EKONOMİK BÜYÜME VE KALKINMADA EĞİTİMİN ROLÜ Doç.Dr. Muhammed TURHAN

EĞİTİM, EKONOMİK BÜYÜME VE KALKINMA Ülkelerin refah düzeyleri ve ekonomik kalkınma arasında doğrusal ilişki vardır. Az gelişmiş ülkelerdeki en önemli sorulardan biri eğitim sorunudur. Gelişmiş ülkelerin temel özelliği okullaşma ve eğitim sorunlarını önceden çözmüş olmalarıdır. Eğitim yoluyla ekonomik kalkınmaya en güzel örneklerden biri japonyadır.

EKONOMİK BÜYÜME Ekonomik büyüme, toplumun ihtiyaçlarını karşılamaya dönük mal ve hizmetlerin üretim kapasitesindeki sayısal artışı, kişi başına düşen üretim artışını ifade eder. En kısa tanımıyla «Reel milli gelirdeki artış» Eğitim yoluyla bireysel ve toplumsal üretim kapasitesi ve ürünlerin ekonomik değeri artar. Ancak büyüme, tek başına refah artışının işareti olmayabilir. Çünkü büyüme, refahın paylaşımıyla ilgili bilgi içermez.

EKONOMİK KALKINMA Ekonomik kalkınma, büyümeden farklı ve geniş bir kavramdır. Toplumun genel hayat standardının yükselmesini de içerir. Kalkınma, ekonomik, sosyal, kültürel, siyasal, demokratik, hukuksal ve insani gelişmeleri de içerir. Kalkınmışlık göstergelerinden biri eğitim düzeyidir. Eğitime ayrılan kaynak, eğitim süresi, eğitimin niteliği, eğitimin çeşitliliği vb. göstergeler önemli

EKONOMİK KALKINMA İnsanlar, temel hak ve özgürlüklerden daha fazla yararlanır. Siyasal karar alma süreçlerinde daha fazla yer alır. Nitelikli sağlık hizmetlerinden daha fazla yararlanır. Kişi başına düşen sağlık harcamaları artar. Siyasal istikrar sağlanır. Suç oranları azalır.

EKONOMİK KALKINMA Hukukun üstünlüğü, demokratik süreçlerin işlemesi kalkınmanın hem göstergesi, hem sonucudur. Kalkınma sürecinde eğitime yapılan yatırımlar önemlidir. Örneğin, 19. ve 20. yüzyılda Japonya birçok öğrenciyi yurtdışına göndermiştir.

İNSANİ GELİŞME ENDEKSİ Kalkınma düzeyinin ölçülmesinde Birleşmiş Milletler tarafından «İnsani Kalkınma Endeksi» geliştirilmiştir. Üç boyutlu gösterge kullanılarak ölçülür: sağlık, eğitim ve yaşam standardı. Sağlık göstergesi, doğumda yaşam beklentisidir. Eğitim göstergesi olarak ortalama okul yılı dikkate alınır. Yaşam standardı olarak kişi başı GSYH kullanılır. İGE 0-1 arası bir değerdir. 1’e yaklaştıkça, insani gelişmenin üst seviyede olduğu anlaşılır.

İNSANİ GELİŞME ENDEKSİ 2011 yılı ölçümlerine göre ülkeler dört çeyrek gruptan oluşur. Bu gruplar, çok yüksek, yüksek, orta ve düşüktür. Türkiye, yüksek insani gelişme grubundadır.

EĞİTİMİN EKONOMİK BÜYÜMEYE ETKİSİNE İLİŞKİN ARAŞTIRMALAR Literatürde, eğitim yatırımının ekonomik büyümeye katkısını araştıran pek çok çalışma var Bir araştırmada, okula kayıt oranının %1 artmasının, GSYH’yı %1-3 artırdığı tespit edilmiş. Başka bir araştırmada ilk ve ortaöğretim kayıt oranlarındaki 1 puanlık artışın milli geliri yaklaşık %2,5 artıracağı hesaplanmış. Yapılan araştırmalar, eğitimin ekonomik büyüme ve ekonomik kalkınmaya büyük katkılar sağladığını niceliksel olarak göstermiştir.