BESLENME VE DİYETETİKTE TEMEL KAVRAMLAR I

Beslenme ve sağlık üzerine ilk eğitimin MÖ 6000 ‘lerde eski Mısır'da yapıldığı bilinmektedir. Geleneksel Çin eğitiminin ise MÖ 2500’lerde Sarı imparator Huang Ti zamanında yapıldığı belirlenmiştir.

MÖ 600-300 yılları arasında eski Yunan ve Roma bilginlerinin öğretilerinde, orta çağdaki kayıtlarda besin, beslenme ve sağlık eğitimi ve uygulamaları hakkında bilgiler bulunmaktadır. Batı tıp bilimi gelişirken de Arap kültüründen ve İslam bilginlerinden yararlanmıştır.

Beslenme; biyokimya, kimya, fizyoloji, fizik, mikrobiyoloji, epidemiyoloji, psikoloji, tıp, ekonomi, ziraat, veterinerlik, sosyoloji ve istatistik bilim dallarının bir sentezidir.

yoğurt vb. gibi ürünleri kullanmışlardır. Henüz besin ögeleri bilinmezken,tarihsel akış içinde insanlar, beslenme yetersizlikleri sonucunda ortaya çıkan olumsuzlukları tedavi etmek amacı ile karaciğer, sebze-meyve, maya, mayalı ekmek, yoğurt vb. gibi ürünleri kullanmışlardır. Besin ögesi; tüketilen besinlerin bileşiminde bulunan, insanların yaşamsal işlevler için gereksinim duyduğu kimyasal maddeler.

Araştırıcılar 1940'da yeterli bir diyeti; amino asitler, vitaminler, Her gün yenilen-içilen besinlerin tümüne diyet adı verilir. Araştırıcılar 1940'da yeterli bir diyeti; amino asitler, vitaminler, yağ asitleri, karbonhidratlar ve inorganik elementler olarak 50'den fazla kimyasal bileşiği içermesi gerektiği şeklinde tanımlamışlardır. Yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini sağlayan bitki ve hayvan dokuları “Besin” olarak tanımlanır. Gıda ve yiyecek gibi kelimeler besine eş anlamlı olarak kullanılmaktadır.

Beslenme Beslenme; büyüme, yaşamın sürdürülmesi ve sağlığın korunması için besinlerin insan vücudunda kullanılmasıdır. Beslenme, canlı organizmalar ile besinler arasında oluşan bütün etkileşmeler üzerinde çalışan bir bilimdir.

“Beslenme Bilimi” terimini ilk kez, Cont Rumford, 1795 yılında yoksul insanlara yiyecek yardımı yaptığı sırada kullanmıştır.

Diyetetik Beslenme biliminin ilkelerinin uygulanması sonucu; hastalıkların oluşumunun engellenmesi, hastalıkların tedavisi, hastalık komplikasyonlarının azaltılması amaçlı beslenme planlamasının yapılması ise "Diyetetik" olarak tanımlanmaktadır.

Beslenme ve Diyetetik bilimin; besinler, beslenme ve sağlığa uygulanması sanatıdır.

Beslenme ve Diyetetik; sosyoloji, psikoloji, ekoloji, iktisat gibi sosyal bilimlerin yanı sıra daha çok kimya, biyokimya, biyofizik, hücre biyolojisi, genetik, fizyoloji, anatomi ve besin teknolojisi gibi birçok bilim dalı ve disiplinin etkileşimi sonucunda ortaya çıkan bir bilim dalıdır.

Sağlık hizmetlerinin multi-disipliner bir ekip tarafından yürütülmesinin gereğine inanan Prof. Dr. İhsan Doğramacı önderliğinde, 1954 yılında Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi’ne bağlı olarak kurulan Çocuk Sağlığı Kürsüsü’nden sonra, farklı disiplinlerden sağlık çalışanlarının yetiştirilmesi amacıyla “Hacettepe Sağlık Bilimleri Yüksekokulu” kurulmuştur. Türkiye

Hacettepe Sağlık Bilimleri Yüksekokulu Bu yüksekokul bünyesinde, 1962 yılında açılan “Diyetetik Programı” Hacettepe Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü’nün, dolayısıyla Türkiye’de “Diyetisyenlik” eğitiminin başlangıcı olmuştur.

Türkiye’de Beslenme ve Diyetetik eğitimi, 1962 yılında Hacettepe Üniversitesi’nde başlamıştır.

Türkiye’deki ilk diyetisyenler 6 Haziran 1966 tarihinde mezun olmuştur. İlk diyetisyenlerin mezun olduğu bu tarih, mesleğin 20. yılının kutlandığı 6 Haziran, 1986 yılından itibaren, “Diyetisyenler Günü” olarak kabul edilmiştir. Bu tarihten itibaren her yıl 6 Haziran çeşitli etkinliklerle kutlanmaya başlanmıştır.

Beslenme ve Diyetetik alanında artan öğretim elemanı ihtiyacını karşılayabilmek için, 1968 yılında“Beslenme ve Diyetetik Programı” Lisansüstü Eğitim ve Öğretim Programı olarak açılmıştır.

Hacettepe Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü’nün dördüncü yıl mezunlarını verdiği 1969 yılında; meslek mensuplarını bir çatı altında toplayacak, mesleki gelişimlerine destek verecek, mesleki uygulamalarına yönelik standartları oluşturacak yasal düzenlemeleri sağlayacak bir meslek örgütüne gereksinim duyulmuştur. Bu ihtiyaç doğrultusunda, 1969 yılında “Türkiye Diyetisyenler Derneği” kurulmuştur.

Nisan 2004’te Türk Standartları Enstitüsü tarafından TS13114 kodu ile Diyetisyen tanımı yayınlanmıştır Daha sonra 5 Mayıs 2005 tarih ve 25806 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan yönetmelikte yapılan değişikliklerle diyetisyen tanımı belirlenmiştir.

Diyetisyenlerin yaşadığı yasal sorunların çözümünde etkili olan önemli bir gelişme, 26 Nisan 2011 yılında 6225 sayılı kanun ile çıkan meslek yasası olmuştur. Buna göre, Diyetisyen; beslenme ve diyetetik alanında lisans eğitimi veren fakülte veya yüksekokullardan mezun, sağlıklı bireyler için sağlıklı beslenme programları belirleyen, hastalar için tabibin yönlendirmesi üzerine gerekli beslenme programlarını düzenleyen, toplu beslenme yerlerinde beslenme programları hazırlayan ve besin güvenliğini sağlayan sağlık meslek mensubu olarak tanımlanmıştır.

Sosyal Bilimler Fizyoloji İletişim Diyetisyen Biyokimya Davranış Bilimleri Temel Tıp Bilimleri Yönetim Beslenme Besinler

Diyetisyenlik; Besin ve beslenmeden kaynaklanan sağlık sorunlarını araştıran, Değerlendiren, Çözüm yolları bulan, Var olan besin kaynaklarının ekonomik ve sağlık kurallarına uygun olarak kullanılmasını sağlayan, Bu konularda bireyi ve toplumu bilgilendiren, bilinçlendiren, Hastalıklarda ve diğer özel durumlarda tıbbi ve cerrahi tedavilere uygun, doğal ve tedavi edici besinlerin bileşimlerine göre diyet programı planlayan, Eğitim veren, bu programları uygulatan ve izleyen yetkili tek meslek alanıdır.

1998 yılında Erciyes Üniversitesi’nde, 1999 yılında Başkent Üniversitesi’nde Beslenme ve Diyetetik Bölümleri açılmıştır. Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü 2007