Yaşam Boyu Öğrenme, Bilgi Okuryazarlığı ve Kütüphaneler Bildirimde, bilgi toplumu ile birlikte değişen eğitim anlayışında bilgi okuryazarlığının önemi ve kütüphanelerin bilgi okuryazarı bireyler yetiştirilmesindeki yeri ile ilgili kısa bilgi vermeye çalışacağım. Coşkun POLAT

21. Yüzyıl Bilgi Çağı/Toplumu Teknoloji Çağı/Toplumu Kapitalist Ötesi Çağ/Toplum Yeni Ekonomi ….. Evet, teknolojik gelişmeler ve yaşanan değişmeler yaşadığımız çağa ve bu çağın gereklerini yapan toplumlara ilişkin çeşitli isimlerin verilmesine neden olmuştur. Bunlar Bilgi Çağı, Bilgi Toplumu, Teknoloji Çağı, Teknoloji Toplumu, Yeni Ekonomi, Kapitalist Ötesi Toplum, vb. dir. Ancak yaşadığımız çağın en belirgin özelliği teknolojik gelişmeler ve buna bağlı olarak hızla artan bilginin neden olduğu hızlı değişimdir.

Bilgi Çağı Öncesi Kaynak: Tofler, 1981 Bilgi Çağı’nı diğer zaman dilimlerinden ayıran en önemli özelliği, çağa adını veren devrimin diğerlerine kıyasla çok kısa sürmesidir. Nitekim Tarım Devrimi için insanoğlu 1000 yıl, Sanayi Devrimi için 300 yıl beklemiştir. Bilgi devriminin gerçekleşmesi ise sanayi devriminden yalnızca 100 yıl sonra olmuştur. Kaynak: Tofler, 1981

Geleceğe İlişkin Bazı Öngörüler!! • “Bu icada (telefon) ne gerek var. Mesajları getirip götürecek birçok çocuk var.” Amerikan Posta Ofisi Başmühendisi, 1876. • “Her kasaba bir telefona sahip olmak isteyebilir.” ABD PTT Genel müdürü, 1886. • “Telefon milyonları ilgilendiren bir olay değil. Zenginler için bir kolaylık, parasını ödeyebilecekler için ticari bir araç” Times, 1902. •“Sanırım dünya pazarında beş bilgisayar belki satılır.” Thomas Watson, IBM Başkanı, 1943. •”Bilgisayarların ağırlığı gelecekte 1,5 tonu geçmeyecektir.” Popular Mechanics, 1949. Bu değişimin ne kadar hızlı olduğunu, bilgi çağındaki gelişmelere ilişkin geçmişte yapılan bazı öngörüler ile açıklık getirmeye çalışalım:

BİLGİ PATLAMASI Bu öngörülerin hiçbiri tutmadığı açıktır. Çünkü bilgi öngörülemeyecek oranda artmış ve artmaya da devam etmektedir. Örneğin 2002 yılında bilgi artışının dijital olarak niceliği 5.609.281 terabyte’tır. http://www2.sims.berkeley.edu/research/projects/how-much-info-2003/printable_report.pdf

Bilgi Patlaması • Her yıl 5 Exabyte(5 x 1018 byte) bilgi üretilmekte Bilgideki artış öyle hızlı gerçekleşmektedir ki, her yıl 5 exabyte bilgi üretildiği tahmin edilmektedir. • Her yıl 5 Exabyte(5 x 1018 byte) bilgi üretilmekte •5 Exabyte’lık bilgi = 37,000 yeni Kongre Kütüphanesi!(KK’de 20 milyon basılı kaynak X 37.000= 740.000.000.000, Milli Kütüphanede 2.560.372, Türkiye’de toplam 12 milyon) •“Yüzey web”de 10 milyar belge (167 Terabyte) var •“Derin web”de 550 milyar belge var (91.857 Terabyte) Kaynak: http://www2.sims.berkeley.edu/research/projects/how-much-info-2003/printable_report.pdf

Bilgi Toplumu Bu bilgi artışı, bilimsel gelişmelere, bilgiye olan bağımlılığın artmasına, küreselleşmeye ve teknolojik gelişmelere neden olurken beraberinde de her alanda yaşanan sürekli değişimi getirmiştir.

Bilgi Toplumu Peki bu toplumda değişen nedir? Teknoloji, bilgi, meslekler, iş tanımları ve ortamları, gereksinimler ve beklentiler ve bunların doğla sonucu olarak da yaşam tarzı değişmektedir.

21. Yüzyılda Eğitim Öğretme Öğrenme Öğretmen Yönlendirici Öğrenci Öğrenen Süreye dayalı Süresiz Pasif,Statik Aktif, Dinamik Programlı Taleplere Dayalı Ders Kitapları Kaynağa dayalı Bu değişimin en büyük yansımaları hiç şüphesiz eğitim dünyasında olmuştur. Çünkü eğitim kurumlarının varlık nedeni çağın gerektirdiği nitelikte bireylerin yetiştirilmesidir. Bilgi toplumunda geleneksel eğitimi oluşturan kavramların ters yüz olduğu görülmektedir:

21. Yüzyılda Eğitim Geçmişte eğitim denilince akla gelen belli bir zaman diliminde kişilere eğitim veren resmi eğitim kurumları, yani okullar akla gelirken, bilgi çağında zaman ve mekana bağımlı kalınmaksızın gerçekleşen bir eğitim/öğretim ortamının varlığı söz konusudur.

Bilgi Toplumu-Eğitim Böyle bir eğitim ortamına neden olan amiller ise mevcut bilgi ve becerilerin yenilenmesi ve buna bağlı olarak da yaşam boyu öğrenme gereksinimidir.

Yaşam Boyu Öğrenme “Bilgi, beceri ve yeterliliği arttırmak amacıyla, kişisel, toplumsal ve istihdam perspektiflerinde yaşam boyu süren tüm öğrenim aktiviteleri” “Çocukluk dönemindeki öğrenmeden başlayarak, resmi öğrenimin bütün düzeylerini, yetişkinlik dönemi boyunca süren bağımsız öğrenmeyi ve uzaktan eğitimi de kapsayan tüm öğrenme süreci”. Günümüzün eğitim felsefesi olan yaşam boyu öğrenme kavramı şöyle tanımlanmaktadır:

Bilgi Toplumu-Eğitim Özetle yaşam boyu öğrenme ile kastedilen “beşikten-mezara öğrenme”dir.

Yaşam Boyu Öğrenme Yaşam boyu öğrenme ile işaret edilen beceriler ise bilgiyi güncelleştirme, becerileri geliştirme, … anlamlarına gelmektedir.

Yaşam Boyu Öğrenme-Bilgi Okuryazarlığı Bilgi toplumu yaşam boyu öğrenen bireylerden oluşur Yaşam boyu öğrenen bireyler, herhangi bir sorunu çözmede ya da bir karar vermede gereksinim duydukları bilgiyi bulabilen bireylerdir. Bilgi okuryazarlığı ise bilgiyi elde etme, kullanma, iletme becerileridir Bilgi okuryazarlığı yaşam boyu öğrenmenin temelidir. Yaşam boyu öğrenme etkinliğinin gerçekleşebilmesinde kilit kavram ise bilgi okuryazarlığıdır. Çünkü bilgi toplumu yaşam boyu öğrenen bireylerden oluşur….

Bilgi Okuryazarlığı Yaşam boyu öğrenmeyi amaç olarak düşünecek olursak, bağımsız öğrenebilme ve bunu sağlayan bilgi okuryazarlığı da yaşam boyu öğrenmenin aracıdır.

Bilgi Okuryazarlığı Bilgi okuryazarlığı, bilgi problemlerini çözme becerisidir. Bilgi okuryazarlığı, bilgi gereksinimini tanımlama, gereksinim duyulan bilgiyi bulma, değerlendirme, etkin şekilde kullanma ve iletme becerisidir. Nedir bilgi okuryazarlığı? Kısaca bilgi okuryazarlığı bilgi sorununu çözme becerisidir.

Bilgi Okuryazarlığı Becerileri Bilgi okuryazarlığı becerilerini somutlaştıracak olursak, bilgi erişim araçları.....

Bilgi Okuryazarlığı Bilgi okuryazarlığı aynı zamanda bilgi toplumunda ortaya çıkan pek çok bilgi ve beceri için de ortak bir kavramdır.

Bilgi Okuryazarlığı Programları Bilgi okuryazarı bireylerin yetiştirilmesi sorumluluğu kimdedir diye soracak olursak, elbette eğitim öğretim kuruluşları ile kütüphanelerin sorumluluğundadır.

Bilgi Okuryazarlığı/Kütüphaneler OKURYAZARLIĞI BİLGİ OKURYAZARLIĞI BİLGİ OKURYAZARLIĞI BİLGİ OKURYAZARLIĞI HALK KÜTÜPHANELERİ HALK KÜTÜPHANELERİ HALK KÜTÜPHANELERİ HALK KÜTÜPHANELERİ HALK KÜTÜPHANELERİ OKUL KÜTÜPHANELERİ OKUL KÜTÜPHANELERİ OKUL KÜTÜPHANELERİ OKUL KÜTÜPHANELERİ OKUL KÜTÜPHANELERİ OKUL KÜTÜPHANELERİ OKUL KÜTÜPHANELERİ OKUL KÜTÜPHANELERİ Bilgi okuryazarlığı programları okul/okul kütüphanesi ve halk kütüphanelerinin ortaklaşa çalışmalarını gerektirir. ÖĞRENCİ ÖĞRENCİ ÖĞRENCİ ÖĞRENCİ ÖĞRENCİ ÖĞRENCİ ÖĞRENCİ OKULLAR

Bilgi Okuryazarlığı/Kütüphaneler “Dil, din, ırk, cinsiyet, milliyet, statü, vb farkı gözetmeksizin kişilerin çeşitli konulardaki bilim, düşünce ve sanat ürünlerinden serbestçe ve ücretsiz olarak yararlanmalarını mümkün kılmak suretiyle bölgesinin sosyal, kültürel ve ekonomik kalkınmasına katkı sağlayan eğitim ve kültür kuruluşlarıdır. Çünkü kütüphaneler;

Bilgi Okuryazarlığı/Kütüphaneler Her kademede eğitim/öğretim kuruluşlarını bilgi hizmetleri ile destekler, Yalnızca öğretim süresince değil, yaşamın her anında gereksinim duyulacak bilgi için öncelikli başvuru merkezidir, Kamu kaynaklı olması nedeniyle hizmetler ücretsizdir, Okuma alışkanlığının gelişiminde önemli katkıları vardır. Kütüphaneler,

Bilgi Okuryazarlığı/Kütüphaneler Bilgi çağının gerektirdiği yaşam boyu öğrenebilen bireyler için başlıca başvuru merkezidir, Eğitim/Öğretimde yeniden yapılanma kapsamında bağımsız, aktif, kaynağa dayalı ve yaşam boyu devam edecek eğitim sisteminin merkezinde yer alır, Nitelikli (kültürel, mesleki, sosyal) insan gücünün yetişmesinde aktif rol oynayacağından ülkesel kalkınmanın aracıdır Geçmişte olduğu gibi günümüzde de kütüphaneler,

Bilgi Okuryazarlığı/Kütüphaneler Eğitim/öğretimin temel hedefi olan yaşam boyu öğrenebilen bireylerin yetiştirilmesinde, bilgi okuryazarlığı dersleri/programları/ uygulamaları hayati önem taşır Bilgi okuryazarlığı bilgiye erişme, elde etme, kullanma ve iletme becerileri olduğundan kütüphane ve kütüphanecilerin ilgi alanlarındadır, Düzenlenecek programlar eğitimcilerin/ kütüphanecilerin ortaklaşa çalışmasını gerektirir Hem okul hem de halk kütüphaneleri bu programlarda verilecek teorik bilgilerin uygulamaya dönüştürülebileceği yerlerdir. Bilgi okuryazarı bireylerin yetiştirilmesinde eğitim kurumları ile kütüphanelerin ilişkisini şöyle ifade edebiliriz:

Bilgi Okuryazarlığı/Kütüphaneler Toplum bilgi okuryazarı bireyin öneminin farkında olmalıdır, Bilgi okuryazarlığı dersleri/programları her öğrenci için ortak zorunlu olmalıdır, Programın içeriği hitap ettiği kitlenin gereksinim ve beklentileri doğrultusunda şekillenmelidir, Bilgi okuryazarlığı programlarının başarıya ulaşmasında işbirliği ve destek vazgeçilmezdir, Kütüphaneci/eğitimci işbirliği sürekli olmalıdır, Bilgi okuryazarlığı programının başarısı uygulamanın gerçekleştirilebileceği iyi donanımlı bir kütüphane ile mümkündür, Bilgi okuryazarı bireylerin yetiştirilmesinde yapılması gerekenler ise,

Bilgi Okuryazarlığı/Kütüphaneler Öğrenim merkezleri olarak kütüphaneler çağın gerektirdiği nitelik ve nicelikte olmalıdır. Geleneksel kaynaklar yanında teknolojik ürünleri de içermelidir. Programların başarısında kütüphaneci personelin nicelik ve niteliği önemlidir

Bilgi Okuryazarlığı Örnekleri-ABD

Bilgi Okuryazarlığı Örnekleri-ABD Oregon Association of School Libraries

Bilgi Okuryazarlığı Örnekleri-ABD http://library.canby.k12.or.us/modules.php?mod=story&cat=3 (25.03.08)

Bilgi Okuryazarlığı Örnekleri-Almanya Stadtische Bibliotheken Dresden

Bilgi Okuryazarlığı Örnekleri-Türkiye TED ANKARA KOLEJİ

Teşekkürler…..