MANTIK YANLIŞLARI MÜNAZARA

İÇERİK 1.MANTIK YANLIŞLARI Biçim Yanlışları İçerik Yanlışları Diğer Yanlış Çeşitleri

2. MÜNAZARA 3. MÜNAZARA İLMİNİN DOĞUŞU 3. MÜNAZARADA İKİ TEMEL USUL 4 2.MÜNAZARA 3.MÜNAZARA İLMİNİN DOĞUŞU 3.MÜNAZARADA İKİ TEMEL USUL 4.MÜNAZRADA KULLANILAN KAVRAMLAR 5.MÜNAZARANIN KURALLARI 6.MÜNAZARANIN FAYDALARI

MANTIK YANLIŞLARI Mantık yanlışları; Bilgi eksikliği Önyargılar Yanıltma isteği Ihtiraslar Dikkatsizlik Tecrübesizlik gibi sebeplerden kaynaklanabilir.

Biçim Yanlışları Kıyasın sekiz kuralına uyulmaması ve kıyasın dört şekli için konulan şartların ihlal edilmesi nedeniyle ortaya çıkan biçim yanlışlarıdır. Kıyasın biçimi,öncüllerin sonuç için tam,uygun ve yeterli olup olmamasının incelenmesidir.

Biçim yanlışları; Dört terim yanlışı Orta terimin sonuçta tekrarlanması yanlışı Caiz olmayan süreç yanlışı Sonucu öncüllerin zayıf olanına tabi kılmama yanlışı Olumsuz öncüllerden sonuç çıkarma yanlışı Iki tikelden bir sonuç çıkarma yanlışı Olumlu öncülden olumsuz sonuç çıkarma yanlışı

İçerik Yanlışları Kullanılan kelime ve cümlelerin anlamıyla ilgilidir. Içerik yanlışları ya lafızda ya da manada olur. Yanlış kelime kullanma,kastı aşan kelime kullanma,yanlış ifade etme gibi sebeplerle içerik yanlışları olabilir.

İçerik yanlışları; 1.Lafiz yanlışları Eşsesli lafiz Belirsizlik Terkip Taksim

2.Mana yanlışları Ilinti yanlışı Mutlak-mukayyed yanlışı Tartışılan konuyu bilmeme veye bilmezlikten gelme Ispat edilecek olanı delil yerine alma Aksini gerekli görme Neden olmayanı neden olarak alma Birden çok konunun tek konu gibi gösterilmesi Farklı şeyler arasında kıyas

Diğer Yanlış Çeşitleri Kişiyi hedef alan delil Kaba kuvvete başvurma Otoriteye başvurma yanlışı Ispat edilmemiş olmayı delil olarak alma Konuyu saptırma Mizahın kötüye kullanılması

Konuyu taşarak geniş kapsamlı alma Teferruatta boğulma popüler olana başvurma Acındırma yanlışı Duygusal kelimeleri kötüye kullanma Karmaşık cümlelerle şaşırtma Kendinden emin bir tavır sergileme

Ağdalı dil ile nüfuz sağlama Maksatlı iştirak Tekrarlanan iddia Klişeleşmiş düşünceler Gerekçeler uydurma Gelişigüzel genellemelerde bulunma Fazla basitleştirme

Konuyu sadece olumlu yönleriyle ele alma Yanlış dilem Sakal delili Vasatı kötüye kullanma Gerçeğe uymayan varsayımlar Analojinin kötüye kullanılması

MÜNAZARA Kelime anlamı;karşılıklı olarak bakmak,düşünmek,tefekkür ve istidlalde bulunmak anlamına gelir. Terim olarak;önermelerden bahseden ilimdir. Münazara; tartışan rakiplerin sözlerinin hangi kurallara göre söyleneceğinden bahseden bir ilimdir.

Münazara; iki veya daha fazla kişinin belirli kurallar ve kaideler çerçevesinde ,herhangi bir konuda,gerçeğe ulaşmak için karşılıklı tartışması ve fikir alış verişinde bulunması şeklinde tanımlanabilir. Münazaranın konusu;ileriye sürülen iddiayı ispat eden delillerdir.

MÜNAZARA İLMİNİN DOĞUŞU Münazaranın metodlu bir tartışma yolu olarak ortaya çıkması Müslümanların diğer din mensuplarıyla etkileşime geçmeleriyle başlamıştır. X.yüzyılda cedelin fıkıh usulüne uygulanmasından sonra cedel,hilaf ve münazara kavramları birlikte kullanılmaya başlanmıştır. XIV. Yüzyılın başlarından itibaren Adabü’l Bahs ve Münazara adı altında eserler kaleme alınmaya başlanmıştır.

MÜNAZARADA İKİ TEMEL USÜL Münazarda ve diğer tartışma adaplarında yazılan eserlerde genel olarak iki metod takip edilmiştir: 1.Pezdevi 2.Amidi

Pezdevi metoduna göre; Münazarada sadece nass,icma ve kıyasa dayanan deliller kullanılabilir. Amidi metoduna göre; Münazarada hangi ilme ve konuya ait olursa olsun delil niteliği taşıyan deliller kullanılabilir.

MÜNAZARADA KULLANILAN KAVRAMLAR Münazarada bir görüş ileri süren kimse ya bi kaynaktan nakil yapar ya da kendine alt bir iddia ortaya atar. Münazarada her görüş sahibi görüşünü delil ile ispatlamak zorundadır.Delilsiz bir iddiaya tahakküm denir.Tahakküm ise dikkate alınmaz. Münazarda hiçbir delil göstermeden bir iddiayı reddetmek ya da çürütmek de mümkün değildir.Buna mükabere denir.

Münazarada bir iddia ile ortaya çıkan kimse (muallil) iddiasını mantık kurallarına göre bir delillle ispat eder. Delile karşı cevap veren kimse (sail) ise 3 şey yapabilir: 1.Önleme (men) 2.Çürütme (nakz) 3.Çekişme (muazara)

Delil getirenin karşı tarafı susturmasına ilzam ve cevap verenin delil getireni susturmasına ise ifham denir. Cevap veren kimse karşı delil göstererek, delil getirenin delilini çürütmektedir.Buna kapma (gasp) denilir ve münazarada makbul değildir.Çünkü kapan kimse ,delil gösterenin işini kendi üzerine almış olmaktadır.

MÜNAZARANIN KURALLARI Münazarada ortak referans alan Klasik Mantıktır. Tartışılan konunun dışına çıkılmaz Sözü fazla uzatarak dinyenleri usandırmamak gerklidir. Anlamayı zorlaştıracak derecede kısa ve öz de konuşulmamalıdır. Tereddüt doğuracak kısa sözlerden ve anlamayı zorlaştıracak garip ifadelerden sakınmak gerekir.

Münazara eden kimse,karşı tarafın sözünü anlamazsa,tekrar ettirmesini isteyebilir Münazara sırasında gülmek,kızmak,bağırmak doğru değildir. Münazara sırasında kişi karşısındakini küçük görmemelidir. Karşısındakinin sözünü yarıda kesmek yanlıştır. Yöneticiler güzelce idare edemezlerse münazara ortamında kargaşa doğar ve bir sonuç çıkmaz.

MÜNAZARANIN FAYDALARI Münazara,tarafların ve özellikle öğrencilerin tartışılan konuyu derinlemesine öğrenmelerini sağlar. Kurallarına uyularak yapılan bir münazara,tarafları hataya düşmekten korur. Öğrencilerin derslerini daha iyi anlamalarını ve ezbercilikten kurtulmalarına yardım eder. Kişiler arasında bilgi alışverişi olur.