking Organization Method for Enrichment Evaluations) Yöntemi TOPSIS (Technique for Order of Preference by Similarity to Ideal Solution) Yöntemi ELECTRE (ELimination and Choice Expressing Reality) yöntemi Analitik Serim Süreci (Analytic Network Process) Bulanık Mantık (Fuzzy Logic)

Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP) Thomas L. Saaty (1980) tarafından geliştirilmiştir. Çok kriterli karar verme yöntemidir. Alternatif ve kriterlere göreceli önem değerleri verilir. Amaç, kriter, olası alt kriter seviyeleri ve alternatiflerden oluşan hiyerarşik bir yapı kurulur. Karar alternatiflerinin değerlendirilmesi için hiyerarşinin her seviyesindeki elemanların ikili karşılaştırmaları yapılır.

AHP’nin avantajları / dezavantajları + kullanım kolaylığı, + hiyerarşik yapısı ile problemi alt birimlere ayırdığından büyük ölçekli karar verme problemlerini çözebilir, + objektif yargıların yanı sıra sübjektif yargıları da bünyesinde barındırmaktadır. kişisel yargılarına dayanması, kriterler görecelidir, matrisleri hazırlamak vakit almaktadır, yeni bir değerlendirme kriteri veya tedarikçi eklendiğinde analizin tekrar yapılması gerekir.

AHP’nin Adımları Problemin tanımlanması, amacın belirlenmesi Karar kriterlerinin belirlenmesi Karar alternatiflerinin belirlenmesi Hiyerarşik yapının oluşturulması İkili karşılaştırmaların yapılması Tutarlılığın kontrol edilmesi Öncelik değerlerinin belirlenmesi Değerlendirme ve karar verme

Hiyerarşik yapı HEDEF KRİTERLER ALTERNATİFLER

İkili karşılaştırma için aksiyomlar Karşılıklı kıyaslama Karşılaştırmaların iki taraflı olmasıdır. Homojenlik Karşılaştırılan kriterler birbirinden çok farklı olmamalıdır. Bağımsızlık Kriter ve alternatifler arasında yapılan ikili karşılaştırmalar karşılaştırmaya konu olan bileşenler dışında kalan diğer kriter ve alternatiflerden bağımsız olmalıdır. Beklentileri karşılama hiyerarşi karar vericilerin beklentilerini karşılamalı ve karar problemi ile ilgili tüm unsurları içerdiği konusunda karar vericileri tatmin etmelidir.

İkili karşılaştırma değerleri Önemin Derecesi TANIM AÇIKLAMA 1 Eşit Derecede Önemli Her iki faktör aynı öneme sahip 3 Orta Derecede Önemli Tecrübe ve yargılara göre bir faktör diğerine göre biraz daha önemli 5 Kuvvetli Derecede Önemli diğerine göre çok daha önemli 7 Çok Kuvvetli Derecede Önemli Bir faktör kuvvetli tercih edilendir. Üstünlüğü pratikte kanıtlanmıştır. 9 Mutlak Derecede Önemli Bir faktörün diğeri üzerindeki üstünlüğü mümkün olan en üst seviyededir. 2,4,6,8 Ara Değerler Uzlaşma iki yargı arasında ihtiyaçtır.

Tutarlılık Analizi İkili kıyaslama matrisinde yapılan işlemlerle tutarsızlık oranı hesaplanır ve tutarsızlık oranı 0.1’den büyükse tutarsızlık var demektir. Bu durumda ikili karşılaştırmalarda iyileştirmeye gidilir. Örneğin; A, B’den önemli ise B’de C’den önemli ise, A’da C’den önemli olmalıdır, eğer ikili kıyaslamada A, C’den önemsiz olarak değerlendirilmiş ise tutarsızlık var demektir.

Karar alternatifleri sayısı Tutarlılık Analizi İkili karşılaştırma matrisinin en büyük özdeğeri bulunur. 𝜆 𝑚𝑎𝑥 Tutarlılıkindexi𝐶𝐼 𝐶𝐼= 𝜆 𝑚𝑎𝑥 −𝑛 𝑛−1 Tutarlılık orani(𝐶𝑅) 𝐶𝑅= 𝐶𝐼 𝑅𝐼 Rastgeledeğerindeksi(𝑅𝐼) tablosu Karar alternatifleri sayısı 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Rastgele değer indexi 0.58 0.9 1.12 1.32 1.41 1.45 1.49 1.51

Tedarikçi seçimi problemi için hiyerarşik yapı Maliyet Kalite Hizmet hızı Güvenilirlik Tedarikçi 1 T1 Tedarikçi 2 T2 Tedarikçi 3 T3 Tedarikçi 4 T4

Kriter 1: Maliyet Tutarlılık indeksi =0.04 Köşegeninaltındakalanelemanlar ( 𝑥 𝑗𝑖 ),1 ileköşegenüstündekielemanlarınbölünmesişeklinde ( 1 𝑥 𝑖𝑗 ) hesaplanır. MALİYET T1 T2 T3 T4 1 3 5 1/3 1/5 1/7 7

Kriter 2: Kalite Tutarlılık indeksi =0.04 KALİTE T1 T2 T3 T4 1 1/5 3 5 1/3

Kriter 3: Hizmet hızı Tutarlılık indeksi =0.02 Hizmet hızı T1 T2 T3 T4 1/3 1/5 3 5

Kriter 4: Güvenilirlik Tutarlılık indeksi = 0.04 GÜVENİLİRLİK T1 T2 T3 1/5 1/3 3 5 7 1/7

Seçim kriterleri için ikili karşılaştırma matrisi Tutarlılık indeksi = 0.02 maliyet kalite Hizmet hızı Güvenilirlik Maliyet 1 1/3 ½ 5 Kalite 3 2 4 güvenilirlik 1/5 1/4

Öncelikler matrisi ve vektörü maliyet kalite Hizmet hızı Güvenilirlik T1 0,263 0,172 0,097 0,122 T2 0,559 0,252 0,558 T3 0,057 0,077 0,555 T4 0,192 MALİYET 0,20 KALİTE 0,45 HİZMET HIZI 0,28 GÜVENİLİRLİK 0,07

Tedarikçi Seçimi En iyi tedarikçi 0,385 değeri ile T2 firması bulunmuştur. T2 tedarikçisi seçilir. T1 0,166 T2 0,385 T3 0,220 T4 0,230

Analitik Hiyerarşi Prosesi icin yazılımlar Expert Choice: www.expertchoice.com Decision Lens: www.decisionlens.com Super Decisions: www.superdecisions.com