ETİK

Türk Dil Kurumu’na göre ahlak; Bir toplum içinde kişilerin uymak zorunda oldukları davranış biçimleri ve kurallarıdır. Türk Dil Kurumu’na göre etik; Çeşitli meslek kolları arasında tarafların uyması veya kaçınması gereken davranışlar bütünü şeklinde tanımlanır.

Mezuniyetlerinde Hipokrat yemini ederek bu yemindeki kuralları uygulayan doktorlar gibi, kimya mühendisleri de kendi mesleki etik kurallarına uymak zorundadırlar. Mesleki değerlerin, ahlak kurallarının ve etik kuralların küreselleşmesi, evrensel kuralların bütün ülkeler tarafından benimsenmesi ile sonuçlanır.

Bu kapsamda, Amerikan Kimya Mühendisleri Enstitüsü (AIChE) tarafından yayınlanan “Etik Kurallar”(Code of Ethics) mesleki etiğin genel bir kılavuzu olarak değerlendirilir. Bu etik kurallar şu şekilde sıralanmıştır:

AIChE (American Ins. Chemical Engineers) üyeleri mühendislik bütünlüğünü, onurunu ve itibarını yükseltmek için; dürüst, tarafsız ve hem çalışanına hem müşterisine hem de topluma karşı vefalı olarak hizmet etmeli, mühendislik mesleğinin prestijini arttırmak için çalışmalı, bilgisini ve yeteneğini insanlığın refahını arttırmak için kullanmalıdır. Bu amaçlara ulaşmak için:

Profesyonel olarak görevimizi yerine getirirken toplumun refahını, sağlığını ve güvenliğini her şeyin üstünde tutmak. Yapılan işler şu anda veya gelecekte insan sağlığını ve güvenliğini tehdit ediyorsa, bunu gizlemeyerek çalışanlara ve müşterilere bilgi vererek uyarmak.

İş yaparken tüm sorumluluğu taşımak ve başkalarının görüşlerine olumlu veya olumsuz olsun yer vermek, objektif olmak. Herhangi bir konuda fikir beyan ederken tarafsız ve objektif olmak. Profesyonel konularda hareket ederken her bir çalışanla ve müşteriyle karşılıklı güven duygusu içinde olmak ve menfaat çalışmasından kaçınmak

Tüm çalışma arkadaşlarına ve çalışanlara adil davranmak, katkı ve yeteneklerini dikkate alarak değerlendirmek. Sadece kendi yetki alanında çalışmak. Mesleki meziyetlerde sürekli kendini geliştirmek.

Kariyeriniz boyunca kendinizi geliştirmeye devam etmek ve size bağlı diğer çalışanların gelişmesi için fırsatlar yaratmak. Tacize asla göz yummayacaklar ve davranışlarında adil, onurlu ve saygılı olacaklardır.

Mühendislerin kariyerinde çok önemli bir yer tutan etik kurallara uyulması konusu eğitim aşamalarında, laboratuvar çalışmalarında ve literatür araştırmaları sonunda “rapor yazılması” konuları ile başlar. Sıralanan bu kademelerin her birinde farklı etik kurallar mevcuttur.

LABORATUVAR ÇALIŞMALARINDA ETİK Laboratuvarda yapılan deneysel bir çalışmadan elde edilen verilerin, literatür ve teorik olarak beklenen değerleri vermemesi durumunda, çalışan öğrencilerin uygun veri sağlanması için başka bir çalışmanın verilerini kullanmak suretiyle kendi sayısal değerleri gibi vermeleri son derece etik dışı bir uygulama olacaktır.

Diğer bir deyişle, bazen kontrol edilemeyen koşullardan dolayı elde edilen sonuçlar beklenen sonuçlardan dolayı farklılık gösterebilir. Bu durumda öğrencilerin, Teoriden geri hesap yaparak ya da, Önceki laboratuvar raporlarından kopya alarak buldukları değerlerde düzeltme yapmaları kesinlikle etik değildir.

Öğrencinin bu tür uygulamaları denetleyici öğretim elemanı tarafından kolaylıkla fark edilebilir ve yanlış veri kullanan öğrenci için ileriki çalışmalarında büyük sıkıntılar oluşabilir. Başkalarının verilerini kullanmak yerine çalışan öğrencinin kendi değerlerinin neden istenen değerler olmadığını düşünmesi ve yapılan yanlışları düzeltmesi çok daha etik ve mantıklı bir yaklaşım olacaktır.

Bu yaklaşım, ileride mühendis olacak öğrencilerin analitik düşünme yeteneklerinin gelişmesine yol açacak ve mesleki yaşamlarında da kendilerine olan özgüvenlerini daha fazla pekiştirmelerini sağlayacaktır.

Rapor Yazılmasında Etik Eğitim hayatları boyunca farklı laboratuvar ortamları ile karşılaşacak olan öğrencilerin yapacakları deneysel çalışmalarla ilgili olarak öncelikle deney konusu ile ilgili önceden farklı kaynakları taramak suretiyle hazırlanmaları büyük önem taşır. Bu kaynaklar; Güvenilir internet bağlantıları, Üniversite ya da fakülte kütüphaneleri olmalıdır.

Burada dikkat edilmesi gereken önemli nokta, rapor yazımı sırasında öğrencinin araştırmacının bulduğu teorik bilgileri, kaynaklardaki orijinal cümleleri ile değil kendi kişisel yorumu ile harmanlayıp kendi kelime ve cümleleri ile yazıya dökmesidir. Bir diğer önemli nokta ise alınan teorik bilgilerin hangi kaynaktan ve ne şekilde temin edildiğini belirtmek için (atıfta bulunmak) mutlaka kaynakların raporda açık bir şekilde sunulması gerekir.

Raporda kaynakların gösterimi, metin içinde alınan bilginin olduğu cümlenin sonuna rakam verilmesi ya da yazarın adının ve yayın yılının parantez içinde yazılması gibi farklı şekillerde yapılabilir. İsimle yapılan atıflarda kaynaklar alfabetik sıraya göre, rakamlarla yapılan atıflarda ise kaynak listesi atıf sırasına göre verilmelidir.

Örnek 1: “Alkanların dehidrojenasyonu metal oksitler yanında metallerle de gerçekleştirilebilir (Resasco, 2000). Kaynaklar Listesi: Resasco, D. E., (2000). “Dehydrogenation by Heterogeneous Catalysts”, Encyclopedia of Catalysis, …… Rombi, E., Cutrufello, M.G., Solinas, V., De Rossi, S., Ferraris, G., Pistone, A., (2003). “Effects of potassium addition on the acidity and reducibility of chromia/alumina dehydrogenation catalysts”, Applied Catalysis A: General, ……… Schwarz, J.A., (1995). Methods for Preparation of Catalytic Materials, Chem. Rev.,…..

Örnek 2: “Alkanların dehidrojenasyonu metal oksitler yanında metallerle de gerçekleştirilebilir [1]. Kaynaklar Listesi: [1] Resasco, D. E., (2000). “Dehydrogenation by Heterogeneous Catalysts”, Encyclopedia of Catalysis, …… [2] Schwarz, J.A., (1995). Methods for Preparation of Catalytic Materials, Chem. Rev.,….. [3] Rombi, E., Cutrufello, M.G., Solinas, V., De Rossi, S., Ferraris, G., Pistone, A., (2003). “Effects of potassium addition on the acidity and reducibility of chromia/alumina dehydrogenation catalysts”, Applied Catalysis A: General, ………

Herhangi bir kaynaktaki bilgi veya deneysel veriler, kaynağı yazan kişi(ler)nin entelektüel varlığı olduğundan bu bilgilerin kaynak belirtilmeden raporda kullanılması hırsızlık ve onursuzluk olarak nitelendirilir ve aşırma (intihal) olarak kabul edilir. Doğrudan kopyalama insan haklarının ihlali olarak yorumlanır ve kişisel hakların geri alınması için dava konusu dahi edilebilir. Bu tür yanlış ve etik olmayan uygulamaların önüne geçilmesi amacıyla ülkeler bazı kuruluşları yetkili kılmışlardır .

Örneğin Üniversitemizde “Etik Komisyonu” bulunmaktadır Örneğin Üniversitemizde “Etik Komisyonu” bulunmaktadır. Komisyon üniversitemizde ya da üniversitemiz  mensuplarınca yapılacak “insan ve hayvan üzerinde deney niteliği taşımayan” araştırmaları, etik ilke ve kurallar doğrultusunda incelemek, görüş bildirmek üzere kurulmuştur. KAMU GÖREVLİLERİ ETİK DAVRANIŞ İLKELERİ İLE BAŞVURU USUL VE ESASLARI HAKKINDA YÖNETMELİK

Aşağıda belirtilen durumlarda ne yaparsınız? Bir arkadaşınız sizden onun için bir referans mektubu yazmanızı istiyor. Arkadaşınızın bu iş için gereken niteliklere sahip olmadığını düşünüyorsunuz. Mektubu yazmayı kabul eder misiniz? Bir arkadaşınız bitirme projenizde kullanabileceğiniz pahalı bir bilgisayar programını kopyalayıp şifresini kırarak size getiriyor. Kabul eder misiniz?

Bir firmada mühendis olarak çalışıyorsunuz Bir firmada mühendis olarak çalışıyorsunuz. Çok yakın bir arkadaşınız sizden çocuğunun staj defterini düzeltmeleri yapmaksızın onaylamanızı istiyor. Kabul eder misiniz? Bir grup arkadaşınız açtırmak istedikleri bir dersin kontenjan kotasını doldurmak için sizin de kayıt yaptırmanız ve ders açıldıktan sonra çekilmeniz için teklifte bulunuyor. Kabul eder misiniz?

Bir firmada mühendis olarak çalışıyorsunuz Bir firmada mühendis olarak çalışıyorsunuz. Samimi bir arkadaşınız firmanızla aynı konu üzerinde çalışan yeni bir firma kuruyor. Bilgisayarınızda kayıtlı müşteri firmaların e-posta, telefon ve adres bilgilerini istiyor. Kabul eder misiniz? Başarı notları bağıl değerlendirme sistemine göre hesaplanıyor. Kritik bir dersin sınavından önce bir grup öğrenci sınıf ortalamasını düşürmek için anlaşıyorlar. Gruba katılmanız için size de teklif geliyor. Kabul eder misiniz?