T A Ş L A M A OTOMOTİV MAKİNE İŞLEMLERİ Yrd. Doç. Dr. Can ÇINAR Gazi Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Makine Eğitimi Bölümü Otomotiv Anabilim Dalı Yrd. Doç. Dr. Can ÇINAR

Taşlamayı Etkileyen Faktörler: OTOMOTİV MAKİNE İŞLEMLERİ Tanımı: Parça yüzeylerinin, taşlama taşları ile talaş kaldırılarak işlenmesidir. Taşlamayı Etkileyen Faktörler: 1- Taşlama taşının özellikleri 2- Kesme hızı 3- İş parçasının hızı 4- Tablanın ilerleme hareketi 5- Talaş derinliği 6- Soğutma

Taşlama taşının özellikleri: OTOMOTİV MAKİNE İŞLEMLERİ Taşlama taşının özellikleri: Taşın özellikleri kesici tanelerin cinsi, sertliği ve dokusudur. Taş seçiminde taşın sertliği taşlanacak gerecin cinsine ve biçimine göre belirlenir. Genellikle sert gereçler için yumuşak taşlar, pirinç alüminyum ve bakır alaşımları gibi yumuşak malzemelerin taşlanmasında iri taneli ve seyrek dokulu taşlar kullanılır.

OTOMOTİV MAKİNE İŞLEMLERİ 2. Kesme hızı: Taş çapı ve devir sayısına bağlı olarak değişir. Zamanla taşın çapı aşındıkça küçüleceği için kesme hızı azalır. Bu durumda ya taşın devri artırılır veya yeni taş kullanılır.

OTOMOTİV MAKİNE İŞLEMLERİ 3. İş parçasının hızı Normal bir kesme için taşlama taşının hızı ile iş parçasının hızı arasında bir oran bulunur. Bu oran taş yüzeyinden kesici tanelerin kırılmasını veya kopmasını sağlayan kuvvetleri belirler. Genellikle iş parçasının hızı ayarlanarak bu oran korunur.

4. Tablanın ilerleme hareketi: OTOMOTİV MAKİNE İŞLEMLERİ 4. Tablanın ilerleme hareketi: Tabla ilerlemesi; İş parçasının her dönüşünde taş genişliğinden biraz az olacak şekilde ayarlanır.

Kesiciye bir defada verilen işe dalma miktarıdır. OTOMOTİV MAKİNE İŞLEMLERİ 5.Talaş derinliği; Kesiciye bir defada verilen işe dalma miktarıdır. Verilecek talaş derinliği; tezgahın gücüne, iş parçasının gereç ve biçimine bağlı olarak değişir.

Taşlama işlemi kuru veya ıslak olarak yapılır. OTOMOTİV MAKİNE İŞLEMLERİ 6. Soğutma; Taşlama işlemi kuru veya ıslak olarak yapılır. Kuru taşlamada oluşan ısı hava, taş ve iş parçası aracılığı ile dağıtılır. Bu tür taşlama fazla ısı oluşturmayan bileme ve taşlama işlerine uygulanır. Islak taşlamada ise oluşan yüksek ısının etkisini azaltmak için uygun bir soğutma sıvısı kullanılır.

TAŞLAMA ÇEŞİTLERİ SİLİNDİRİK TAŞLAMA OTOMOTİV MAKİNE İŞLEMLERİ TAŞLAMA ÇEŞİTLERİ SİLİNDİRİK TAŞLAMA Mil, pim ve kovan gibi silindirik ve konik makine parçalarının iç ve dış yüzeyleri bu yöntemle taşlanır. 2. DÜZ YÜZEY TAŞLAMA Dik ve yatay alın yüzeylerin taşlanmasıdır. Dönen bir taşlama taşının altından tablaya bağlanmış bir iş parçasının geçirilmesiyle gerçekleştirilir.

OTOMOTİV MAKİNE İŞLEMLERİ TAŞLAMA TAŞLARI Metallerin taşlanmasında kullanılan taşlama taşları, aşındırıcı tanelerin bir araya getirilmesi ile oluşturulan taşlama araçlarıdır. Taşlama taşını oluşturan başlıca özellikler şunlardır; 1_ Aşındırıcı madde cinsi 2_Tane büyüklüğü 3_Birleştirme maddesi 4_Taşın sertliği 5_Taşın dokusu

Kendisinden daha yumuşak cisimleri aşındırabilen maddelerdir. OTOMOTİV MAKİNE İŞLEMLERİ Aşındırıcılar Kendisinden daha yumuşak cisimleri aşındırabilen maddelerdir. a) Doğal Aşındırıcılar Doğal korund, kuvars, elmas, ponza taşı ve kösele taşıdır. b) Yapay Aşındırıcılar Silisyum karbit (SiC), berilyum oksit, alüminyum oksit (korund) ve bor bileşikleridir.

OTOMOTİV MAKİNE İŞLEMLERİ 2. Tane Büyüklüğü Tane: Taşlama taşını oluşturan gelişigüzel köşeli ve keskin kenarlı küçük kristal parçalardır. *Tane büyüklükleri aşağıda verilmiştir: Kaba : 6 8 10 12 14 16 20 24 Orta : 30 36 40 46 50 54 60 İnce : 70 80 90 100 120 150 180 Çok İnce : 220 240 280 320 400 500 600 800 1000 1200

3. Birleştirme Maddesi: İnorganik Birleştirme Maddeleri OTOMOTİV MAKİNE İŞLEMLERİ 3. Birleştirme Maddesi: İnorganik Birleştirme Maddeleri Keramik, silikat ve magnezit gibi maddelerdir. b) Organik Birleştirme Maddeleri Bakalit, kauçuk, şellak gibi maddelerdir.

OTOMOTİV MAKİNE İŞLEMLERİ 4. Sertlik Birleştirme maddesinin, aşındırıcı tanelerin birbirinden ayrılmasına karşı gösterdiği dirençtir. Eğer aşındırıcı taneler taşlama esnasında kolayca dökülüyorsa yumuşak taş, taneler zor kopuyorsa buna sert taş denir.

Taşların sertlik dereceleri aşağıda verilmiştir. OTOMOTİV MAKİNE İŞLEMLERİ Taşların sertlik dereceleri aşağıda verilmiştir. Sertlik Sertlik İşareti Olağanüstü yumuşak : A B C D Çok yumuşak : E F G - Yumuşak : H I J K Orta sert : L M N O Sert : P Q R S Çok sert : T U V W Olağanüstü sert : X Y Z -

OTOMOTİV MAKİNE İŞLEMLERİ 5. Taşın Dokusu Taşlama taşları yapılırken birleştirme maddesi içine gelişigüzel yayılan kesici tane ya da tane grupları arasında oluşan boşluklardan dolayı meydana gelen süngerimsi görünüş biçimine taşın dokusu denir. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 seyrek Sıkı doku Bu rakamlar taşın etiketinde belirtilir.

TAŞLAMA TAŞLARININ DENGELENMESİ OTOMOTİV MAKİNE İŞLEMLERİ TAŞLAMA TAŞLARININ DENGELENMESİ Taşlama taşının tam ekseninde, salgısız ve titreşimsiz dönmesini sağlamak için yapılan işleme ‘dengeleme’ denir. Yeni taşlarda, heterojenlik sebebiyle, Kullanılmış taşlarda, gelişigüzel aşıntılar ve soğutma suyu tortuları sebebiyle dengeleme yapılır. Çapın ¼ ü kullanıldıktan sonra taş yeniden dengelenmelidir. Statik ve dinamik olmak üzere 2 çeşit dengeleme yapılır.

Taşlama Taşı İşaretleri OTOMOTİV MAKİNE İŞLEMLERİ Taşlama Taşı İşaretleri Örnek: 300X50X127-A60L5B45 300 mm olarak taş çapı 50 mm taş genişliği 127 mm göbek çapı A(korund) aşındırıcı maddenin cinsi 60 tane büyüklüğü (orta) L sertlik (orta sert) 5 doku B bağlama maddesi (sentetik reçine) 45 (m/s) çevre hızı