SÖZCÜKLERDE ANLAM OLAYLARI BETÜL COŞAR

AD AKTARMASI (Mecaz-ı Mürsel) 2 AD AKTARMASI (Mecaz-ı Mürsel) Bir sözün benzetme amacı güdülmeden başka bir sözcük yerine kullanılmasıdır. İlgi yoluyla kurulur. Örnek: Dalgalan ey şanlı Hilal! ( Parça-Bütün ilişkisi )(bayrak) Tüp patladı. ( İç-Dış ilişkisi )(gaz) Orhan Veli’yi okudum. ( Sanatçı-Eser ilişkisi)(kitap) Mahalle ayağa kalktı. ( Yer-İnsan İlişkisi )(insanlar) Bereket yağıyor. ( Neden-Sonuç ilişkisi )(yağmur) 13.01.2013

DEYİM AKTARMASI ( Eğretileme-İstiare ) 3 DEYİM AKTARMASI ( Eğretileme-İstiare ) Bir sözcüğün dile getirdiği kavramla bir başka kavram arasında kurulan benzetme yoluyla sözcüğün o kavrama aktarılmasıdır. Benzetmenin temel öğelerinden biriyle yapılan benzetmedir. A) İnsandan Doğaya Aktarma: Organ adları ya da giysi parçalarının doğaya aktarımı şeklinde olursa yan anlamlı kelime, kişileştirme şeklinde olursa mecaz anlamlı kelime ortaya çıkar. Örnek: Bir diş sarımsak ( Yan Anlam ) 13.01.2013

DEYİM AKTARMASI b)Doğadan İnsana Aktarma: 4 DEYİM AKTARMASI b)Doğadan İnsana Aktarma: İstiare sanatına karşılık gelir. Örnek: O ne tilkidir bilmezsin sen. (Açık İstiare) c)Doğadan Doğaya Aktarma: Örnek: Yüce dağ başında siyah tül vardır. ( sis ) d)Duyu Aktarması:Tatlıses e)Somutlaştırma: Soyut, anlatılması güç düşünce,duygu ve kavramların somut kavramlarla anlatılmasıdır. 13.01.2013

5 DOLAYLAMA Anlatımı etkili kılmak amacıyla tek sözcükle anlatılabilecek bir kavramın, onun bir özelliğini kullanarak birden çok sözcükle anlatılmasıdır. Hasrete kavuşturan Beyaz altın Evin direği Kara elmas 13.01.2013

6 KİNAYE (Değinmece) Bir sözün hem gerçek hem de mecaz anlamda kullanılmasıdır. Asıl söylenmek istenen sözün mecaz anlamıdır. Örnek: Yumdu dünyaya ele gözlerini. TARİZ (Dokundurma) :Söze güzellik ve nükte katmak amacıyla bir sözün karşıt anlamını kast ederek kullanmaktadır  Örnek : Aferin sınavda bir soru bile çözememişsin. Çok zekidir benim oğlum on yaşında okumayı söktü. 13.01.2013

7 ANLAM DEĞİŞMESİ Bir sözcüğün anlattığı kavramlardan uzaklaşması, onunla ilgisi bulunan ya da hiçbir ilgisi bulunamayan kavramları yansıtır duruma gelmesine anlam değişmesi denir. Örnekler:  Sakınmak: düşünmek, üzerinde durmak yaslanmak, kederlenmek (Eski Türkçe) Sakınmak: esirgemek, korumak (Günümüzde Yufka: ince, dayanıksız (Eski Türkçede) Yufka: ince açılmış hamur (Günümüzde) 13.01.2013

8 ANLAM DARALMASI Bir sözcüğün zamanla kapsadığı anlamların bir bölümünü yitirmesine denir. Örnekler:  Oğul: kız ve erkek çocuk (Eski Türkçe) Oğul: erkek evlat (Günümüzde) Koyun: her türlü mal ve mülk(Eski Türkçe) Koyun: küçükbaş hayvan (Günümüzde) 13.01.2013

Konu Özeti Bu dersimizde sözcükte anlam olaylarının ; Ad aktarması, 9 Konu Özeti Bu dersimizde sözcükte anlam olaylarının ; Ad aktarması, Deyim aktarması, Dolaylama, Kinaye Anlam Değişmesi Anlam Daralması gibi konulardan oluştuğunu gördük. 13.01.2013

10 Kaynakça http://www.turkceedebiyat.com/sozcukte-anlam-f5/sozcuklerde-anlam olaylari-t16.html Türk Dili Ders Kitabı(Süer Eker) http://www.google.com.tr/imgres?q=k%C3%B6m%C3%BCr&hl=tr&tbo=d&rlz=1G1TEUA_TRTR519&biw=1366&bih=667&tbm=isch&tbnid=-cb2lTupIAwV9M:&imgrefurl=http://www.marbleport.com/madencilik-kulturu/84/komur&docid=D5SI512DZZW-ZM&imgurl=http://www.marbleport.com/culture/1255346559.jpg&w=500&h=342&ei=LfbxUL3aKoeChQe7yoHgDg&zoom=1&iact=hc&dur=547&sig=117099405812248749443&page=1&tbnh=148&tbnw=222&start=0&ndsp=20&ved=1t:429,r:1,s:0,i:145&tx=128&ty=97&vpx=257&vpy=182&hovh=163&hovw=241 Google görseller(baba, tren ,kömür ve pamuk resimleri) 13.01.2013

11 13.01.2013