KLASİK MASAJ TEKNİKLERİ Haz: Yrd.Doç.Dr. Eda AKBAŞ

TARİHÇE Masajın kökleri geleneksel Çin Tıbbı’ na dayanmaktadır. Hippocrates burkulma ve çıkıklarda friksiyon tekniğini önermiştir. M.Ö. 50-25, Celsius yazdığı 8 kitaplık tıp dizisinde masajdan söz etmiştir. 16. YY.da cerrahi sonrası eklem sertliklerinde ve yara iyileşmesinde kullanılmış. Ling, masaj ve egzersizin birlikte kullanımını ilk vurgulayan otorite. Royal Gymnastic Central Institude’ u kurmuş, tüm dünyada yaygın olarak kullanılan İsveç Masajı’nın esaslarını oluşturan bilinen en standart masaj tekniği. 1894 yılında İngiltere’ de 8 kadın masajın etik dışı kullanımını engellemek amacıyla «Society of Trained Masseuses» adlı derneği kurdu. 1900 yılında Hoffa tarafından «technik der massage» en temel eserlerden biri. Mennel «Hareket Manipulasyon ve Masaj ile Fizik Tedavi» 1917’ de yazmış. Defalarca baskı. Mekanik ve refleks etkilerini öne sürmüş. KDM 1920’ lerde alman fzt Elizabeth Dicke tarafından geliştirilmiş. Transvers Friksiyon Masajı, İngilterede ortopedik cerrah olan James Henry Cyriax 1940-50 yılları arasında «TEXTBOOK OF ORTHOPAEDİC MEDICINE». Yumuşak doku manipülasyonunda yeni teknikler. Günümüzde yaygın olarak kullanılan teknikler.

TANIMI Masaj, kas deri, ligament, fasya gibi yüzeyel yumuşak dokulara ve yüzeyel dokular altında yer alan bazı yapılara sistematik ve bilimsel bir şekilde uygulanan stroking (effleurage), friksiyon, vibrasyon, perküsyon, kneading (petrissage), germe ve kompresyon hareketlerinin kombinasyonundan oluşan tedavi edici manuel yöntemlere verilen genel addır.

Genel Olarak Etkileri Fiziksel kondisyonu korumak Kas tonusunu artırmak Gevşeme sağlamak Dolaşımı uyarmak Kardiovasküler ve sinir sisteminde tedavi edici etkiler oluşturmak Tüm vücut sistemleri arasındaki etkileşimi dengelemek Sıcak-soğuk ajanlarla ya da tek başına

Etkileri MEKANİK FİZYOLOJİK Derideki etkileri Metabolizma üzerindeki etkiler Skar dokusu üzerindeki etkileri Dolaşım sistemi üzerindeki etkiler İç organlardaki mekanik etkiler Kas iskelet sistemi üzerindeki etkiler Obesite üzerindeki etkileri Sinir sistemi ve kardiyovasküler sistem üzerindeki etkiler Solunum sistemi üzerindeki etkiler Üriner sistem üzerindeki etkiler Psikolojik etkiler

Derideki etkiler Kan dolaşımını artırarak hücrelerin beslenmesini ve rejenerasyonunu sağlar. Ter bezlerinden ter üretimini artırarak deriden üre ve diğer atık maddelerin atılımına yardım eder Kapillerlerin dilatasyonu ile derinin renginin düzelmesini sağlar. Derinin elastikiyetini artırır. Derinin enfeksiyonlara karşı daha dirençli olmasını sağlar. Ölü hücreleri uzaklaştırır.

Skar dokusuna etkisi Subkuten skar dokusunu gevşetir. Fibrosis ve skar gelişimini önler. Deri ve derialtı yapışıklıkları önler.

İç organlar üzerindeki etkiler Akciğerlerdeki mukusun çözülmesine yardım eder Abdominal distansiyonu azaltır Kalın bağırsaklardaki peristaltizmi artırarak konstipasyon, kolik ve gaz gibi yakınmaları azaltır. Parasempatik aktivasyonu artırarak sindirimi kolaylaştırır.

Obesiteye etkisi Genel şişmanlık ya da lokal yağ birikintilerini azaltmada etkili değildir.

Metabolizma üzerine etkileri Aşırı kas aktivitesi sonrası kasta biriken toksinlerin ve diğer atık ürünlerin uzaklaştırılmasını sağlar. Kas aktivitesi yetersizliğinde toksik maddelerin venöz ve lenfatik akıma sağılmasına yardım eder. Kan dolaşımını artırılarak kasın daha fazla besin ve oksijen almasını sağlar. Kas yorgunluğu ve kas ağrısını azaltır.

Dolaşım sistemi üzerine etkileri Kan akımına etkisi; Yüzeyel venlerde venöz dönüşe yardım eder Arterial dolaşımın artmasına yardımcı Venostazı önler Antikoagülen etkiyle,hemodilüasyona yol açar. Lenfatik akıma etkisi; Lenfatik drenajı artırarak ödemi azaltır. Düzenli masaj beyaz küre sayısını artırarak immün sistemi güçlendirir.

Kas-iskelet sistemi üzerine etkileri Spor aktiviteler sonrası gecikmiş kas ağrısını azaltır. Oksidasyon ve diffüzyonu artırarak laktat’ ın kastan uzaklaştırılmasına yardım eder. Aşırı aktivite sonucu oluşan kas hasarında, damar duvarlarında biriken beyaz kürelerin azaltılmasına yardım eder. Aktivite sonrası yorgunluk düzeyini azaltır. Kasın kan hacmini artırır.

Sinir sistemi ve kardiyovasküler sistem üzerine etkileri Sedatif etki.gevşemeye yol açar. Otonom sinir sistemi ve endokrin sistem üzerinde refleks etkileri vardır. Parasempatik sistemi uyarır, sempatik inhibisyona yardım eder. H-refleks amplitüdünü düşürerek motor nöron eksitabilitesini geçici olarak azaltır. Gevşeme oluşturarak kalp hızını azaltır.kapillerin dilatasyonuna bağlı olarak kan basıncının geçici olarak azaltılmasına yardım eder. endorfin salınımını sağlayarak ağrıyı azaltır. İskemiyi azaltır.

Solunum sistemi üzerine etkileri Solunum kaslarının gerginliğini azaltarak solunumu derinleştirir, akciğer kapasitesini iyileştirir. Parasempatik sinir sistemini uyararak solunum hızını yavaşlatır.

Üriner sistem üzerindeki etkileri Dokulardaki kan dolaşımını ve lenf drenajını artırarak daha fazla miktarda idrar atılımını sağlar.

Psikolojik etkiler Gevşeme sağlayarak stres ve anksiyeteyi azaltır. İyilik hali ve kendine güven duygusu yaratır. Gevşeme sağlayarak vücut imajını ve algısını geliştirir. Emosyonel travmalarla başa çıkmada yardımcı olur.

Masaj ve Ağrı Ağrı, doku hasarına cevap olarak oluşan, kendisini oluşturan stimulustan kaçınmak için motivasyon ve uyanıklığa yol açan hoş olmayan bir duyu olarak kabul edilir. Reseptörler Çıkan yollar Santral mekanizma Cevap mekanizması

PRİMER AFFERENTLER VE İŞLEVLERİ Lif Tipi Lif Çapı İleti Hızı A Alfa (1) Kalın miyelinli 70-120m/sn A Beta (2) 20-60m/sn A Delta (3) İnce miyelinli 2.5-20m/sn C (4) İnce miyelinsiz 2.5m/sn altı

Kapı kontrol teorisi

Ağrının çıkan yolları

KLASİK MASAJIN ETKİNLİĞİ yazar tanı n(sayı) süre-doz teknik etkinlik Lundberg (1984) Kronik nörojenik kas-iskelet ağrısı 267 12 ay vibratörle %59’ unda %50 iyileşme % 72’ sinde sosyokültürel aktivite artmış Lundeberg ve ark.(1987) Vibratörle placebo % 48 %34 Weinrich (1990) Ağrılı kanser hast. Hemşireler 10 dak. masaj Sadece erkek hastalarda ağrı azalması Puustjarvi ve ark (1990) Kronik gerilim tipi baş ağrısı 21 10 seans Üst gövde masajı Ağrı şiddeti ve süresi azalmış Carreck ve ark.(1994) sağlıklı 40 Ağrı eşiği için TENS 20 kişiye alt ekst. Masajı 20 kişiyi dinlendirme Masaj yapılan grupta ağrı eşiği daha yüksek Wilkie ve ark (2000) 173 Haftada 2 gün 2 hafta Masaj ve kontrol grubu Ağrı şiddeti kalp atım ve solunum hızı azalmış Nixon ve ark (1997) Postoperatif ağrı 19 hasta 20 kontrol Ağrı algılama düzeyi postop. 24 saate kadar azalmış Chang ve ark (2006) Doğum eylemi 60 30 masaj 30 rutin hemşire bakımı Doğumun ilk iki fazında etkili, 3. fazda etkisiz

Masajın kanser hastalarında kullanımı Radyasyon, kemoterapi, cerrahi, medikasyonun yan etki ve komplikasyonlarına göre modifiye edilmelidir. Lenf nodları çıkarılmış, Radyasyon almış, Kemik metastazı olabilir. Metastaz üzerine masajın etkisi (tümör hücreleri kan ve lenf kanalları aracılığı ile taşınır) Anksiyeteyi ve ağrıyı azaltır. Kemoterapiye bağlı bulantıyı azaltır. Uykuyu düzenler, yorgunluğu azaltır.

Hikaye ve subjektif değerlendirme Hastanın problemi Hikaye ve subjektif değerlendirme Hastanın klinik durumu ile ilgili hipotez oluşturma Gözlem (hastanın durumu ile ilgili bilgilerin toplanması) Hipotezin netleştirilmesive test edilmesi Objektif testler ve ölçümler Klinik bulguların analizi Hipotezin doğrulanması Hipotezin reddi ve klinisyene geri dönüşü Tedavi planlanması

İndikasyonları Bel ve boyun problemleri(MBA, herniasyon, wiplash) Nörolojik problemler (MS,Parkinson, başağrısı, paraliziler) Vasküler problemler (reynaud, lenfödem) Romatizmal hastalıklar (OA, Fibromiyalji, Temporomandibular eklem problemleri) Gastrointestinal sistem hastalıkları (Ülseratif kolit, kolik, gaz, konstipasyon, yeme bozuklukları) Obstetrik ve jinekolojik durumlar (gebelik, mestrual kramplar, premenstrual sendrom) Pulmoner problemler (astım, bronşit) Ortopedik problemler(epikondilit, skolyoz) Yumuşak doku problemleri(sprain, strain) Psikolojik problemler(travma sonrası stres boz., uyku boz.,anksiyete,stres, depresyon)

Kontraindikasyonlar

Genel Prensipler Ayakta duruş pozisyonu Asimetrik olmalı (bir ayak arkada) Baş Yüz uygulama sahasına dönük olmalı Sırt Dik olmalı Stabil spinal hat korunmalı Bel Bükülmemeli, döndürülmemeli Vücut ağırlığı Arkadaki ayak üstünde olmalı Öndeki ayak denge için kullanılmalı, çok az ağırlık taşımalı Sık sık bir ayaktan diğerine aktarılmalı Diz Arkadaki diz eklemi son 15 derecelik fleksiyonda kilitlenmeli Hiperekstansiyondan kaçınılmalı Kollar Masaj sahası ile 45 derece açı yapmalı Eller Gevşek olmalı Başparmak ve parmaklarla aşırı basınç uygulanmamalı Basınç önkollardan palmar yüze aktarılmalı El bilekleri Aşırı ekstansiyondan kaçınılmalı (sinir kompresyonu)

MASAJ EKİPMANLARI Masaj masaları Masaj sandalyeleri Desteklerici materyaller Çarşaflar ve havlular Masaj yağları

Tedavi ortamı Sessiz, temiz, hafif ışıklandırılmış 23-24 derece Müzik (dakikada 60 vuruşu geçmeyecek)

Hastanın pozisyonlanması Hastanın rahat etmesi ve yeterince gevşeyebilmesini sağlamak Masaj yapılacak bölgeyi yükselterek kalbe doğru olan venöz dönüş için yer çekiminin etkisinden yararlanmak

Hastanın örtülmesi Hastanın mahremiyetini korumak ve güven duygusu yaratmak Üşümeyi önleyerek gevşemeyi kolaylaştırmak

Fizyoterapistin hazırlanması El egzersizleri Parmak abduksiyonu için germe egzersizleri Bilek ekstansiyonu için germe egzersizleri Bilek fleksiyonu için germe egzersizleri Dirsek pronasyon ve supinasyon için germe egzersizleri Dokunmaya hazırlık

Masajın dozajı Masajın süresi Masajın frekansı Masajın hareket tipi Tedavi edilecek saha Hareketlerin hızı Bireyin yaşı ve vücut yapısı Semptomlarda değişiklik Masajın frekansı Masajın hareket tipi

Konnektif doku masajı Yrd.Doç.Dr. Eda AKBAŞ

Vücudun herhangi bir yerindeki bozukluk hastalıklı organ ile aynı segmental inervasyonu paylaşan vücut yüzeyindeki konnektif dokuya gerilim değişikliği şeklinde yansımaktadır. KDM sempatik ve parasempatik sistem arasındaki dengeyi yeniden sağlamak ve otonomik sinir uçlarını konnektif dokuya uygulanan kuvvet ile uyarmak için uygulanan refleks bir tedavi tekniğidir.

amaç Somatik ve visseral patolojileri KDM’ nin lokal ya da refleks etkilerinden yararlanarak tedavi etmektir.

mekanizması Bozuk fonksiyon gören organla MS aynı düzeyinden inerve edilen dermatom ve myotomlar bu bozukluğu deri ve subkuten dokularında gerginlik şeklinde yansıtabilir. Etkilenen dermatomlara uygulanan KDM bu dermatomlarla aynı segmentten inerve olan organda refleks etkiler oluşturabilir. Lokal mekanik etkilerle sempatik aktiviteyi azaltarak vazodilatasyon meydana getirir. Bunun sonucu parasempatik ganglion ile ilişkisi olan organlarda sirkülasyon artar, tüm vücuttaki dolaşım düzelir. İyileşme hızlanır, konnektif doku gerginliği azalır, kas spazmı azalır, otonom sinir sisteminde denge kurulur.

mekanizması Lokal etkiler: stimulasyon sahası ve yakınında kesme hissi, kızarıklık, kabarıntı Segmental etkiler: uygun segmentteki diğer yapılar ve damarlar etkilenir Genel etkiler: impulslar otonomik merkezlere ulaşır ve endokrin cevapları başlatır

Konnektif doku muayenesi İdeal pozisyon Hasta oturur pozisyonda Sırt düz Pelvis hafifçe öne eğilmiş Kalça ve dizler 90 derecelik açı yapar Ayakların altı desteklenir Eller uyluk üzerinde serbest

Konnektif doku muayenesi İNSPEKSİYON Geri çekilmiş doku bantları Geri çekilmiş yassı doku sahaları Lokalize şişlikler Kas atrofi-hipertrofileri Vertebral kolona ait kemik deformiteleri

Sol taraf Sağ taraf Kalp Karaciğer Mide Safra kesesi Pankreas Duedonum Dalak Ileum Jejunum Appendix Transvers kolon Yükselen kolon İnen kolon Sigmoid kolon Rektum

Refleks bölgeler

PALPASYON Cilt kıvrımları yönünde deri katlantılarının kaldırılışı Yüzeyel küçük sahaların daha derin dokular üzerindeki hareketliliğini test etme

Doku hareketliliği testi Arteriyal bölgeler veya konstipasyon bölgeleri için: gluteus üzerinde sakrumun lateral kenarına doğru Venöz lenfatik bölgeler için: femurun büyük trocanteri arasındaki sahalardan sakroiliak eklemlere doğru Arterial ve venöz, lenfatik bozukluklar için: büyük tocanter üstündeki sahalardan iliak kristalara doğru Mesane ve başağrısı bölgeleri için: sakrum üzerinde üst segmentlere doğru Böbrek bölgeleri için: vertebral kolonun her iki tarafında lumbal bölge üzerinde aşağıdan yukarı doğru Sağda karaciğer ve safra keseki, solda kalp ve mide ve her iki tarafta pulmoner bölgeler için:vertebral kolonun her iki tarafında alt kostal sahalar üzerinde kostaların yönünü izleyerek Bsş ağrısı için: scapulalar arasında aynı yönü izleyerek Kol bölgeleri için: scapulalar üzerinde alt açıdan spina scapulaya doğru

İNCELENEN DOKULARIN DOLANIMA AİT CEVAPLARININ TESTİ 3. parmağın distal falanksı 40-60 derecelik açıyla vertebral kolonun her iki tarafına yerleştirilerek L5ten oksiputa kadar çekme yapılır. Kesme hissi Tırmalama hissi Künt bir basınç hissi Anormal bölgelerde aşırı kırmızılık, kabarıntı ve sivilce Bünye, yaş, anatomik farklılıklar dikkate alınmalıdır.

Kdm ile meydana gelen reaksiyonlar KDM ile meydana gelen reaksiyonların şiddeti ve süresi patolojik durumun şiddetine ve uyarının kuvvetine bağlı olarak değişir. Bu reaksiyonlar üç kısımda incelenebilir. Hastanın hissi:tırmalama ve kesme hissi, basınç hissi Deri reaksiyonu: kırmızı keskin çizgi, etrafında dağınık kırmızılık, ilk çizginin etrafında hafif kabarıntı Genel reaksiyonlar:terleme, periferik temperatürde değişiklik, iç organlara ait fonksiyonel semptomların azalması, iç organlara ait ağrının azalması

KDM SONRASI ORTAYA ÇIKAN OLUMSUZ REAKSİYONLAR Fazla tedavi Otonomik dengesi çabuk değişen hastalarda iç organlara ait semptomlar Baş ağrısı Gerilimin başka yere nakli Dolanıma ait bozukluklar

Kdm’ nin çeşitli hastalıklarda kullanılışı KDM’ den yarar gören hastalıklar 2 ana grup altında toplanmıştır. Kan dolaşımlarının engellenişi nedeniyle periferik yapılarda meydana gelen değişiklikler Segmental dağılımın herhangi bir bölümünde bulunan ya da daha önceden var olan patolojik durum nedeniyle periferik yapılarda meydana gelen değişiklikler

Kdm’ nin çeşitli hastalıklarda kullanılışı Migren ve gerilim baş ağrısı Bel problemleri: lumbago, intervertebral disk hernisi, sakro-iliak zorlanmalar, bel ağrısı Osteoartrit Romatoid artrit Fibromiyalji Omuzda periartrit Akroparestezi Konnektif doku hastalıkları Periferik vasküler hastalıklar: intermittant klaudikasyon, reynaud fenomeni, varikoz venler. Skar dokuları Anksiyete Kalp hastalıkları Solunum hastalıkları Sindirim sistemi bozuklukları: mideye ait bozukluklar, bağırsak sistemine ait bozukluklar, karaciğer ve safra kesesine ait bozukluklar Üriner sistem hastalıkları: böbrek hastalıkları, mesaneye ait problemler, enuresis nocturna Jinekolojik ve obstetrik durumlar: amenore, dismenore, klimakterik bozukluklar, gebelik, doğum, laktasyon, histerektomi ve diğer jinekolojik ameliyatlar Nörolojik durumlar: anterior poliomyelit, siyatalji, hemipleji, MS, parkinson, medulla spinaliste subakut kombine dejenerasyon, CP

Migren ve gerilim baş ağrısı Temel bölge Bütün sırt Yüz bölgesi

lumbago Temel bölge Torasik bölge Alt ekstremiteler Gövdenin ön yüzü

intervertebral disk hernisi Temel bölge Duyu bozukluğu olan sahalar İliotibial tractus Gövdenin anterioru

sakro-iliak zorlanmalar Trigonum lumborumdaki trigger noktanın uyarılması İliotibal tractusun arka kenarına kısa çekmeler Büyük trokanter çekmeleri İliotibial tractusun insersiyosu

bel ağrısı Temel bölge İliotibial tractus Büyük trokanter Trigonum lumborumdaki trigger noktası

Osteoartrit Temel bölge Sırt Ekstremiteler

Romatoid artrit Sakral bölge İliotibial tractus Sırt Ekstremiteler

Fibromiyalji Temel bölge Sırt

Omuzda periartrit Temel bölge Latissimus dorsi Pectoralis major İfraspinöz ve supraspinöz fossalar C7 ye kadar tüm sırt Servikal bölge Omuz eklemi Deltoid, biseps, gerekirse dirsek

Akroparestezi Temel bölge Latissimus dorsi ve scapular sahalar Klavikulalar ve omuz sahaları Deltoid Kollar Torasik ve servikal kısım

Konnektif doku hastalıkları Temel kısım Servikal kısım dahil sırt ekstremiteler

intermittant klaudikasyon Temel kısım Popliteal bölgeye kadar uyluklar Tüm alt ekstremite Sırtta kraniale doğru ilerlenir

reynaud fenomeni Tedavide kesme hissini kazanmak için özel trigger noktalarına ( latissimus dorsi kenarı, trigonum lumborum, aksilla, iliotibial ttaktusun arka kenarı, büyük trokanter, adduktor hiatus, skapulanın alt açısı, traezin ön kenarı) Sırt Lumbal Sakral Kalça Ekstremiteler

varikoz venler Sırt (latissimus dorsi dahil T10 seviyesine kadar çıkılır) Pelvik ve sakral sahalar İliotibial traktus Sartorius Alt bacak

Skar dokuları Temel bölge Etkilenen segmentler Skar baş ve yüzde ise interskapular bölge

ANKSİYETE Tüm sırt

KALP HASTALIKLARI Temel bölge Sol taraf hariç torasik ve servikal bölgeler Toraksın sol arka yüzü Pektoral bölgenin sağ ön yüzü Sol pectoral bölge

SOLUNUM HASTALIKLARI Temel bölge En alt kosta ve vertebral kolon arasındaki açı İnterskapular bölge Pelvik kenar, rectus abdominisin lateral kenarı, subkostal kenar Servikal bölge, oksiputal bölge Clavikula ve interkostal aralıklar İliak krista ve subcostal çekmeler

MİDEYE AİT BOZUKLUKLAR Temel bölge Sol subcostal çekme Scapulalar hariç torasik bölge Scapulalar Toraksın ön yüzü

BAĞIRSAK SİSTEMİNE AİT BOZUKLUKLAR Konstipasyon: Temel bölge Sakral kısım Lumbal vertebralar ile posterior superior iliak spina arasındaki açı Femurun büyük trokanter arkası

KARACİĞER VE SAFRA KESESİNE AİT BOZUKLUKLAR Temel bölge Kostovertebral açı Latissimus dorsi İnterkostal sahalar Scapular sahalar Servikal bölge

BÖBREK HASTALIKLARI Temel bölge Kraniale doğru hemen ilerlenir Alt ekstremitede dize kadar olan sahalar Ön pelvik çekmeler

MESANEYE AİT PROBLEMLER Temel bölge Uyluk Ön pelvik çekmeler

ENURESİS NOCTURNA (GECE İŞEMELERİ) Temel bölge Tüm kalça sahası Femurun büyük trokanter arkası İliotibial tractus Torasik bölge Ön pelvik bölge Abdominal bölge

AMENORE Trigonum lumborum, femurun büyük trokanter arkası, tuber iskinin mediali (trigger noktalar) Temel bölge Ön pelvik bölge

DİSMENORE Amenorede olduğu gibi ancak trigger noktaları dahil etmeden tedavi yapılır.

KLİMAKTERİK BOZUKLUKLAR Temel bölge Torasik bölge

GEBELİK Sakral bölge Lumbal bölge

DOĞUM Sakrum lateral kenarı Alt lumbal bölge Öne yapılan transvers çekmeler

LAKTASYON Temel bölge Torasik bölge Rectus abdominusa kadar pelvik ve kostal çekmeler

ANTERİOR POLİOMYELİT Temel bölge Üst segmentler

SİYATALJİ Temel bölge Büyük trokanter arkası İliotibial tractus Popliteal sahaya kadar uylukta ve altta, bacak bölgesi

HEMİPLEJİ Temel bölge Alt ekstremite Latissimus dorsi

MULTİPLE SKLEROZ Temel bölge Bacak sahaları Tüm sırt Üst ekstremiteler

PARKİNSON Temel bölge Torasik ve servikal kısımlar Toraksın ön yüzü

MEDULLA SPİNALİSTE SUBAKUT KOMBİNE DEJENERASYON Temel bölge Bütün sırt Ekstremiteler Toraksın ön yüzü (solunuma ait problemler varsa)

SEREBRAL PARALİZİ Temel bölge Alt ekstremiteler Sırt Üst ekstremiteler

Kdm’ nin sakıncalı olduğu durumlar Malign tümörler Tüberküloz Uterina myoma İç organların akut inflamasyonu Mental hastalıklar