SÖZCÜKLERDE ANLAM OLAYLARI

... konulu sunumlar: "SÖZCÜKLERDE ANLAM OLAYLARI"— Sunum transkripti:

1 SÖZCÜKLERDE ANLAM OLAYLARI
BETÜL COŞAR

2 AD AKTARMASI (Mecaz-ı Mürsel)
2 AD AKTARMASI (Mecaz-ı Mürsel) Bir sözün benzetme amacı güdülmeden başka bir sözcük yerine kullanılmasıdır. İlgi yoluyla kurulur. Örnek: Dalgalan ey şanlı Hilal! ( Parça-Bütün ilişkisi )(bayrak) Tüp patladı. ( İç-Dış ilişkisi )(gaz) Orhan Veli’yi okudum. ( Sanatçı-Eser ilişkisi)(kitap) Mahalle ayağa kalktı. ( Yer-İnsan İlişkisi )(insanlar) Bereket yağıyor. ( Neden-Sonuç ilişkisi )(yağmur)

3 DEYİM AKTARMASI ( Eğretileme-İstiare )
3 DEYİM AKTARMASI ( Eğretileme-İstiare ) Bir sözcüğün dile getirdiği kavramla bir başka kavram arasında kurulan benzetme yoluyla sözcüğün o kavrama aktarılmasıdır. Benzetmenin temel öğelerinden biriyle yapılan benzetmedir. A) İnsandan Doğaya Aktarma: Organ adları ya da giysi parçalarının doğaya aktarımı şeklinde olursa yan anlamlı kelime, kişileştirme şeklinde olursa mecaz anlamlı kelime ortaya çıkar. Örnek: Bir diş sarımsak ( Yan Anlam )

4 DEYİM AKTARMASI b)Doğadan İnsana Aktarma:
4 DEYİM AKTARMASI b)Doğadan İnsana Aktarma: İstiare sanatına karşılık gelir. Örnek: O ne tilkidir bilmezsin sen. (Açık İstiare) c)Doğadan Doğaya Aktarma: Örnek: Yüce dağ başında siyah tül vardır. ( sis ) d)Duyu Aktarması:Tatlıses e)Somutlaştırma: Soyut, anlatılması güç düşünce,duygu ve kavramların somut kavramlarla anlatılmasıdır.

5 5 DOLAYLAMA Anlatımı etkili kılmak amacıyla tek sözcükle anlatılabilecek bir kavramın, onun bir özelliğini kullanarak birden çok sözcükle anlatılmasıdır. Hasrete kavuşturan Beyaz altın Evin direği Kara elmas

6 6 KİNAYE (Değinmece) Bir sözün hem gerçek hem de mecaz anlamda kullanılmasıdır. Asıl söylenmek istenen sözün mecaz anlamıdır. Örnek: Yumdu dünyaya ele gözlerini. TARİZ (Dokundurma) :Söze güzellik ve nükte katmak amacıyla bir sözün karşıt anlamını kast ederek kullanmaktadır  Örnek : Aferin sınavda bir soru bile çözememişsin. Çok zekidir benim oğlum on yaşında okumayı söktü.

7 7 ANLAM DEĞİŞMESİ Bir sözcüğün anlattığı kavramlardan uzaklaşması, onunla ilgisi bulunan ya da hiçbir ilgisi bulunamayan kavramları yansıtır duruma gelmesine anlam değişmesi denir. Örnekler:  Sakınmak: düşünmek, üzerinde durmak yaslanmak, kederlenmek (Eski Türkçe) Sakınmak: esirgemek, korumak (Günümüzde Yufka: ince, dayanıksız (Eski Türkçede) Yufka: ince açılmış hamur (Günümüzde)

8 8 ANLAM DARALMASI Bir sözcüğün zamanla kapsadığı anlamların bir bölümünü yitirmesine denir. Örnekler:  Oğul: kız ve erkek çocuk (Eski Türkçe) Oğul: erkek evlat (Günümüzde) Koyun: her türlü mal ve mülk(Eski Türkçe) Koyun: küçükbaş hayvan (Günümüzde)

9 Konu Özeti Bu dersimizde sözcükte anlam olaylarının ; Ad aktarması,
9 Konu Özeti Bu dersimizde sözcükte anlam olaylarının ; Ad aktarması, Deyim aktarması, Dolaylama, Kinaye Anlam Değişmesi Anlam Daralması gibi konulardan oluştuğunu gördük.

10 10 Kaynakça olaylari-t16.html Türk Dili Ders Kitabı(Süer Eker) Google görseller(baba, tren ,kömür ve pamuk resimleri)

11 11