SİYASAL İDEOLOJİLER HAFTA İDEOLOJİNİN DOĞASI

Öğrenme Hedefleri İdeoloji kavramının doğasını anlayabilecek İdeoloji kavramının tarihsel anlam farklılaşmasını ayırt edebilecek İlk ideoloji eleştirmeni Marksistlerin düşüncelerini analiz edebilecek İdeolojilerin sonu tartışmalarını kavrayacak

İçindekiler İdeoloji Nedir? De Tracy’nin İdeoloji Kavramlaştırması Marksist İdeoloji Kavramsallaştırması İdeolojinin Sonu Mu?

İdeoloji Nedir? Bu desteki tartışma, 1790’larda Fransız filozofu Antoine Destutt de Tracy’nin kavramı kullanımıyla başlayacak; Marx’ın kavramı 1840’lardaki kullanım tarzı ve onun bu yüzyıldaki ‘belirsiz mirası’na geçtikten sonra, terimin 1950’lerin ‘ideolojinin sonu’ hareketindeki kullanımlarına dönecektir.

Antoine Destutt de Tracy’nin İdeoloji Kavramsallaştırması ‘İdeoloji’ kavramı, Grekçe eidos ve logos terimlerinin birleştirilmesiyle oluşturulmuş yeni bir kavramdır. İdeoloji, ‘düşünceler bilimi’ olarak tanımlanabilir.

Antoine Destutt de Tracy’nin İdeoloji Kavramsallaştırması Tracy ve diğer ideoloji savunucuları (idéologues), aydınlanmış bir elitle temsili yönetimi vurgulayarak seküler cumhuriyetçi liberalizmle özdeşleştiler. Bu anlamıyla ideoloji halkın gözünde ‘empirik bir bilim’ değil, varlıklı bir liberal entelektüeller grubunun politik doktrini haline geldi

Antoine Destutt de Tracy’nin İdeoloji Kavramsallaştırması İdeolojinin bir diğer kullanımı –entelektüel verimsizliğe, pratik yeteneksizliğe ve özellikle tehlikeli politik fikirlere işaret eden bu kullanımı– kavrama damgasını vurmaya başladı.

Antoine Destutt de Tracy’nin İdeoloji Kavramsallaştırması Son olarak ideoloji, Fransa’da sınırlı bir alanda, ‘politik bir doktrin’in muadili bir ideoloji haline geldi. ideolojinin diğer anlamları bu son görüşle birlikte varlıklarını korudu.

Marksist İdeoloji Kavramsallaştırması ideoloji yalnızca pratik etkisizliğe değil, aynı zamanda gerçeklik illüzyonuna ve kaybına da işaret eder. Daha önemlisi, ideoloji toplumdaki işbölümüyle, sınıf adı verilen kolektif gruplarla ve daha da anlamlısı bazı sınıfların iktidarı ve tahakkümüyle özdeşleştirilir.

Marksist İdeoloji Kavramsallaştırması Lenin ise kavrama çok farklı bir anlam vermektedir. Ona göre sosyalizm, burjuva ideolojisine karşı işçi sınıfının kendi ideolojisidir. Bu kullanım daha çok ideolojinin modern anlamıyla kullanım tarzına yani her bir politik grubun doktrinlerinin ideoloji olarak adlandırılmasına benzemektedir

Marksist İdeoloji Kavramsallaştırması Lukacs’a göre ideoloji sosyal ve politik hayatın derinlerine nüfuz etmiştir. ideoloji, sosyal ve politik hayatın Lenin’in düşündüğünden çok daha derinlerine kök salmış durumdadır. Gramsci’ye göre ise kapitalizmde tahakküm sadece baskı ile değil, fikirlerin ustaca hegemonyası yoluyla da gerçekleşir.

Marksist İdeoloji Kavramsallaştırması Mannheim hem ideolojileri hem de ütopyaları incelemiştir. ideolojiler, bazı şartlarda yıkıcı olsalar da, ekseriyetle, kurulu belli bir düzeni koruma görevi yaparlar. Ütopyalar (Marx’ın aksine Mannheim, ütopyaların sosyal hayatta ideolojilerle aynı derecede önemli olduğunu öne sürer) geniş ölçekli bir değişme önererek, geleceğe bakma ve varolan sosyal gerçekliğe meydan okuma eğilimindedirler.

İdeolojinin Sonu mu? Michel Oakeshott’a göre ideoloji, bir basitleştirmeyi, soyutlamayı ve yine onun sosyal gerçekliğin «basitleştirilmesi» dediği şeyi temsil etmektedir. İdeologlar çok daha karmaşık bir sosyal gerçekliği ayıkladılar ve bu nedenle onu çarpıttılar.

İdeolojinin Sonu mu? ‘İdeolojinin sonu’ ile birlikte yankılanan diğer önemli bir tartışma, ‘politika’nın ideolojiden farklı olduğu iddiasıdır. İdeoloji, kendine özgü içeriğinden çok her politik tartışmayı engelleyen totaliter bir zihniyet anlamına gelir. ‘İdeolojinin sonu’ pragmatik liberalizm tarzına bağlı ideolojik konumdu. ‘İdeolojinin sonu’ görüşünün derinliklerinde yatan şey, liberalizmi ideoloji olarak görememesiydi.