Amasya Yassıçal Vejetasyonunun Nümerik Yöntemlerle İncelenmesi Emine Ebru TUNA Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü Yüksek Lisans Öğrencisi

İÇERİK 1. AMAÇ Çalışma Alanı 2. MATERYAL VE METOD 2.1. Arazi Çalışmaları 2.2. Laboratuar çalışmaları 2.3. Ofis Çalışmaları 3. SONUÇLAR

AMAÇ Otlatma ve ağaç kesiminin yoğun olduğu Amasya’nın Yassıçal Bölgesinin vejetasyonunu nümerik yöntemler kullanılarak türlerin gruplaşmasını bu gruplaşmada çevresel özelliklerin etkili olup olmadığını araştırmaktır.

Çalışma alanı GENEL ÖZELLİKLER Orta Karadeniz bölgesi Yeşilırmak havzasında Amasya İl merkezine 20 km uzaklıkta Yassıçal

GENEL ÖZELLİKLER Tahribat derecesi yüksek Bölgenin yüksekliği400 – 1100 m Kestane renkli topraklar hakim Emberger’e göre Az Yağışlı Akdeniz İklimi Erinç’e göre Yarı Kurak İklim De Moartanne’ye göre Yarı Kurak Nemli ve Geçiş İklime sahiptir. Yassıçal resmi

MATERYAL METOD Üç aşamada gerçekleştirilmiştir: 1) Arazi Çalışmaları: 2) Laboratuar çalışmaları: 3) Ofis Çalışmaları:

1) Arazi Çalışmaları: 15 adet devamlı örnek parsel alınmıştır. Vejetasyon çalışmaları Temmuz-Ağustos 2014 aylarında gerçekleştirilmiştir. Her bir örnek parselden toprak örnekleri alınmıştır. Lüks metre yardımıyla her bir örnek parselin ışık alma derecesi tespit edilmiştir.

1) Arazi Çalışmaları: Örnek parseller çalışma alanına yükseklik gradientine göre 400-1100 m’ler arasına 100’er m aralıklarla yerleştirilmiştir. Örnek parsellerin büyüklüğü her üç vejetasyon katını kapsayacak şekilde minimal alan metoduna göre belirlenmiştir. Türlerin örtüş bolluk değerleri Braun-Blanquet’in skalasına göre tespit edilmiştir.

1) Arazi Çalışmaları: Yapılan vejetasyon çalışmalarında örtüş bollukları tespit edilen 143 tür ve tür altı takson tespit edilmiştir. Arazide bitki toplarken resminiz varsa ekleyebilirsiniz

1) Arazi Çalışmaları: Her bir örnek parselden 0-30 cm derinlikte toprak burgusu ile toprak örnekleri alınmıştır.

2) Laboratuvar Çalışmaları Kullanılan standart yöntemler: * Toplam N analizi * pH tayini * Toprak nemi tayinidir. Böylece toprak örneklerinde pH, su içeriği (nem oranı) ve azot içerikleri hesaplanmıştır.

3)Ofis Çalışmaları: Elde edilen vejetasyon ve çevresel parametrelere ait veriler bir araya getirilerek veri setleri oluşturulmuştur. Vejetasyon çalışmalarında kullanılmak üzere bir çok ordinasyon ve kümeleme analizi geliştiril- miştir.

Bu çalışmada ordinasyon tekniklerinden DCA (Eğrisel Uyum Analizi) ve PCA (Temel Bileşenler Analizi) analizleri ile bir kümeleme analizi olan Twinspan tekniği kullanıldı.

Analizler Community Analysis Package 4 (2007) paket programı kullanarak gerçekleştirilmiştir.

DCA analizi ile örnek parsellerin bir çevre gradienti karşısında, nasıl dağıldığını tespit etmek için kullanılmaktadır. Çalışmamızda örnek parseller yükseklik gradienti dikkate alınarak yerleştirilmiştir ve bunun örnek parseller üzerinde etkili olduğu istatistiksel olarak tespit edilmiştir.

DCA tekniği sonucuna göre komünitelerin yayılışında yükseklik buna bağlı olarak toprak neminin komünitelerin dağılımında etkili olduğu sonucuna varılmıştır. Yükseklik artmaktadır

DCA tekniğine göre: * 1. eksen dikkate alındığında 1,2,3 ve 4. örnek parselleri oluşturan komüniteler yüksekliğin düşük olduğu (400 ve 500m) alanları temsil ederken * 14 ve 15. örnek parseller ise yüksekliğin fazla olduğu (1100 m)alanları temsil ettiği görülmektedir.

1. eksenin Eigen değeri (0.96) 400 ve 500 m 800 ve 1100 m ler arası 1. eksenin Eigen değeri (0.96) Yükseklik artmakta ve buna bağlı olarak toprak nemi azalmaktadır.

PCA analizi ile çevresel değişkenlerin vejetasyon üzerinde etkisini örnek parseller düzeyinde belirlemek için kullanıldı.

PCA tekniği ile pH , N% ve toprak neminin 1 PCA tekniği ile pH , N% ve toprak neminin 1. eksende , aydınlanma derecesinin ise 2. eksen üzerinde önemli olduğu bulunmuştur. PCA analizine göre:

PCA analizine göre: * yüksek pH ve düşük toprak neminin özellikle 1,2,3,4,5,6 ve 8. örnek parsellerde * yüksek toprak total azot içeriğinin 11,9,10,7 nolu örnek parsellerde ki komüniteler için * aydınlanma derecesinin ise 12,13,14,15 nolu örnek parsellerde etkili oluğu tespit edilmiştir.

Aydınlanma süresinin önemli olduğu örnek parseller Işık(eigen değeri=0.82) N% (eigen değeri=0.58) pH (eigen değeri=0.51) Toprak N içeriğinin önemli olduğu örnek parseller pH’ın önemli olduğu örnek parseller

Twinspan yöntemi ise komünitelerin hangi ayırt edici türlere göre sınıflandığı belirlemek için kullanıldı.

Sonuçlar incelendiğinde DCA analizindeki gruplanma ile Twinspan analizinin sonuçlarının örtüştüğü görülmektedir.

Örnek parsellerin başlıca karakter ve ayırt edici türleri aşağıda verilmiştir. Juniperus oxycedrus L. ssp. oxycedrus Carduus pycnocephalus L. subsp. albidus (BIEB.) KAZMI Acantholimon acerosum (Willd.) Boiss. var acerosum Arbutus andrachne L. Cistus creticus L. Globularia trichosantha FISCH Phillyrea latifolia L. Quercus petraea (Mattuschka) Liebl. Hordeum murinum L. subsp. glaucum (Steudel) Tzvelev Poa trivialis L. Calepina irregularis (Asso) Thell. Capsella bursa-pastoris (L.) Medik. Lamium amplexicaule L.

Yapılan analiz sonuçlarına baktığımızda özellikle ağaç kesimi ve otlatma baskısının vejetasyon üzerinde olumsuz etkisinin olduğunu görmekteyiz.

Ağaç kesimi olan yüksek rakımda olan alanlar çalı formuna ait Juniperus oxycedrus L. ssp. oxycedrus, Acantholimon acerosum (Willd.) Boiss. Var. acerosum türleri hakimdir. PCA ve DCA analizleri incelendiğinde bu türlerin rakımı yüksek ve aydınlanma süresinin yüksek alanları terci ettiği görülmüştür.

Terk edilmiş tarım alanlarında ise Hordeum murinum L. subsp Terk edilmiş tarım alanlarında ise Hordeum murinum L. subsp. glaucum (Steudel) Tzvelev, Poa trivialis L. türlerinin hakim olduğu görülmektedir. Arbutus andrachne L., Cistus creticus L., Phillyrea latifolia L. Gibi akdeniz elementine ait türlerin ise yüksekliğin 600-900 m olduğu ve Ph ve toprak azot içeriğinin etkili olduğu alanlarda yayılış gösterdiği bulunmuştur. Son olarak ise yükseklişğin daha az olduğu ve ruderal alanlar olarak tanımladığımız alanalarda ise Calepina irregularis (Asso) Thell., Capsella bursa-pastoris (L.) Medik.,Lamium amplexicaule L. Türlerin hakim olduğu bulunmuştur.

TEŞEKKÜRLER