KOMPLEKSLEŞME REAKSİYONLARI VE TİTRASYONLARI BÖLÜM 17 KOMPLEKSLEŞME REAKSİYONLARI VE TİTRASYONLARI

Metal + ligant  kompleks Cu+2 + 4NH3  Cu(NH3)42+, Kompleks oluşturan maddeler katyonların titrasyonlarında oldukça çok kullanılır. Bu maddelerin pek çoğu, metal iyonları ile çoklu kovalent bağ oluşturacak birkaç elektron sunan (donör) gruplar içeren organik bileşiklerdir.

Pek çok metal iyonu, koordinasyon bileşiklerini (kompleksleri) oluşturmak üzere, elektron-çifti sunabilen maddeler ile reaksiyona girerler. Elektron sunan tür veya ligand bağ oluşumu için en az bir çift paylaşılmamış elektron bulundurmalıdır. Su, amonyak ve halojen iyonları yaygın anorganik ligandlardır.

Ligand, bir elektron çifti sunarak bir katyon veya nötral bir metal atomu ile bir kovalent bağ oluşturan bir iyon veya bir moleküldür. Bu elektron çifti, katyon veya nötral bir metal atomu ile ligand arasında ortaklaşa kullanılır. H2O, NH3, X-

Bir katyonun koordinasyon sayısı, elektron çifti sunan türlerle oluşturduğu kovalent bağların sayısıdır. Genellikle 2, 4 veya 6'dır. Cu  4 koordinasyon sayısına sahip Cu(NH3)42+, CuCl42- Cu(NH2CH2COO)2

Kompleks oluşumuna dayanan titrimetrik yöntemler (bazen kompleksometrik yöntemler olarak adlandırılır), bir yüzyıldan daha uzun zamandır kullanılmaktadır. Ancak, bu yöntemler, 1940’ların başlarından itibaren analitik uygulamalarda yaygın olarak kullanılmaktadır ve bu yöntemler daha çok şelatlar olarak adlandırılan özel koordinasyon bileşikleriyle ilgilidir. Şelatlar, tek bir ligandın iki (veya daha çok) elektron çifti sunucu grubu ile beşli veya altılı heterosiklik halka oluşturmak üzere bir metal iyonunu koordine etmesiyle oluşur

Şelat, bir katyonun tek bir ligantda bulunan iki veya daha fazla elektron çifti sunan gruba bağlanmasıyla oluşan bir halkalı komplekstir.

Amonyak gibi bir tek elektron çifti sunan gruba sahip bir ligand, tek dişli (monodentat) olarak adlandırılır. Glisin gibi kovalent bağ oluşturacak iki grup bulunduran liganda ise çift dişli (bidentat) ligand denir. Üç dişli, dört dişli, beş dişli ve altı dişli ligandlar da bilinmektedir.

iki dişli, üç dişli, dört dişli, beş dişli, altı dişli Tek dişli, (NH3) iki dişli, üç dişli, dört dişli, beş dişli, altı dişli Titrant olarak dört ve altı elektron çifti sunan grup içeren çok dişli ligandların, benzer tek dişli ligandlara göre iki üstünlüğü vardır: Katyonlarla reaksiyonları daha tamdır ve böylece daha keskin dönüm noktaları oluştururlar Metal iyonları ile tek basamakta reaksiyona girerler

iki dişli, üç dişli, dört dişli, beş dişli, altı dişli Tek dişli, (NH3) iki dişli, üç dişli, dört dişli, beş dişli, altı dişli   Titrant olarak dört ve altı elektron çifti sunan grup içeren çok dişli ligandların, benzer tek dişli ligandlara göre iki üstünlüğü vardır: ·       Katyonlarla reaksiyonları daha tamdır ve böylece daha keskin dönüm noktaları oluştururlar ·       Metal iyonları ile tek basamakta reaksiyona girerler

ANORGANİK KOMPLEKSLEŞTİRİCİLERLE TİTRASYONLAR Kompleksleşme reaksiyonları analitik kimyada çok işe yarar; en klasikleşmiş uygulaması da kompleksometrik titrasyonlardır. Burada, bir metal iyonu bir ligand ile etkileşerek bir kompleks oluşturur. Dönüm noktası, bir indikatör veya uygun enstrümental yöntem kullanılarak belirlenebilir. Kompleksometrik titrasyonun yürüyüşü, genelde bir titrasyon eğrisi ile izlenir. Bu eğri pM = − log [M] değerinin katılan titrant hacmine karşı grafiğidir. Pek çok kompleksometrik titrasyonda titrant olarak ligand kullanılır ve metal iyonu analittir.