BEBEK VE ÇOCUK SAĞLIĞI

Sağlıklı bebek ve çocuklar, hasta olmaları beklenmeden düzenli kontrole götürmelidir Belirli zaman dilimlerinde bebeklerin ve çocukların büyüme ve gelişimlerinin değerlendirilmesi gerekmektedir. Bebek ve çocuk izlemlerinde en önemli nokta, hastalık ortaya çıktıktan sonra iyileştirmek için uğraşmak yerine, hastalığa zemin hazırlayan koşulların önceden saptanarak önlenmesidir. Bu nedenle belirli zaman dilimlerinde bebeğinizi/ çocuğunuzu bağlı olduğunuz Aile Hekimine götürerek muayenelerini yaptırmanız gerekmektedir.

Sağlıklı bebek ve çocuklar, hasta olmaları beklenmeden düzenli kontrole götürmelidir Bebeğiniz/çocuğunuz sağlıklı olsa bile mutlaka Aile Hekiminize götürünüz. Bu sayede pek çok sağlık sorunu henüz ortaya çıkmadan önlenebilecektir. 

Her bebeğin hayata sağlıklı başlama hakkı vardır… Ülkemizde doğan tüm yeni doğanlardan topuk kanı alınarak Hipotiroidi, Fenilketonüri ve Biyotinidaz Eksikliği hastalıklarının varlığı ücretsiz olarak araştırılır. Hastalıklar bebeğinizden alınan topuk kanı ile erken teşhis edilebilir. Erken tanı konulmaz ise kalıcı zeka geriliği kaçınılmazdır. Bebeğinizden hastaneden taburcu edilmeden önce mutlaka topuk kanı alınmalıdır.

Her bebeğin hayata sağlıklı başlama hakkı vardır… Tarama için bebeğinizden birkaç damla topuk kanı alınacaktır. Tarama sonucunda hastalık şüphesi saptanırsa, ilgili sağlık personeli size mutlaka ulaşacaktır. Bazı bebeklerden tekrar topuk kanı almak gerekebilir. En erken dönemde tekrar topuk kanı alınması bebeğinizin sağlığı açısından çok büyük önem taşır.

Bebeğiniz sizi duyuyor mu İşitme kaybı ile doğan ya da doğumdan sonra işitme kaybına neden olabilecek bir travma, hastalık veya ilaca maruz kalan çocukların, işitme kaybı vaktinde teşhis edilmeli ve rehabilitasyon programlarına alınmalıdır. İşitme kaybı erken teşhis edilmezse ilerleyen yıllarda eğitim ve sosyal uyum açısından, yaş ve zekaca eşitleri olan çocuklardan geri kalırlar. Sağlık Bakanlığı tarafından, doğan her bebeğe işitme taraması testi ücretsiz yapılmaktadır.

Bebeğiniz sizi duyuyor mu Amaç; ilk 3 ayda işitme kayıplı bebeklerin tanılarını koyabilmek ve 6 ayda da işitme kaybı tanısı almış cihaz ihtiyacı olan bebeklerimizin cihazlanmalarını ve rehabilitasyonlarını sağlayarak topluma sağlıklı bireyler kazandırmaktır. Bebeğinize işitme taraması testi yaptırınız. Bebek ya da çocuğunuza da işitme kaybından şüpheleniyorsanız ilinizdeki tarama merkezlerine başvurabilirsiniz.

Görme kontrolü Herhangi bir sorunu olmasa da çocuğunuzu doğumunu takiben ilk 3 ay içinde ve 3 yaşta; şaşılık, kırma kusuru ve diğer göz hastalıkları açısından kontrolü için bir sağlık kuruluşuna götürünüz. Belirtilen yaş aralıkları dışında da görmesi ile ilgili şüpheleriniz varsa mutlaka sağlık kurumuna başvurunuz. Göz hastalıklarında erken tanı ve tedavi önemlidir.

Doğmalık kalça çıkıklığı/ Gelişimsel Kalça Displazisi (GKD) GKD ülkemiz için halen bir halk sağlığı sorunudur. Tedavi edilmemiş veya uygunsuz tedaviler sonucu iş güç kaybına neden olan GKD erken tanı ile tedavi edilebilir. Her yıl yaklaşık 20 bin kalça çıkıklı yenidoğan topluma katılmaktadır. Bu bebekler, erken tanı ve uygun tedavi ile toplumumuza sağlıklı bireyler olarak kazandırılabilir.

Doğmalık kalça çıkıklığı/ Gelişimsel Kalça Displazisi (GKD) Geç tanı konulduğunda yapılacak tedaviler, erken tanı konulduğunda uygulanacak olanlara göre daha zor ve pahalı tedavilerdir. Bu nedenle bebeğinizi bağlı olduğunuz Aile Hekimine götürmeniz, Aile Hekiminiz gerekli görürse kalça ultrasonu yaptırmanız önemlidir. Bu sayede çocuğunuzu uzun, zor, meşakkatli tedavilerden ve kalıcı sakatlıklardan koruyabilirsiniz.

Çocuklarınızı kazalardan koruyun Kaza, yanlış davranış ve ihmaller sonucunda oluşan korunabilir bir olaydır. Ev kazası; salon, mutfak, banyo, yatak odası, garaj, balkon, bahçe gibi eve ait kısımlarda meydana gelen kazalardır. Çocuk acil başvurularında her zaman ilk üç neden içinde ev kazaları gelir. Her yıl ev kazalarına bağlı hayatını kaybeden çocuk sayısı, lösemi ve menenjit gibi hastalıklara bağlı yaşamını yitiren çocuk sayısından fazladır.

Çocuklarınızı kazalardan koruyun Basit önlemlerle çocuklarımızı kazalardan büyük ölçüde koruyarak yaralanmalarını ve sakat kalmalarını önlememiz mümkün Çocuğun yanında sürekli bulunan ebeveynler, çevreyi kazalar açısından en az riskli olacak şekilde düzenlemek zorundadır Oto koltukları, bisiklet kaskları, kilitli ilaç ve temizlik malzemesi kutuları, yüzme havuzlarının çevresinin güvenliği, sıcak içecek ve yiyeceklere ulaşmasının engellenmesi, pencere korumaları çocuklara yönelik güvenlik önlemlerinden bazılarıdır

Talasemi/Akdeniz Anemisi Türkiye dahil, tüm Akdeniz ülkelerinde önemli bir halk sağlığı sorunudur. 3-4 aylıkken başlayan, sürekli kan nakli gerektiren çok ciddi bir kan hastalığıdır. Vücudun yeterli miktarda ve yüksek kalitede kan üretimini engelleyen, önlenebilir, kalıtsal geçişli bir grup hastalıktır. Halsizlik, solgunluk iştahsızlık, huzursuzluk, karaciğer-dalak büyümesi sonucu karın şişliği, sık ateşlenme iskelet sisteminde değişiklik, yüz ve kafa kemiklerinden başlayarak kemiklerde değişiklik ve tipik bir yüz görünümü ortaya çıkar. Talasemi hastaları hayatları boyunca düzenli tedavi görmek zorundadırlar. Uygulanan tedaviler zor ve pahalıdır.

Kalıtsal Kan Hastalıkları ve Talasemi/Akdeniz Anemisi Bu hastalıkların önlenmesinde en önemli adım: Evlilik öncesi çiftlerin tarama testinden geçerek her ikisi de taşıyıcı olan çiftlerin belirlenmesi Çift taşıyıcıların çocuk sahibi olmadan önce genetik danışmanlıktan yararlanmalarıdır Talasemi taşıyıcılarının büyük çoğunluğu bu hastalığı taşıdıklarını bilmezler. Ancak hasta bir çocuk sahibi olduklarında ya da özel kan testi yaptırdıklarında öğrenirler. Talasemi evliliğe engel değildir. Talasemi taşıyıcılığı bulaşıcı değildir. Talasemi taşıyıcılığı kalıtsal bir özelliktir. Sağlıklı bir çocuk sahibi olmak için evlilik öncesi mutlaka tarama testi yaptırınız. Eğer her iki ebeveyn taşıyıcısı ise her gebelikte; ¼ olasılıkla normal, ½ olasılıkla taşıyıcı, ¼ olasılıkla hasta çocuk doğabilir.

Anne sütü annenin bebeğine vereceği ilk ve en güzel hediyedir… Bebeklere; İlk 6 ay sadece anne sütü verilmeli, İki yaşına kadar anne sütüne devam edilmeli, Katı gıdalara 6. ayda başlanmalıdır. Bebeklerin temel besininin anne sütü olduğu unutulmamalıdır. Anne sütü; Bebeğin sağlıklı büyüme ve gelişmesiyle ileriki yaşlardaki sağlığı için gereklidir. İçerdiği bileşenler ve canlı hücrelerle birçok hastalığa karşı koruyucudur. Unutulmamalıdır ki anne sütü bebeğin ilk aşısıdır.

Anne Sütünün Faydaları Anne ve bebek arasında vazgeçilmez duygusal bir bağ oluşturur. İlk süt (kolostrum) yani ağız sütü içerdiği yoğun bağışıklık maddeleri ile bebeği hastalıklardan korur. Her yerde hazırdır, bedavadır, hazırlama, ısıtma ve koruma sorunları yoktur. Anne sütü, sık sık emzirildiğinde bebeğin su ihtiyacını tam olarak karşılar, ayrıca su verilmesine gerek yoktur. Anne sütünün içinde bebeği kanserden koruyucu maddeler bulunur. Anne sütü bebeğin zekasını 8 -10 puan artırır. Emzirme; annelerin meme kanseri, rahim kanseri, kansızlık (anemi) , kemik erimesi (osteoporoz ) gibi hastalıklara yakalanma riskini azaltır.

Katı gıdalara 6.aydan önce başlanmamalıdır! Ek besinlere 6 aydan önce verilmesi; Emzirmeye zarar verir. Sindirim sistemi olgunlaşmadığı için, alerjik hastalıklara, İleri yaşlarda diyabet, şişmanlık ve hipertansiyon gibi hastalıklara zemin hazırlar. Beslenme ve beslenme süreci bebeğin gelişimi için çok önemlidir. Bunun için; 6. ayından itibaren uygun ek besinlerin anne sütü ile birlikte verilmesi gerekir. Ek besinler verilirken, besinin içeriği, temizliği, kıvamı önemlidir. Beslenme sırasında çocuğun gelişimine göre kurulacak ilişki de çocuğun gelişiminde rol oynar. Beslenme zamanları anne/baba bebek ilişkisinin geliştirilmesi için çok değerli fırsatlardır. Ek besinlere başlarken Aile Hekiminizden destek alabilirsiniz.

İyot yetersizliği hastalıklarının önlenmesi Normal büyüme ve gelişme ile beyin ve vücut işlevleri için elzem bir eser elementtir. Dünya’da önlenebilir zeka geriliği ve beyin hasarının en sık nedenidir. Sorunun önlenmesi ise hem kolay, hem de ucuzdur. Sağlıklı nesiller için İYOTLU TUZ kullanmalı ve uygun kullanılmasını sağlamalıyız. İyotlu tuzda iyot kaybının önlenmesi gerekir. Bunun için; İyotlu tuzlar; koyu renkli kavanozlarda Serin yerde, ışık ve güneş ışığından uzakta saklanmalı Yemeğe pişirme sonrası eklenmeli Asit ortamda kayba uğrayacağı unutulmamalıdır. Az ama iyotlu tuz kullanalım

Çocuğunuz yeterli D vitamini alabiliyor mu? D vitamini, özellikle çocuklarda diş ve kemiklerin büyümesine ve gelişimine etki eder. Raşitizm; havale geçirme, yürümede ve diş çıkarmada gecikme, kafatası kemiklerinin yumuşaklığı ve şekil bozukluğu, el bileklerinde genişleme, sık enfeksiyonlara yakalanma gibi bulgulara yol açabilir. Çocuk yürümeye başladıktan sonraki en önemli bulgu bacaklardaki eğriliktir. D vitamini yetersizliğinin önlenmesi için annelerin ve bebeklerin yeterli D vitamini almaları veya üretmeleri gereklidir. Aile Hekimine başvurarak bebeklerini ve kendilerini D vitamini eksikliğinden korumak için ücretsiz D vitamini desteğinden faydalanabilirsiniz. D vitamini yetersizliğini önlemenin en fizyolojik yolu anne ve bebeklerin yeterli güneş görmesidir. Bu amaçla genel olarak bebeklerin üzerlerinde yalnızca bez varken haftada 30 dakika, giyinik iken haftada 2 saat; hamile kadınların ise ellerinin ve yüzünün haftada 3 kez günde 20 dakika güneş görmesi önerilmektedir.

Demir Gibi Türkiye Kansızlık çocuklarda büyümeyi ve gelişmeyi olumsuz etkiler. Yaşıtlarına göre zeka düzeyinde gerilemeye yol açar. Öğrenmeyi zorlaştırır, okul başarısını düşürür. Bağışıklık sistemi zayıflar ve hastalıkların daha sık görülmesine neden olur. Demir eksikliğinde vakaların çoğunda bir belirti görülmez. Yapılan kan tahlilleri sonucu teşhis konur. Bebeklerin kansız kalmaması için Aile Hekimleri tarafından bebeklere destek amaçlı ücretsiz demir damla verilmektedir. Çocuğunuzu kansızlıkta korumak için; ,demir damlasını düzenli olarak veriniz, uygun gıdalarla besleyiniz, çay vermeyiniz. Uygun beslenme konusunda Aile Hekiminizden bilgi alabilirsiniz.

Ergen sağlığı ve gelişimi Ergenlik dönemi, fiziksel ve duygusal süreçlerin yol açtığı cinsel ve psikososyal olgunlaşma ile başlayan, bireyin bağımsızlığını ve sosyal üretkenliğini kazandığı bir dönemdir. Bu dönem duygusal dalgalanmaların ve iniş çıkışların yaşandığı bir dönemdir. İnsan yaşamında ikinci büyüme ve gelişme dönemi olan ergenlik dönemi sorunlu bir dönem olup, ergen, zaman zaman bu kadar değişikliğe uyum sağlayamamaktadır. Bu dönemde ergen; fiziksel büyüme ve gelişme ile ilgili sorunlar, cinsel gelişim ile ilgili sorunlar, psikososyal gelişim ile ilgili sorunlarla karşılaşmaktadır. Dönemin özelliğinden dolayı da zaman zaman bu sorunları çözememektedir. Bu nedenle ergenlerin karşılaştıkları sorunların ve gereksinimlerinin belirlenmesi gerekmektedir. Her ergen bu dönem boyunca hiçbir sağlık sorunu olmasa da yılda bir kez aile hekimi tarafından genel muayeneden geçirilmelidir.

Ergene karşı tutum nasıl olmalıdır Öfke, kızgınlık, sevinç gibi olumlu olumsuz tüm duyguların paylaşılması gerekir duygularınızı paylaşın. Ergenleri dinleyin ve anlamaya çalışın. Gençlere yeteneklerini ortaya çıkarmaları ve geliştirmeleri konusunda destek olun. Ergeni asla başkalarının önünde eleştirmeyin. Ergeni başkalarıyla kıyaslamayın. Ergenin duygusal değişikliklerinden kaynaklanan tepkileri karşısında serinkanlı olun. Kırıcı, sert ve yıkıcı davranışlarda bulunmayın. Ergene karşı tutarlı davranın kimi kez ödüllendirdiğiniz bir davranışı başka bir zaman kötülemekten kaçının. Yaşamı ve giyimi ile ilgili kararlar alırken eleştirmek yerine düşünce ve önerilerini anlayışla karşılayın. Konuşma ve tartışmalar sırasında doğru düşündüğü, gerçeği söylediği durumlarda ona hak verin. Yapılan konuşma ve tartışmaları onları korkutarak, yıldırarak kesmeyin. “Benim gençliğimde” diye başlayan konuşma ve öğütlerden kaçının. Ona GÜVEN duyduğunuzu hissettirin. Unutmayın! Ergenlik Dönemi; gencin aile ve çevre desteğini hissetmeye en fazla ihtiyacı olduğu yaşam dönemidir. Ona bu desteği verin.